گزارش از مشکل کشاورزان در فصل برداشت
دردسر نبودن برنامه کشت و بازارهای ناپایدار صادراتى
تهران (پانا) - تولید زیاد یا کاهش آن، مشکلی است که هر سال به‌صورت متناوب در کشت برخی محصولات تکرار می‌شود و در این میان بیشترین ضرر به کشاورزان می‌رسد. یک‌سال پیاز نایاب می‌شود و قیمت آن بالا می‌رود سال بعد کشت پیاز زیاد است و قیمت آن تا حدی پایین می‌آید که کشاورز حتی رغبتی به فروش ندارد چون هزینه حمل و نقل بیشتر از سود فروش است.
به‌گزارش ایران، مهمترین دلیلی که برای تکرار این مشکل در بازار تولید عنوان می‌شود نبود برنامه کشت یا همان برنامه الگوی کشت است که سال‌ها از تدوین آن می‌گذرد اما هنوز نهایی نشده و به مرحله اجرا نرسیده است.
حسین اصغری، مدیرکل دفتر امور محصولات علوفه‌ای و جالیزی وزارت جهادکشاورزی، به علت‌های دیگری برای ناپایداری تولید اشاره می‌کند.
برنامه داریم اجرا نمی‌شود
برنامه الگوی کشت به‌صورت جدی از سال 93 در دستور کار وزارت جهاد کشاورزی قرار گرفت و بخش‌های از آن تدوین شد. اما فعالان این حوزه می‌گویند هیچ‌گاه برنامه کشت به‌صورت رسمی به استان‌ها ابلاغ نشده است. فعالان بخش خصوصی در حوزه کشاورزی به این نکته اشاره می‌کنند که اصلاح الگوی کشت و تدوین آن از برنامه‌های اصلی وزارت جهاد بوده اما اینکه اجرا شده است یا خیر و اگر اجرا شده چقدر موفق بوده اطلاعات رسمی منتشر نشده است.
مدیرکل دفتر امور محصولات علوفه‌ای و جالیزی وزارت جهادکشاورزی اما با اشاره به تولیدات در استان‌های مختلف گفت: برنامه کشت براساس 3 شاخص فصلی، استانی و محصولی است. این برنامه براساس نیاز داخلی که تازه‌خوری است، براساس نیاز صنایع و براساس افقی که از میزان صادرات داریم تدوین و تنظیم و به استان‌ها ابلاغ می‌شود.
او افزود: چون سبزی و صیفی در کشور در 4 فصل کشت می‌شود 4 بار در سال به استان‌ها برنامه می‌دهیم. در هر فصلی میزان کشت هر محصول در استان‌ها به تفکیک مشخص می‌شود. نوع محصول هم کاملاً مشخص می‌شود. مثلاً در مورد محصول سیب زمینی در جنوب کرمان در برنامه مشخص است که در هر فصل چه کشتی و در چه سطحی باید کشاورزان اقدام به تولید کنند. البته این برنامه با مشورت جهادهای کشاورزی استان‌ها تدوین می‌شود.
با اینکه این مقام مسئول در وزارت جهاد کشاورزی تأکید دارد که هر سال و در هر فصل، کشت براساس برنامه است اما مشکلات کشاورزان برای تولید به میزان نیاز همچنان وجود دارد. برای مثال سال گذشته تولید بالای خیار در جنوب کرمان و افت شدید قیمت آن باعث زیان کشاورزان شد طوری که آنها حتی برای فروش تمایلی نداشتند چون هزینه حمل بیشتر از سود آن بود. امسال هم این مشکل در کشت پیاز وجود دارد و پیاز روی دست کشاورزان مانده است.
مدیرکل دفتر محصولات جالیزی اما به این نکته اشاره می‌کند که دلیل اصلی افزایش یا کاهش تولید یک محصول به‌طور مکرر به‌خاطر اجرا نشدن برنامه کشت است. اصغری گفت: اقدام به کشت کشاورزان براساس وضعیت قیمتی محصول در سال گذشته و پیش‌بینی از بازار آتی است نه بر اساس برنامه‌ای که به آنان داده می‌شود. مثلاً در‌مورد پیاز، کل برنامه‌ای که به منطقه جنوب کرمان برای تولید زمستانه ابلاغ شد 5 هزار و 500 هکتار بود اما بیش از 15 هزار و 500 هکتار کشت پیاز در این منطقه انجام شده است. به این ترتیب با حجم زیاد محصول مواجه می‌شویم که قابلیت نگهداری هم ندارد. در واقع مشکل اینجاست که برنامه کشت در کشور ما تابع شرایط بازار است اگر محصولی امسال خوب بفروشد سال آینده عمده کشاورزان آن محصول را کشت می‌کنند و بالعکس.
اصغری گفت: به دلیل رعایت نکردن برنامه کشت هر سال شاهد تولید بسیار بیشتر از نیاز برخی محصولات و کاهش تولید و افزایش قیمت محصولات دیگر هستیم. تجربه نشان داده سال‌هایی که سطح اجرایی با سطح ابلاغی همخوانی دارد از تعادل نسبی در قیمت که هم منافع تولیدکنندگان هم منافع مصرف‌کنندگان را تأمین می‌کند، برخوردار هستیم.
ناپایداری بازارهای صادراتی
مشکل دیگری که در تولید وجود دارد، برنامه صادراتی است. بارها شاهد بوده‌ایم که مثلاً صادرات محصولی به‌طور ناگهانی و با دستورالعملی ضربتی قطع می‌شود. فعالان اقتصادی می‌گویند این دستورالعمل‌ها موجب از دست رفتن بازارهای صادراتی می‌شود و با اینکه به کشاورزان برای کشت و صادرات آن اطمینان داده شده، قطع صادرات باعث افت قیمت محصول و افزایش آن نسبت به میزان تقاضا است.
مدیرکل دفتر امور محصولات علوفه‌ای و جالیزی در این خصوص گفت: بازارهای صادراتی نامشخص است، پس یا باید با پایبندی به برنامه میزان تولید را مدیریت کنیم، یا بازار صادراتی مطمئن را پیدا کنیم و توسعه دهیم. اتفاق دیگری که موجب افزایش قیمت محصول می شود این است که بازارهای صادراتی در زمان کوتاه محصول زیادی از ما می‌خواهند همین موضوع باعث افزایش مقطعی قیمت‌ها می‌شوند. مثلاً در حال حاضر صادرات پیاز به نسبت بسیار زیادی صادر می‌شود تا تولید زیاد آن موجب کاهش قیمت و ضرر و زیان کشاورز نباشد. همچنین خرید تضمینی و حمایتی پیاز در حال انجام است و سازمان تعاون روستایی مسئولیت آن را بر‌عهده دارد.
با اینکه تولید زیاد یک محصول موجب کاهش قیمت آن می‌شود اما این کاهش قیمت فقط دامن کشاورز را می‌گیرد و محصولات در بازار کاهش قیمت ندارند و حتی ممکن است با قیمت بالا به دست مصرف‌کننده برسد. مدیرکل دفتر محصولات جالیزی هم این موضوع را تأیید می‌کند و می‌گوید «فاصله قیمتی بین خرید یک محصول سر زمین و فروش آن بیش از 3 برابر است که این مشکل مربوط به توزیع و تنظیم بازار است.»
افزایش هزینه‌های تولید
در بازار تولیدات کشاورزی، با اینکه براساس آمار، میزان تولید مناسب و براساس نیاز و یا حتی بیشتر از آن است اما قیمت محصولات افزایشی است. به گفته اصغری «هزینه تولید در سال 99 نسبت به سال‌های قبل بسیار بالا رفته است. بنابراین مقایسه قیمت محصولات با سال‌های 98 و 97 مقایسه‌ای درست نیست. یارانه کود و سموم برداشته شد و قیمت‌ها به‌خاطر افزایش هزینه بالا رفته است.»
او به این موضوع هم اشاره می‌کند که «همچنین در مواقعی بازارهای هدف بازار ما را تحت تأثیر قرار می‌دهند. بخش عمده‌ای از پیاز زیرکشت زمستان در سال‌های گذشته به عراق صادر شد اما عراق مدتی است خیار از ایران وارد نمی‌کند و این موضوع موجب ضرر و زیان کشاورزان ما شد ما تولید کردیم اما صادر نشد. بخشی از افرایش سطح زیر کشت پیاز هم به‌خاطر این بود که به‌خاطر بسته شدن بازار عراق، خیار در جنوب کرمان کشت نشد و به‌جای آن کشاورزان پیاز کاشتند. اما بخش عمده افزایش قیمت به‌خاطر افزایش هزینه‌های تولید است. تولید در حال حاضر تأمین است و کمبود تولید در هیچ محصولی نداریم.»
مدیرکل دفتر امور محصولات علوفه‌ای و جالیزی به این نکته اشاره کرد که برای پایداری تولید و تنظیم بازار باید کشت براساس دستورالعمل اجرایی باشد و همچنین باید بتوانیم الگوی صادرات و بازارهای صادراتی پایداری داشته باشیم تا هم از کشاورزان حمایت شود هم تولید با قیمت مناسب در دسترس مردم باشد.
ارسال دیدگاه