معاون آموزش متوسطه وزارت آموزشوپرورش در نشست صمیمی با دانشآموز خبرنگاران پانا عنوان کرد/ بخش پایانی
برنامههای آموزشوپرورش برای تقویت و ارتقای کیفیت مدارس شبانهروزی/ طراحی رشتههای جدیدی با محوریت هوش مصنوعی
تهران (پانا) - معاون آموزش متوسطه وزارت آموزشوپرورش برنامههای معاونت متوسطه برای تقویت و ارتقای کیفیت مدارس شبانهروزی را تشریح کرد و گفت: وزیر آموزشوپرورش با اهتمام جدی، موضوع تکمیل و بهروزرسانی سرانه مدارس شبانهروزی را در اولویت قرار دادهاند.
سید مصطفی آذرکیش، معاون آموزش متوسطه وزارت آموزشوپرورش عصر روز یکشنبه ۱۸ آبان ماه، میزبان جمعی از دانشآموز خبرنگاران خبرگزاری پانا بود و به سوالات این دانشآموزان پاسخ داد. در بخش اول این نشست صمیمی که روز گذشته منتشر شد، آذرکیش علاوه بر تشریح جمعیت آماری دانشآموزان مقطع متوسطه، مهمترین محورهای کاری این معاونت را تشریح کرد. در ادامه بخش دوم و پایانی این نشست را میخوانید.
برنامههای وزارت آموزشوپرورش برای تقویت و ارتقای کیفیت مدارس شبانهروزی
آذرکیش در پاسخ به سوالی درباره برنامههای معاونت متوسطه برای تقویت و ارتقای کیفیت مدارس شبانهروزی اظهار کرد: یکی از نمونههای روشن تحقق عدالت آموزشی و افزایش دسترسی دانشآموزان در مناطق محروم، توسعه مدارس شبانهروزی است. خوشبختانه در دولت چهاردهم، دغدغههایی که پیشتر در زمینه تأمین سرانه دانشآموزی وجود داشت، بهصورت ویژه برطرف شده و وزیر آموزشوپرورش با اهتمام جدی، موضوع تکمیل و بهروزرسانی سرانه مدارس شبانهروزی را در اولویت قرار دادهاند.
معاون آموزش متوسطه وزارت آموزشوپرورش افزود: برنامههایی متنوع برای تقویت بنیه علمی دانشآموزان مدارس شبانهروزی اجرا شده است. از جمله این برنامهها، میتوان به پویش جهادی «البرز» اشاره کرد که با هدف بهرهمندی دانشآموزان این مدارس از معلمان توانمند و مجرب، همسطح با بهترین مدارس کشور، در حال اجراست. بخشنامههای مربوط به این پویش نیز طی دو سال اخیر به مدارس ابلاغ شده و نتایج مثبتی به همراه داشته است.
وی افزود: در حوزه تأمین منابع مالی، خوشبختانه امسال نیز همانند سال گذشته، سرانه مدارس شبانهروزی بهموقع و کامل پرداخت شده و تا پایان آذرماه به حساب واحدهای آموزشی واریز ارسال شده است. در کنار این اقدامات، طرحهای مهارتمحور و کارآفرینانه نظیر طرح خوداتکایی در مدارس شبانهروزی در حال اجراست؛ طرحی نیز با هدف افزایش مهارتآموزی و تقویت روحیه کارآفرینی میان دانشآموزان این مدارس طراحی شده است.
معاون آموزش متوسطه وزارت آموزشوپرورش گفت: در بُعد فرهنگی و تربیتی نیز، برنامههایی نظیر اردوهای آموزشی و فعالیتهای فرهنگی و پرورشی با اولویت برای دانشآموزان مدارس شبانهروزی در دستور کار قرار دارد. از سوی دیگر، برای معلمان و مدیران این مدارس نیز دورههای توانمندسازی تخصصی و مهارتی برگزار میشود تا کیفیت آموزشی و مدیریتی در این مدارس به شکل مستمر ارتقا یابد. بخش مهم دیگری از فعالیتها به مدارس شبانهروزی عشایری اختصاص دارد. در این حوزه نیز طی ماههای اخیر، بهویژه در استان خراسان رضوی و شهر مشهد، برنامههای متنوع آموزشی و فرهنگی اجرا شده که نشاندهنده تداوم و پویایی این مسیر در تحقق عدالت آموزشی است.

طراحی رشتههای جدیدی با محوریت هوش مصنوعی در مدارس کاردانش
آذرکیش در ادامه درباره برنامه آموزشوپرورش برای استفاده هوشمندانه و ایمن از فناوری هوش مصنوعی برای معلمان و دانشآموزان گفت: موضوع استفاده از ظرفیت فناوری هوش مصنوعی در نظام آموزشی امروز، یکی از محورهای مهم تحولات جهانی است؛ موضوعی که اخیراً نیز از سوی یونسکو در دو نشست بینالمللی مورد تأکید ویژه قرار گرفته است. در کشور ما نیز، آموزش و پرورش طی سالهای اخیر به شکل هدفمند، این مسیر را آغاز کرده است. در دوره متوسطه اول، مباحثی چون کدنویسی، تفکر الگوریتمی و مهارتهای فناوری در قالب درس «کار و فناوری» وارد محتوای درسی رسمی شده است.
وی درباره توسعه آموزشهای مرتبط با هوش مصنوعی توضیح داد: در ادامه این روند، در سال جاری تحصیلی، در شاخه کاردانش نیز رشتههای جدیدی با محوریت هوش مصنوعی طراحی و درس مستقلی با عنوان «هوش مصنوعی» به برنامه درسی افزوده شده است. این اقدام در چارچوب همکاریهای مشترک میان وزارت آموزشوپرورش، معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانشبنیان ریاستجمهوری و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات صورت گرفته است. در گام نخست، هدفگذاری آموزش برای دو میلیون دانشآموز و یکصد هزار معلم تعیین شد اما با استقبال گسترده و پیشرفت برنامه، این هدف به چهار میلیون دانشآموز و تعداد بیشتری از معلمان پیشبینی شده است.
آموزش مقدماتی هوش مصنوعی به ۸۳۰ هزار دانشآموز متوسطه
به گفته آذرکیش، در تابستان گذشته، بیش از ۸۳۰ هزار دانشآموز آموزشهای مقدماتی هوش مصنوعی را با همکاری معاونت علمی و وزارت ارتباطات گذراندهاند و این طرح اکنون در مرحله توسعه و گسترش ملی قرار دارد.
معاون آموزش متوسطه وزارت آموزشوپرورش همچنین درباره طرحهای مکمل در حوزه فناوری گفت: افزون بر این، در قالب طرح «ایران دیجیتال» که از سال گذشته آغاز شده، آموزش مفاهیم برنامهنویسی و سواد دیجیتال نیز در دستور کار قرار گرفته است. خوشبختانه، این طرح در اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی (WSIS ۲۰۲۵) بهعنوان یکی از پنج طرح برگزیده دنیا انتخاب شد که نشاندهنده جهتگیری درست و روبهجلوی نظام آموزشی ایران در حوزه فناوریهای نو است.
تشکیل کارگروهی ویژه برای تدوین نقشه راه آموزش هوش مصنوعی در نظام تعلیم و تربیت
وی خاطرنشان کرد: برای استمرار و هماهنگی اقدامات، کارگروهی ویژه با محوریت شورای عالی آموزشوپرورش تشکیل شده است تا نقشه راه ملی آموزش هوش مصنوعی و فناوریهای نوین را در نظام تعلیم و تربیت کشور پیگیری کند.
تمرکز آموزشوپرورش، بر محتوای کتابهای درسی
آذرکیش در ادامه در پاسخ به سوالی درباره استفاده از کتابهای کمکآموزشی در برخی مدارس پاسخ داد: نگاه اصلی و نهایی آموزش و پرورش، بر محتوای کتابهای درسی رسمی کشور و توانمندسازی معلمان متمرکز است. در طراحی سؤالات امتحانات نهایی نیز مبنا و محور اصلی، کتابهای درسی مصوب است و تمامی طراحیها با نظارت دقیق بر همین محتوا انجام میشود. بنابراین، تمرکز اصلی آموزشوپرورش بر تقویت یادگیری مفاهیم و مهارتهایی است که در همین کتابها گنجانده شده است.

معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش در ادامه به تمایل برخی خانوادهها برای خرید کتابهای کمک درسی اشاره کرد و گفت: ممکن است برخی خانوادهها تمایل داشته باشند از منابع آموزشی خارج از کتابهای درسی نیز برای فرزندانشان استفاده کنند. در این زمینه، سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی بخشی ویژه برای بررسی و تأیید محتوای کمکآموزشی دارد. فقط منابعی که مورد تأیید این سازمان قرار گرفتهاند، میتوانند بهعنوان محتوای مکمل مورد استفاده قرار گیرند. این منابع نه بهعنوان جایگزین، بلکه صرفاً برای غنیسازی یادگیری و ایجاد تنوع آموزشی در نظر گرفته میشوند. از همینرو، توصیه اصلی آموزش و پرورش به معلمان، مدیران و خانوادهها این است که محور آموزش را بر پایه کتابهای درسی نگه دارند و در صورت نیاز به محتوای تکمیلی، از منابع تأییدشده و رسمی استفاده کنند.
آذرکیش به محتواهای آموزشی این دوره اشاره کرد و گفت: بخشی از این محتواهای مجاز و آموزشی نیز در سامانه شاد بارگذاری شدهاند تا دانشآموزان بتوانند از آنها برای تقویت فعالیتهای تربیتی و علمی خود بهره ببرند. این محتواها مورد تأیید رسمی آموزش و پرورش هستند و میتوانند به ارتقای کیفیت یادگیری شما عزیزان کمک کنند.
وی تاکید کرد: رسالت نظام تعلیم و تربیت آن است که دانشآموزانی تربیت کند که دارای تفکر انتقادی، روحیه کار تیمی، قدرت حل مسئله و مهارت همکاری جمعی باشند. دانشآموزانی که بتوانند در کنار یکدیگر، گامهای مؤثری برای ساختن آیندهای بهتر برای ایران عزیز بردارند. بخشی از ظرفیتهایی که به آن اشاره شد، هماکنون در حال بهرهبرداری است. سازمان آموزش فنیوحرفهای کشور، با در اختیار داشتن ۶۵۴ مرکز دولتی فعال، این ظرفیت را در اختیار وزارت آموزش و پرورش قرار داده است و ادارات کل آموزش و پرورش استانها نیز از این امکان استفاده کردهاند.
تدوین استانداردهای مهارتی رشتههای کاردانش
وی افزود: این همکاری در قالب طرح «همنوا» آغاز شده و در حال حاضر در بسیاری از استانها بهصورت اجرایی جریان دارد. برنامه ما این است که تا سال آینده و سالهای پس از آن، دامنه این طرح را گسترش دهیم تا مدارس بیشتری از این ظرفیت بهرهمند شوند. بخشی از این توسعه نیز در قالب هنرستانهای وابسته و بخشی در قالب اشتراکگذاری امکانات مراکز فنیوحرفهای دولتی دنبال میشود. از سوی دیگر، همکاری نزدیک و مؤثری با سازمان آموزش فنیوحرفهای کشور برای تدوین استانداردهای مهارتی رشتههای شاخه کاردانش در حال انجام است. تاکنون بیش از ۷۵ درصد از این استانداردها با مشارکت آن سازمان، دستگاههای اجرایی و بخش خصوصی تدوین یا نهایی شده است.
معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش در تشریح طرح «آموزش یک مهارت» اظهار کرد: همچنین، طرحی با عنوان «آموزش یک مهارت» در دست برنامهریزی و اجراست که با دقت و کیفیت بیشتری نسبت به گذشته در حال پیگیری است. در این طرح نیز از ظرفیت ارزشمند سازمان آموزش فنیوحرفهای استفاده خواهد شد تا دانشآموزان بتوانند علاوه بر تحصیل نظری، مهارتهای عملی و کاربردی مورد نیاز جامعه را نیز فرا گیرند.
وی در پاسخ به سوالی درباره بازنگری نظام هدایت تحصیلی دانشآموزان گفت: در برنامه درسی ملی که یکی از زیرنظامهای سند تحول بنیادین است، سه گروه دانشآموز در دوره متوسطه پیشبینی شده است. این تقسیمبندی در حوزه تربیت، کار و فناوری و یادگیری مهارتهای عملی طراحی شده است و مسیر مشخصی برای هر گروه تعیین کرده است. گروه اول دانشآموزان پس از پایان دوره متوسطه میتوانند بهطور مستقیم وارد بازار کار شوند یا در صورت تمایل، ادامه تحصیل بدهند. هدف این گروه این است که همه دانشآموزان الزاماً به دانشگاه نروند، بلکه امکان ورود سریع به بازار کار را داشته باشند.
آذرکیش درباره گروه دوم توضیح داد: این دانشآموزان عمدتاً شاخه فنیوحرفهای هستند و پس از پایان دوره کاردانی تکنسینی، قادر خواهند بود وارد بازار کار شوند یا ادامه تحصیل در دانشگاههای مهارتی داشته باشند. هدایت تحصیلی این گروه براساس چهار عامل اصلی انجام میشود؛ علاقه دانشآموز، استعداد دانشآموز، امکان اجرایی برنامه و نیازهای جامعه. برنامه درسی گروه سوم نیز بهگونهای طراحی شده که دانشآموزان پس از گذراندن دوره کارشناسی وارد بازار کار شوند.
معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش با اشاره به نتایج این تقسیمبندی افزود: با این تقسیمبندی، مسیر تحصیلی و شغلی بسیاری از دانشآموزان مشخص است. به عنوان مثال، ۴۵.۵ درصد دانشآموزان امسال هنرستانی در شاخههای فنیوحرفهای و کاردانش، علاوه بر ادامه تحصیل، مسیر شغلی خود را نیز مشخص کردهاند.
وی در ادامه درباره مسیر تحصیلی سایر دانشآموزان توضیح داد: سایر دانشآموزان وارد رشتههای متنوع دانشگاهی میشوند و آموزشوپرورش تا پایان ۱۲ سال تحصیل وظیفه دارد، آنها را در تراز سند تحول بنیادین هدایت و تربیت کند. این سه شاخه تحصیلی متوسطه دوم، هم مطابق قانون و سند تحول بنیادین و هم منطبق با نقشه جامع علمی کشور، به نیازهای واقعی جامعه پاسخ میدهند. همچنین در شاخههای فنیوحرفهای و کاردانش، تعامل با بازار کار برقرار است و تلاش میشود خروجی آموزش و پرورش با نیازهای بازار و مهارتهای حرفهای هماهنگ باشد. لازم است تأکید کنم که نظام آموزشی متولی اشتغال مستقیم نیست، بلکه مسئولیت آن تربیت و آموزش مهارتهای مورد نیاز برای ورود به بازار کار است.
ایجاد توازن بین آموزش و بازار کار
معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش درباره ایجاد توازن بین آموزش و بازار کار توضیح داد: برای ایجاد این تعادل، چند عامل کلیدی مورد توجه قرار گرفته است؛ نظام اطلاعات بازار کار، نظام اطلاعات آموزش، نظام صلاحیتهای حرفهای. وقتی این عوامل کنار یکدیگر قرار گیرند، میتوان حلقه واسطی بین نظام آموزشی و نیازهای بازار کار ایجاد کرد. در کشور ما نیز این ساختار در قالب برنامههای مختلف طراحی شده و وزارت آموزش و پرورش تلاش دارد که در پایان دوره متوسطه، توازن مناسبی بین خروجیهای نظام تعلیم و تربیت و نیازهای بازار کار ایجاد شود.
وی در پاسخ به این سوال که آیا برنامهای برای گنجاندن آموزشهایی مانند تفکر نقاد، سواد رسانهای و مهارت گفتوگو در برنامه درسی مدارس وجود دارد، گفت: سواد رسانهای یکی از دروس اختیاری دوره متوسطه دوم است که اهمیت زیادی دارد و همواره مورد توجه آموزشوپرورش بوده است. این موضوع بهصورت ویژه در کتابهای درسی لحاظ شده و هماکنون نیز در حال اجراست. میزان استفاده از این درس و محتوای آن، متناسب با نیازهای روز و تغییرات محیطی بهروزرسانی میشود.
آذرکیش با تأکید بر هماهنگی محتوا با تغییرات جامعه گفت: یک نکته بسیار مهم این است که تغییرات محتوایی باید با تغییرات پیرامون و جامعه هماهنگ باشد. محتوای تولیدشده در آموزش و پرورش نیز دقیقاً بر همین اساس طراحی میشود؛ بهگونهای که علاوه بر آموزش مهارتها، توانایی دفاع از ارزشها و هویت ایران اسلامی را نیز تقویت کند.
معاون آموزش متوسطه وزارت آموزشوپرورش درباره ابعاد آموزشی درس سواد رسانهای توضیح داد: درس سواد رسانهای، علاوه بر مهارتهای عملی، به هویتیابی، خودشناسی و تفکر انتقادی دانشآموزان نیز توجه دارد. ممکن است برخی دانشآموزان به دلیل روش تدریس، این جنبهها را کمتر درک کنند، اما در کتابهای درسی و برنامه آموزشی این موارد بهصورت نظاممند لحاظ شدهاند.

سرانه آموزشی در مدارس متوسطه
وی همچنین در پاسخ به سوالی درباره سرانه آموزشی در مدارس متوسطه در سال تحصیلی جاری بهویژه در مدارس مناطق کم برخوردار گفت: سرانه آموزشی در نظام بودجهبندی، دو معنای متفاوت دارد. سرانه کل برای هر دانشآموز نشان میدهد که به طور متوسط، چه میزان بودجه برای هر دانشآموز در نظام آموزشی اختصاص مییابد. بهعنوان مثال، در نظامهای آموزشی دنیا، این عدد نشاندهنده هزینه سرانه برای هر دانشآموز است و معمولاً برای مقایسه و تحلیل کیفیت آموزش استفاده میشود.
آذرکیش تصریح کرد: سرانه اختصاصی مدارس به حساب مدرسه واریز میشود و برای امور غیرحقوقی و برنامههای مکمل آموزشی به کار میرود. در مورد مدارس شبانهروزی، تا کنون بیش از سه مرحله سرانه از نوع دوم واریز شده است. بهعنوان مثال، اگر کل بودجه آموزش و پرورش حدود ۳۵۳ همت باشد و آن را بر تعداد دانشآموزان کشور تقسیم کنیم، رقم تقریبی سرانه کل هر دانشآموز مشخص میشود.
معاون آموزش متوسطه وزارت آموزشوپرورش گفت: سرانه اختصاصی مدارس نیز در سه مرحله به حساب مدارس شبانهروزی واریز شده است. توجه داشته باشید که آخرین رقم سرانه عمومی مدارس کشور حدود ۲ همت بوده که پیش از آغاز سال تحصیلی در اختیار مدارس قرار گرفته بود، اما برای مدارس شبانهروزی با اولویت ویژه این سرانه تا پایان آذرماه به حساب بانک آموزش و پرورش واریز شد. این اقدامات نشان میدهد که وزارت آموزشوپرورش تلاش دارد منابع مالی مورد نیاز مدارس شبانهروزی را بهموقع تأمین کند تا این مدارس بتوانند فعالیتهای آموزشی و پرورشی خود را به بهترین شکل انجام دهند.
برنامه آموزشوپرورش برای کاهش اضطراب ناشی از فشار درسی و امتحان
آذرکیش همچنین در پاسخ به این سوال که بسیاری از دانشآموزان از فشار درسی و اضطراب امتحان گلایه دارند. برای افزایش نشاط، انگیزه و سلامت روان در مدارس متوسطه چه برنامههایی دارید، توضیح داد: در برنامهریزی سالانه آموزشوپرورش، پویایی، تحرک، نشاط و شادابی دانشآموزان از محورهای اصلی محسوب میشود. این اهداف در قالبهای گوناگونی طراحی شدهاند تا ضمن افزایش انگیزه، به کاهش استرس و فشارهای روانی بهویژه در ایام امتحانات نیز کمک کنند. بخش مهمی از این برنامهها مدرسهمحور است و در قالب جشنوارهها و فعالیتهای علمی، فرهنگی و مهارتی اجرا میشود از جمله جشنواره نوجوان خوارزمی، جشنوارههای علمی ـ آموزشی و مهارتی، برنامههای پژوهشسراها و المپیادهای مهارتی و...؛ در کنار اینها، معاونت تربیتبدنی و سلامت و معاونت فرهنگی و هنری وزارت آموزش و پرورش نیز در طول سال تحصیلی، مجموعهای از برنامهها را برای ارتقای نشاط، سرزندگی و سلامت روان دانشآموزان اجرا میکنند.
معاون آموزش متوسطه وزارت آموزشوپرورش درباره نحوه کاهش استرس در امتحانات نیز گفت: نکته مهمی که همواره مورد تأکید بوده، پرهیز از برگزاری آزمونهای متعدد است؛ زیرا تمرکز بیش از اندازه بر امتحانات میتواند موجب اضطراب شود. در مقابل، با اجرای ارزشیابیهای مستمر در طول سال و همگامسازی آموزش روزانه معلمان با محتوای درسی، میزان استرس دانشآموزان در زمان امتحانات نهایی به شکل محسوسی کاهش مییابد. در مجموع، رویکرد آموزش و پرورش بر این است که شادابی، پویایی و آرامش روانی دانشآموزان در تمام طول سال تحصیلی حفظ شود و معلمان نیز از ظرفیت فعالیتهای تکمیلی و تربیتی برای ایجاد محیطی پرنشاطتر در مدارس بهرهمند شوند.
کاهش نابرابری در امکانات آموزشی مدارس با اجرای توسعه عدالت آموزشی
معاون آموزش متوسطه وزارت آموزشوپرورش درخصوص کاهش نابرابری در امکانات آموزشی در مدارس کشور نیز توضیح داد: یکی از شعارهای اصلی و تأکیدات جدی دکتر پزشکیان، برابری آموزشی است چراکه برابری آموزشی نمادی از همبستگی ملی و تحقق عدالت اجتماعی در نظام تعلیم و تربیت کشور به شمار میآید. این رویکرد دقیقاً در امتداد تکالیف مندرج در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش قرار دارد. سندی که ماموریت نظام آموزشی را ایجاد فرصتهای برابر یادگیری برای تمامی دانشآموزان، صرفنظر از موقعیت جغرافیایی و اقتصادی آنها، تعریف کرده است.
وی اضافه کرد: بر همین اساس، رئیسجمهوری با تأکید بر تحقق این هدف، نهضت عدالت آموزشی را در دو مسیر اصلی دنبال میکنند؛ توانمندسازی علمی و مهارتی دانشآموزان در مناطق کمتر برخوردار، روستایی و عشایری و توسعه متوازن زیرساختها و منابع انسانی در مدارس دولتی سراسر کشور. در همین راستا، وزارت آموزش و پرورش نیز ماموریت یافته تا از طریق طرحها و پویشهای ملی، از جمله پویش جهادی البرز و برنامه خیرین اندیشهساز، زمینه ارتقای کیفیت آموزشی در مناطق محروم را فراهم کند. در جذب و ساماندهی نیروی انسانی نیز اولویت با مناطق کمبرخوردار است تا مدارس این مناطق از معلمان توانمند و باانگیزه برخوردار شوند. روند استخدامها نیز به گونهای طراحی شده که توزیع معلمان متخصص و کارآمد در سراسر کشور عادلانهتر انجام گیرد.
معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش درباره زیرساختها گفت: در حوزه زیرساختها، اولویت نخست دولت و وزارت آموزش و پرورش، تأمین تجهیزات هوشمند و امکانات اولیه برای مدارس دولتی، بهویژه در مناطق روستایی و شبانهروزی است. هدف این است که فاصله امکانات آموزشی میان مناطق مختلف کشور به حداقل برسد و هیچ دانشآموزی از فرصت یادگیری باکیفیت محروم نماند.
ارسال دیدگاه