معادل‌های واژگان غربی، متناسب با فضای معنایی آموزشی انتخاب شوند

درابتدای جلسه حفظ و ترویج زبان فارسی که امروز 9 آبان برگزار شد حسین قاسمپور مقدم عضو هیأت علمی علوم انسانی گزارشی از روند برگزاری جلسات قبل، مصوبات آنها و همچنین دستور جلسه امروز ارائه کرد. برگزاری دوره آموزشی ضمن خدمت، ارائه واژه های مصوب و برنامه ریزی برای واژگان جدید از مواردی بود که در این گزارش ارائه شد.

سپس حسن ملکی رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی ضمن تشکر از اعضای جلسه در کمک به سازمان پژوهش گفت: دوره آموزشی ضمن خدمت که در گزارش شما بود؛ خیلی خوب است ولی اگر بخواهیم برای وظایف این شورا اهم را از مهم جدا کنیم، اهم همان محور دوم گزارش شما است. باید مراقب باشیم در فرایند کار جابجایی نشود چرا که شورای ما، شورای حفظ و ترویج زبان فارسی است و قاعدتاً باید بخش های مختلف آموزش و پرورش و ستاد در حوزه های کاری خودشان واژه های بیگانه موجود در متون را بررسی کنند و برای مواجهه با آن و استفاده از معادل های فارسی اقدام لازم را به عمل بیاورند. این کار اصلی شورا است. تمام تمرکز و وقت ما باید صرف این شود که این کار اهم را انجام دهیم و بعد به کارهای مهم برسیم البته کارهای موازی این دو با هم مشکلی ندارد لذا این قاعده ترجیح اهم بر مهم را یادمان نرود.

وی افزود: همانطور که قبلا عرض کردم معیار ما در این راه، فرهنگستان زبان و ادب فارسی است و شاخص های خودمان را از آن ها می گیریم و فرهنگستان برای ما مرجعیت دارد.

ملکی ادامه داد: شما این را به درستی تصمیم گرفتید که گزارشات به فرهنگستان ارسال شود و آنها تصمیم بگیرند. آنجایی که معادل وجود دارد آن معادل ها را بگویند و آنجایی که معادل وجود ندارد، واژه های جدید را بگویند.

معاون وزیر آموزش و پرورش تاکید کرد توجه داشته باشید که معادل هایی که برای واژگان غربی عنوان می شود باید متناسب با فضای معنایی آموزشی باشد و نه فضای آکادمیک و دانشگاهی. قطعا این موضوع را فرهنگستان زبان و ادب فارسی مورد عنایت دارند.

وی افزود: گاهی اوقات هم عنوان می شود معادل هایی که معرفی می شود در حد دانش آموزان نیست و آنها متوجه نمی شوند که به این مساله هم باید توجه کرد.

ملکی بیان کرد: در هویت دهی به کارگروه ها هنوز موضوع شفاف نیست به دلیل ماهیت کار سازمان پژوهش به نظر می آید اعضای کارگروه هر بخشی معرفی شوند، مسئول و دبیر کارگروه باید ابلاغ داشته باشند همچنین اعضای کارگروه نیز باید ابلاغ بگیرند و این کار با هماهنگی هر بخش صورت می گیرد.

در ادامه منیره عزیزی نماینده سازمان استثنایی، رضوانفر نماینده دفتر تالیف کتاب های درسی فنی و حرفه ای و کاردانش، موسویان نماینده کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، نماینده پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش و تعدادی دیگر از نمایندگان حوزه ستادی و دیگر نهادها نیز نظرات خود را ارائه کردند.

براساس نقشه راه مشخص، واژه ها وارد کتب درسی شوند

خانم دانشگر به عنوان نماینده فرهنگستان ادب و فارسی در این جلسه با بیان اینکه درباره واژه های بیگانه می توانیم دو محور را درنظر بگیریم افزود: واژه های فرهنگستان باید در دو محور بررسی شود برخی واژه ها به کتب درسی مربوط می شود در فرهنگستان جلسه ای درباره کتب زیست شناسی و پزشکی داشتیم در این جلسه مطرح شد برخی واژه ها تصویب می شود اما برای وارد شدن به کتاب درسی مساله اش متفاوت خواهد شد.

وی ادامه داد: فرهنگستان تمایلی ندارد با تعجیل به این موضوع وارد شود. ورود لغات به کتب درسی و استفاده از واژگان در فضای اداری دو بحث جداست که باید براساس این دو نقشه واژه ها دیده شود.

وی همچنین اشاره کرد: در سال 1400، 12 واژه در 12 حوزه برای ورود به 400 کتاب آماده شده و حساسیت درباره واژه هایی است که اکنون وارد کتب درسی می شوند.

در یک نامه جملات واضح نیستند

نماینده مرکز امور بین الملل و مدارس خارج از کشور نیز افزود: درباره مجموعه واژگان در امور بین الملل لیستی در اختیار قرار گرفته اما یکی از چالش های مهم ما حساسیت و انگیزه بدنه کارشناسی برای پاسداشت زبان فارسی است. بخش دیگر چالش های ما در بحث جملات است در مکاتبات اداری با نامه هایی مواجه می شویم که جملات واضح نیستند این نشان می دهد افراد موضوع مدنظر را نمی توانند در قالب جمله بیان کنند.

وی افزود: دوره های ضمن خدمت نیز برنامه کلانی نخواهد بود هدف اصلی این شورا حفظ و ترویج زبان فارسی است که در کنار آن برنامه های دیگر می تواند کمک کننده باشد.

در کتب درسی واژه های بیگانه احصا شده است

ملکی در ادامه این جلسه با بیان اینکه در کتب درسی واژه های بیگانه احصا شده است گفت: هر معاونت شرایط خاص خود را دارد لذا اگر همراه با واژه های بیگانه پیشنهاد معادلی دهید مطلوب است.

وی با اشاره به اینکه بیشترین کار ما در کتب درسی است ادامه داد: این موضوع باید با نامه ای به فرهنگستان داده شود تقاضا شود معادل فارسی واژگان در دسترس قرار گیرد.

تعریف محتوای مناسب با موضوع حفظ و ترویج زبان فارسی

معاون وزیر آموزش و پرورش بیان کرد: براساس پیشنهادی که برای معادل فارسی داده می شود باید در یک شورا مورد بررسی قرار گیرد همچنین محتوای آموزشی آماده شده در جای خود اهمیت دارند پیشنهاد می دهم خانم دانشگر به کمک همکارانمان یک دوره آموزشی متناسب با این کار یعنی حفظ و ترویج زبان فارسی را تعریف کنند.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی اضافه کرد: کارگروه های مختلف در معاونت های مختلف هویت شورا را شفاف تر کنند. نمایندگان حاضر در جلسات باید مستمر در جلسات شرکت داشته باشند و این افراد ابلاغ داشته باشند تا هویت کارگروه ها حفظ شود.

برخی واژگان در متون ما جا خوش کرده اند

وی ادامه داد: در فضای مبهم تلفات زیاد می شود باید در بررسی واژگان بیگانه یک ساختارشکنی و عادت شکنی داشته باشیم این کار باید با هوشیاری کامل انجام شود برخی واژگان در متون ما جا خوش کرده اند و اعتیاد مفهومی رخ داده است.

ملکی اشاره کرد: برخی واژه ها دست از سر ما برنمی دارند باید شجاعانه از این کلمات دل بکنیم. مرجع ما در ویرایش کلمات فرهنگستان است در همین رابطه نباید با واژه های عربی کار داشته باشیم این واژه ها جدای واژه های دیگر هستند زیرا کتاب هدایت ما عربی است. مشکل ما وجود واژه های غربی است که در تولید فرهنگ و صیانت از فرهنگ را دچار مشکل می کند.

نماینده فرهنگستان ادب و فارسی در این جلسه ادامه داد: درباره واژه هایی که احساس خطر می کنیم وارد عمل می شویم تاکنون هیچ گونه ورودی به زبان عربی نداشته ایم. ذائقه آموزشی باید مورد توجه قرار گیرد.

ملکی بیان کرد: برای برگزاری دوره آموزشی باید معاونت ها افراد زیربط را معرفی کنند مطلوب است یک دوره برگزار شود تا برای دوره های بعدی تصمیم گیری شود. بحث ویرایش به این شورا ارتباطی ندارد در ویرایش شورای خاصی در سازمان داریم که باید مجدد تشکیل شود.

معاون وزیر آموزش و پرورش در پایان تاکید کرد که این جلسات ماهانه است و باید کارگروه های هر بخش فعال باشند تا ارائه گزارش کنند.