معاون فرهنگی وزیر ارشاد: مدیریت فرهنگ در زمینه اقتصاد اجرایی فشل بوده است

آیین تکریم «ایوب دهقان‌کار» مدیرعامل سابق و معارفه «علی رمضانی» مدیرعامل جدید خانه کتاب و ادبیات ایران بعد از ظهر چهارشنبه پنجم آبان برگزار شد.

یاسر احمدوند (معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی) در ابتدای این مراسم، ضمن اظهار امیدواری برای آغاز پیشرفت‌های بیشتر در این موسسه، روایتی از امام علی (ع) نقل کرد که به تعریف معنی زهد پرداخته‌اند و گفت: از دیدگاه ایشان زهد یعنی برای هر آنچه را که از دست داده‌اید تاسف نخورید و برای آنچه به دست می‌آورید خوشحال نباشید. تعلق نداشتن به دنیا و دانستن اعتباری بودن آن، معنای زهد از نگاه امیرالمومنین است. بنابراین آنچه به دست می‌آید و از دست می‌رود باید محل اعتبار باشد نه تاسف و شادمانی.

وی با بیان اینکه «موسسه خانه کتاب و ادبیات پس از مخلوط شدن چند موسسه شکل گرفت و اداره کردنش کار سختی بود» گفت: آقای دهقان کار قبول مسئولیت کرده و اداره این مجموعه را به عهده گرفتند که کاری بزرگ و دشوار بود. اما بعد از دوره جدید موسسه، فرصت کافی برای تعریف وظایف و ماموریت‌های آن به وجود نیامده بود. موسسه در این مدت باید تلاش می‌کرد که از رویدادهای تقویمی عقب نماند و بنابراین فرصت تامل کلان درباره سیاست‌ها و برنامه‌ها ایجاد نشده بود. امیدوارم در دوره جدید، این فرصت ایجاد شود که با یک نگاه تازه، ماموریت‌های آن را به درستی پیش ببرند.

احمدوند با تاکید بر اینکه موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران موسسه‌ای است فرهنگی که باید موتور نشر و ادبیات در وزارت ارشاد باشد، فعالیت میدانی و کنش‌گری فعال را به عهده این موسسه خواند و گفت: این موسسه در ابعاد مختلف احتیاج به نگاه روزآمد دارد. امروز پدیده‌های نوآمد فرهنگی فراوانی در جامعه رخ می‌دهد که در فضای فرهنگی حاکمیتی، نمودی ندارد. موسسه باید خود را با آن تطبیق داده و جلوتر از پدیده‌ها حرکت کند. هوش مصنوعی، بلاک چین و اتفاقاتی که در حوزه محتوا رخ می‌دهد و موارد دیگر باید مورد توجه قرار بگیرد.

معاون فرهنگی وزیر ارشاد با تاکید بر اینکه باید جایگاه خود را در مهندسی پیام بدانیم و فهم این پدیده‌ها و اقتضائات در موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران اتفاق می‌افتد، تصریح کرد: اشراف بر داده‌های فرهنگ و کتاب، صرفا داشتن آمار نیست. بلکه حرکت عمیق و اشراف و تحلیل داده‌ها ابزاری است که باید در اختیار موسسه باشد و به حوزه نشر و کتاب کمک کند. آقای رضایی کانالی تلگرامی دارند که در آن گاهی می‌نویسند و من همیشه دنبال می‌کنم با عنوان اینکه «کمی آمار بخوانیم» و در آن تحلیل‌هایی از فروش کتاب ارائه می‌کنند که برداشتی از حوزه فرهنگ و کتاب است.

احمدوند یادآور شد: حتماً اگر نظام تحلیل آمار برای کمک به بدنه فرهنگ و نشر فعال باشد می‌تواند ثمرات ‌و برکات زیادی داشته باشد. در این راستا، باید حرکت سریع‌تر و دقیق‌تر باشد تا موسسه در این زمینه پیش‌رو باشد.

وی ادامه داد: در زمینه اقتصاد فرهنگ بخش خصوصی، کور حرکت می‌کند یعنی نمی‌داند کجا و چگونه سرمایه‌گذاری و حرکت کند. اکنون شما به هیچ عنوان نمی‌توانید مشاوره دقیقی به یک موسسه فرهنگی بدهید که در چه حوزه‌ای برای سرمایه‌گذاری اقتصادی ورود کند. در واقع صنعتی که در کشورمان ده هزار میلیارد تومان گردش مالی دارد و هزاران نفر و صنف مختلف در آن فعالیت دارند، راهی جز اتکا به تجربه خودشان برای فعالیت اقتصادی ندارند. ما اکنون فهم اقتصادی از رفتار در حوزه فرهنگ نداریم و نمی‌توانیم در حوزه تامین مواد اولیه و کاغذ و ویترین و ترویج و تبلیغ و یارانه و... برنامه‌ریزی کنیم و در چنین شرایطی، عملا تصمیم‌گیری برای مدیران و فعالان خصوصی پر ریسک و کم اثر خواهد بود.

احمدوند تاکید کرد: آمار، یعنی بدانیم امروز چه تعداد کتاب چاپ، توزیع، فروش و سبد مصرف کدام خریدار در کدام منطقه شده است. حالا کاری به آمار کیفی ندارم. دلیل پدیده تکثیر غیر قانونی کتاب چیست؟ پاسخ این است که چون نه خریدار و نه فروشنده توانایی تشخیص اثر واقعی را از تقلبی ندارند. و ما نمی‌توانیم منشایابی درستی از سیر توزیع کالای فرهنگی داشته باشیم.

معاون فرهنگی وزیر ارشاد، با بیان اینکه اقتصاد فرهنگ و توجه به استارتاپ‌های فرهنگی و کتاب برای موسسه اهمیت به سزایی دارد، گفت: در همین مدت کوتاهی که در معاونت فرهنگی بودم کمیته‌ای برای کاغذ تشکیل دادیم که بررسی کنیم چرا تولید کاغذ داخلی نداریم؟

سالانه در کشورمان حدود ۳۲۰ هزار تن کاغذ مصرف می‌شود اما در داخل در یک سال تنها ۵ هزار تن تولید کاغذ داشته‌ایم. در حالی که همین الان اگر کارخانجات داخلی اراده کنند بدون سرمایه‌گذاری جدید، می‌توانند صد هزار تن کاغذ تولید کنند و به جای خام فروشی و خط تولید خمیر، کاغذ تولید کنند. اما الان تولید نمی‌کنند چون می‌گویند برایشان سود ندارد. در واقع هم کارخانه و زمین را در اختیارشان گذاشته‌ایم و هم باید کاغذ را وارد کنیم. این نشان می‌دهد که حوزه فرهنگ در حوزه اقتصاد و در زمینه اجرا فشل بوده. از موسسه انتظار بازنگری داریم و توقع داریم که بگوید برای مدیریت حوزه کاغذ چه باید بکنیم؟ توقع‌ام این است که موسسه، پیش‌روی طراحی فعالیت‌های اقتصادی در حوزه فرهنگ باشد.

احمدوند تصریح کرد: ما در موسسه نباید از دلال بازی فرهنگی پول دربیاوریم. ما دلال فرهنگی نیستیم که از رانت حکومتی‌مان استفاده کنیم و با استفاده از امکان رانتی، نقش واسطه را بازی کنیم. بنابراین باید فهم رفتار اقتصادی در موسسه ایجاد شود.

وی همچنین با اشاره به اینکه «تا زمانی که حوزه ادبیات در این موسسه حضور دارد، باید از رویکردهای جدی موسسه باشد.» گفت: موسسه به همان نسبتی که باید در حوزه اقتصاد به صورت زنده حضور داشته باشد باید همان جایگاه را در ادبیات خلاق داشته باشد. از موسسه توقع تولید متن خلاق ادبی نمی‌رود. اما ایجاد زمینه لازم برای کشف و تربیت نویسنده و ساماندهی کسانی که برای تربیت نویسنده زحمت می‌کشند، باید در جایی تدبیر و تدارک شود.

وی یادآور شد: مهم‌ترین عنصر وحدت‌بخش ما زبان فارسی است؛ چیزی جز آن هویت جمعی ما نیست. هویت ایرانی با همه تنوع‌اش مگر جز با زبان فارسی با چیز دیگری می‌تواند بهم متصل شود؟ اینجا باید خانه ایرانیان باشد و هر کسی به زبان فارسی حرف بزند. موسسه باید پرچم‌دار دفاع از زبان فارسی باشد. کجا باید اهل فرهنگ را جمع کند که ببینند چه باید بکنند برای آنچه بر سر هویت ما رخ می‌دهد، جز موسسه. اینجا باید در کنار خانه‌ای برای شکوفایی ادبیات، خانه غم‌خواری ادبیات باشد.

احمدوند ادامه داد: می‌دانم که در این مدت برای انجمن‌های ادبی و موارد دیگر زحمات زیادی کشیده شده و حرف‌های من نافی این تلاش‌ها نیست. می‌گویم باید چقدر تلاش کنیم تا به سطح مطلوبی که برای جایگاه آن در نظر گرفته‌ایم برسیم. از آقای رمضانی می‌خواهم توجه جدی به نیروی انسانی موسسه داشته باشند. باید نیازها و اقتضائات مالی و سخت‌افزاری آن رفع شود. ولی حتماً توجه به انگیزه همکاران برای پیشبرد کارها ضروری است. امیدوارم روزهای خوب و شکوفایی برای فرهنگ کشور و موسسه شاهد باشیم.

وی در پایان تصریح کرد: انقلاب اسلامی، انقلاب کلمه و زبان و مفهوم است و کار انقلابی با جان و دل و مفهوم است. امیدوارم این موسسه موسسه‌ای انقلابی به معنی واقعی کلمه و توجه به ارزش وجودی انسان‌ها باشد و برای رسیدن به اهدافش تلاش و برنامه‌ریزی کند.