مدیرکل امور تربیتی، مشاوره و مراقبت‌های در برابر آسیب‌های اجتماعی وزارت آموزش و پرورش خبر داد:
برنامه‌ریزی آموزش‌وپرورش برای غربالگری تمام دانش‌آموزان در سال جاری/ اجرای ویژه برنامه نماد در ۳۲ منطقه هدف
ابزارهای غربالگری در برنامه نماد به‌روز شد/ پاسخگویی شبانه‌روزی ۴۰۰ مشاور به دانش‌آموزان و والدین و کارکنان مدارس در خط ملی ۱۵۷۰
تهران (پانا) - مدیرکل امور تربیتی، مشاوره و مراقبت‌های در برابر آسیب‌های اجتماعی وزارت آموزش و پرورش، در نشست گفتمان‌سازی برنامه ملی «نماد» بر نقش حیاتی رسانه و هنر در دیده شدن و تأثیرگذاری این برنامه تاکید کرد.
به گزارش خبرنگار پانا؛ نشست گفتمان‌سازی برنامه ملی «نماد»؛ نظام مراقبت اجتماعی دانش‌آموزان صبح امروز با حضور اهالی فرهنگ، هنر و رسانه در سالن شهید قاسم سلیمانی سازمان دانش‌آموزی برگزار شد.
مدیرکل امور تربیتی، مشاوره و مراقبت‌های در برابر آسیب‌های اجتماعی وزارت آموزش و پرورش در این نشست ضمن تقدیر از حضور فعالان رسانه گفت: هیچ اقدام و فرایندی در دنیای امروز بدون کمک رسانه ضریب نمی‌خورد و بدون کمک رسانه دیده نخواهد شد. بدون کمک اهالی فرهنگ و هنر و رسانه، هیچ برنامه‌ای ارزش‌گذاری مناسبی هم نخواهد شد، مخاطب ما را جلب نخواهد کرد و تاثیرگذاری آن همان‌طور که ما می‌خواهیم، نخواهد بود.
سمیه سادات ابراهیمی در ادامه به ارکان و ماموریت‌های اداره کل امور تربیتی، مشاوره و مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی وزارت آموزش و پرورش اشاره کرد و گفت: ما در این اداره کل سه معاونت داریم؛ معاونت امور تربیتی که وظیفه جذب، نگهداشت، به‌کارگیری، ارتقا و توانمندسازی همه سرمایه انسانی را بر عهده دارد. معاونت پرورشی که شامل معاونین محترم پرورشی مدارس، مربیان پرورشی و مشاورین مدارس می‌شود. ما در این معاونت بیش از ۷۳۰ مرکز مشاوره در همه مناطق کشور داریم. وظایف این معاونت شامل توانمندسازی مشاوران، ساماندهی آن‌ها، هدایت تحصیلی، استعدادیابی و خط تلفنی ۱۵۷۰ است. معاونت امور مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی نیز ماموریت اصلی پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی را دارد و برنامه مشخص آن در وزارتخانه، برنامه ملی «نماد» است.
ابراهیمی در ادامه به تشریح برنامه ملی «نماد» و تاریخچه آن پرداخت و گفت: سال‌هاست برنامه ملی نماد در حال اجراست. این برنامه از سال ۱۳۹۵ شروع شد، بر مبنای دغدغه مقام معظم رهبری که با توجه به افزایش آسیب‌های اجتماعی در جامعه، با سران قوا جلسه گذاشتند و خواستند یک کار فوق‌العاده در حوزه آسیب‌های اجتماعی انجام شود. نماد مخفف «نظام مراقبت اجتماعی دانش‌آموزان» است، بر‌اساس همین دغدغه مقام معظم رهبری به‌عنوان یک برنامه فراقوه‌ای شکل گرفت. از سال ۱۳۹۵ تا الان، نماد فراز و فرودهای فراوانی داشته است. این برنامه به دلیل توجه وزرای وقت و مطالبه‌گری جامعه، پیشرفت‌های قابل توجهی داشته است. در مناطق پایلوت، اجرای برنامه خیلی خوب بوده است.
۱۴ دستگاه غیر از آموزش و پرورش در نماد نقش‌آفرینی می‌کنند
مدیرکل امور تربیتی، مشاوره و مراقبت‌های در برابر آسیب‌های اجتماعی وزارت آموزش و پرورش اضافه کرد: یکی از ویژگی‌های مهم نماد، مشارکتی و ائتلافی بودن آن است. ۱۴ نهاد و دستگاه دیگر به غیر از آموزش و پرورش در این ائتلاف نقش‌آفرینی می‌کنند و عضو ائتلاف نماد هستند. مخاطب اصلی ما در نماد اول دانش‌آموزان هستند، بعد اولیا و بعد هم کارکنان مدرسه. یعنی ما سه دسته مخاطب در نماد داریم.
«نماد» نیازمند گفتمان‌سازی است
وی به مشکل بزرگ نماد در طول این سال‌ها اشاره کرد و گفت: متأسفانه گویا برای انتقال پیام‌های ما به جامعه، فکر اساسی نشده یا بعد از ۱۰ سال، نماد آن‌طور که باید و شاید در میان همکاران آموزش و پرورش شناخته نشده است. همچنان نیازمندیم که گفتمان نماد و جریان‌سازی نماد در جامعه ایجاد شود.
مدیرکل امور تربیتی، مشاوره و مراقبت‌های در برابر آسیب‌های اجتماعی وزارت آموزش و پرورش از آسیب‌شناسی برنامه نماد خبر داد و افزود: بعد از آسیب‌شناسی نماد، متوجه شدیم که برنامه بسیار خوبی است و حتی در مجامع بین‌المللی به‌عنوان یک برنامه موفق در حوزه آسیب‌های اجتماعی شناخته شده است. اما چه شده که امروز در اجرا، اطلاع‌رسانی و گفتمان‌سازی به آسیب خورده‌ایم؟ دلیلش این است که گفتمان آن ایجاد نشده و جریان آن در جامعه شکل نگرفته است. آن پیامی که می‌خواستیم به مخاطب منتقل شود، هنوز به هدف نرسیده است. امروز در معاونت پرورشی، خوشبختانه با حضور آقای دکتر ملکی که استاد این حوزه هستند، نگاه‌شان این است که ما در حوزه مهندسی پیام، به خصوص اینکه چه پیامی را به نوجوان و چگونه به خانواده‌ها و همکاران انتقال دهیم، نیازمند کمک هستیم.
وی در ادامه با تاکید بر اینکه باید دیدگاه فرهنگیان نسبت به مسئله نماد تغییر کند گفت: هدف ما این است که همه همکاران ما در سراسر کشور نماد را به خوبی بشناسند و علاوه بر آگاهی، اعتماد کنند و نماد را یار خودشان بدانند.
اجرای نماد یک تکلیف قانونی است
ابراهیمی در ادامه به مراحلی که نماد تا به امروز طی کرده اشاره کرد و گفت: آیین‌نامه نماد در شورای اجتماعی تدوین و در برنامه هفتم به‌عنوان تکلیف آموزش و پرورش برای اجرای نظام مراقبت اجتماعی دانش‌آموزان مشخص شد. این تکلیف قانونی در شورای اجتماعی وزارت کشور تصویب و به امضای رئیس‌جمهور وقت و وزیر کشور وقت رسید و مستندات قانونی محکمی دارد. آموزش و پرورش مکلف به اجرای آن است.
یکی از ویژگی‌های بارز نماد، نگاه «پیشگیرانه» آن است
مدیرکل امور تربیتی، مشاوره و مراقبت‌های در برابر آسیب‌های اجتماعی وزارت آموزش و پرورش «پیشگیرانه بودن» نماد را از ویژگی‌های مهم آن دانست و گفت: یکی از ویژگی‌های بارز نماد، نگاه پیشگیرانه آن است. در نماد، آموزش مهارت‌های زندگی و فعالیت‌های فرهنگی و ترویجی مثل برگزاری جشنواره‌ها وجود دارد، اما اصل اساسی مهارت‌های پیشگیرانه و آموزش مهارت‌های زندگی در مدارس است. متأسفانه تا امروز کمتر به این بعد پرداخته شده و بیشتر مداخلات نماد در حوزه مداخله‌ای دیده شده است.
ابراهیمی در ادامه به تاکید مقام معظم رهبری بر مراقبت نوجوانان در برابر آسیب‌های اجتماعی اشاره کرد و افزود: مقام معظم رهبری در همان سال ۱۳۹۵ فرمودند که در مقابله با آسیب‌های اجتماعی نباید به کارهای معمولی و جاری دستگاه‌ها اکتفا شود. ایشان تاکید کردند که «لازم است کار جهادی، مستمر و ویژه انجام شود و یک تلاش مضاعف صورت بگیرد.» بر اساس همین فرمایش، برنامه نماد شکل گرفت. در سال ۱۳۹۴، این برنامه در سند ائتلاف به عنوان یک میثاق همکاری چندجانبه بین ۱۴ دستگاه عضو نماد قرار گرفت. دستگاه‌های عضو ائتلاف نماد عبارتند از؛ سازمان برنامه و بودجه (رئیس نماد)، قوه قضاییه (نایب رئیس)، وزارت آموزش و پرورش (دبیر برنامه)، وزارت بهداشت، ریاست جمهوری، ستاد مبارزه با مواد مخدر، سازمان بهزیستی، ستاد اجرایی فرمان امام، وزارت تعاون، وزارت کشور، کمیته امداد امام خمینی، سازمان مستضعفین، نیروی انتظامی، سازمان صدا و سیما. هر یک از این دستگاه‌ها وظایف مشخصی در آیین‌نامه نماد دارند.
ریاست نماد به معاون اول رئیس‌جمهور واگذار شده تا استحکام بیشتری پیدا کند
ابراهیمی به توجه ویژه برنامه هفتم توسعه به نماد اشاره کرد و گفت: طبق برنامه هفتم توسعه، ما آیین‌نامه نماد را بازنویسی کردیم. در آیین‌نامه جدید، که دولت ابلاغ کرده است، دستگاه‌ها موظف‌اند مطالعه و نظرات خود را ارائه دهند و سپس در هیئت دولت تصویب شود. ریاست نماد به معاون اول رئیس‌جمهور واگذار شده تا استحکام بیشتری پیدا کند.
وی به مبانی قانونی طرح اشاره کرد و گفت: مبانی قانونی برنامه نیز شامل؛ مصوبه شورای عالی رفاه، مصوبه شورای اجتماعی کشور، مصوبه شورای عالی پیشگیری از وقوع جرم قوه قضاییه، قانون حمایت از اطفال و نوجوانان، سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری. هدف کلی برنامه، ارتقای مراقبت‌های اجتماعی از دانش‌آموزان با رویکرد علمی، یکپارچه و حمایتی است.
مدیرکل امور تربیتی، مشاوره و مراقبت‌های در برابر آسیب‌های اجتماعی وزارت آموزش و پرورش به چارچوب ساختاری نماد اشاره کرد و گفت: چارچوب نماد بر سه محور اصلی استوار است؛ شناسایی، آموزش، مداخله. آموزش که آموزش‌های ارتقای مهارت‌های زندگی به صورت مستمر است. شناسایی که از طریق غربالگری انجام می‌شود. سال گذشته، ۵۰٪ دانش‌آموزان کشور (حدود ۸ میلیون نفر) غربالگری شدند.
ابراهیمی به توضیح غربالگری در برنامه نماد پرداخت و گفت: برنامه غربالگری به این معنی است که دانش‌آموزان از نظر آسیب‌های روانی و اجتماعی بررسی می‌شوند. برای مثال، اگر دانش‌آموزی در آیتم افسردگی پرسشنامه‌ای را پر کند؛ در دوره متوسطه اول و دوم، پرسشنامه خوداظهاری است. برای دانش‌آموزان ابتدایی، معلم یا آموزگار پرسشنامه را پُر می‌کند. هر زمان که پروفایل دانش‌آموز نشان دهد که او دچار افسردگی حاد یا اضطراب حاد است، اقدامات لازم انجام می‌شود. ما در پروفایل‌های نماد سه دسته دانش‌آموز خواهیم داشت؛ دانش‌آموزی که پروفایلش قرمز است، یعنی دانش‌آموز پرخطر. دانش‌آموزی که پروفایلش زرد است، یعنی در معرض خطر. دانش‌آموزی که پروفایلش سبز است، یعنی سالم و بدون مسئله.
به‌روزرسانی ابزارهای غربالگری در برنامه نماد
مدیرکل امور تربیتی، مشاوره و مراقبت‌های در برابر آسیب‌های اجتماعی وزارت آموزش و پرورش افزود: این غربالگری در مدارس انجام می‌شود. امسال، ابزارهای غربالگری ما به‌روز شد؛ به این معنا که هم آسیب‌های روانی را می‌سنجیم، هم آسیب‌های فضای مجازی و آسیب‌های اجتماعی. یک نکته مهم دیگر در غربالگری امسال، سرمایه‌های روان‌شناختی هم افزوده شد. یعنی ما به امید به زندگی دانش‌آموز، ادراک حمایت از خانواده و جامعه، عزت نفس و دیگر ظرفیت‌های مثبت و ایجابی دانش‌آموز هم نگاه می‌کنیم. به این ترتیب، نگاه مثبت و همه‌جانبه به دانش‌آموز داریم و سرمایه‌های اجتماعی او را می‌سنجیم.
ابراهیمی گفت: آموزش‌ها نیز رشدمحور هستند و مداخلات مرحله‌ای صورت می‌گیرد. در مرحله اول، معلم مداخله می‌کند. مداخله مختصر به این صورت است که معلم با ورود به سامانه نماد، اقدامات اولیه را انجام می‌دهد. برای مثال؛ اگر دانش‌آموز افسرده باشد، معلم او را در فعالیت‌های کلاسی مشارکت می‌دهد. حتماً با والدین صحبت می‌کند و اقدامات اولیه دیگر را انجام می‌دهد. اگر مسئله حل نشد، دانش‌آموز به مشاور مدرسه و در صورت لزوم به مرکز مشاوره ارجاع داده می‌شود. این روش، پیشگیری اولیه را تضمین می‌کند و یکی از ویژگی‌های شاخص و منحصر به فرد نماد است. این مرحله‌بندی، مشابه بهترین نظام‌های مداخلاتی جهان است. یعنی ابتدا معلم، سپس مشاور مدرسه و بعد مرکز مشاوره مداخله می‌کند.
مدیرکل امور تربیتی، مشاوره و مراقبت‌های در برابر آسیب‌های اجتماعی وزارت آموزش و پرورش در ادامه درباره سند ائتلاف ملی نماد گفت: سند ملی ائتلاف نماد تکالیف هر یک از اعضای ائتلاف (چهارده دستگاه) را مشخص کرده است. آموزش و پرورش و سایر اعضا مانند صدا و سیما، سازمان برنامه و بودجه، بهزیستی و قوه قضاییه تکالیف مشخصی دارند.
ابراهیمی به ۵ مرحله نماد اشاره کرد و گفت: مراحل پنج‌گانه نماد عبارتند از؛ آموزش، غربالگری، مداخلات مختصر، درمان، حمایت اجتماعی است. در مرحله حمایت اجتماعی، اگر دانش‌آموزی که نیاز به کمک دارد خارج از حیطه تکالیف آموزش و پرورش باشد، ارجاع به دستگاه‌های مربوطه صورت می‌گیرد. اگر دانش‌آموزی از خانه فرار کند یا مورد سوءاستفاده والدین قرار گیرد؛ ارجاع به بهزیستی خواهد شد. اگر دانش‌آموز دچار فقر شدید مادی باشد، ارجاع به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی یا کمیته امداد خواهد شد.
مدیرکل امور تربیتی، مشاوره و مراقبت‌های در برابر آسیب‌های اجتماعی وزارت آموزش و پرورش به سطوح پیشگیری در طرح ملی نماد اشاره کرد و گفت: مخاطبان این برنامه سه گروه هستند؛ دانش‌آموزان، کارکنان مدرسه و والدین. پیشگیری نیز در سه سطح انجام می‌شود؛ غربالگری پایه که پرسشنامه‌هایی به دانش‌آموزان داده می‌شود. غربالگری نشانگان‌محور که وقتی معلم یا مدیر متوجه آسیب در دانش‌آموز می‌شود، در سامانه ثبت می‌کند و رسیدگی انجام می‌شود.
پاسخگویی شبانه‌روزی ۴۰۰ مشاور به دانش‌آموزان و والدین و کارکنان مدارس در خط ملی ۱۵۷۰
ابراهیمی در ادامه به زیرساخت‌های نماد اشاره کرد و گفت: زیرساخت‌های نماد شامل سامانه جامع نماد است که یک ابر سامانه در آموزش و پرورش است. همچنین خط ملی نماد فعال است که امکان ثبت و پیگیری مسائل توسط دانش‌آموزان و والدین را فراهم می‌کند. برای مثال، والدین می‌توانند گزارش دهند که «دخترم چند روز است گوشه‌گیر شده» و این ثبت می‌شود تا مشاور مدرسه یا مدیر مدرسه به آن رسیدگی کنند.
وی در ادامه به خط نماد اشاره کرد توضیح داد: خط ملی نماد، خط ۱۵۷۰ است که از ساعت ۸ صبح تا ۱۲ شب در خدمت دانش‌آموزان، والدین و همکاران است. در همه استان‌ها، بیش از ۴۰۰ پاسخگو آماده ارائه مشاوره هستند و گرفتن کد خاصی لازم نیست؛ صرفاً با شماره‌گیری ۱۵۷۰ می‌توان تماس گرفت.
مدیرکل امور تربیتی، مشاوره و مراقبت‌های در برابر آسیب‌های اجتماعی وزارت آموزش و پرورش به میز نماد اشاره کرد و افزود: میز نماد نیز در هر استان تشکیل می‌شود، جایی که همه اعضای ائتلاف نماد دور میز جمع و ارجاعات بین آن‌ها انجام می‌شود. برای مثال، اگر در یک استان پنجاه مورد دانش‌آموز نیازمند رسیدگی وجود داشته باشد، هر عضو ائتلاف (کمیته امداد، بهزیستی و غیره) مسئول پیگیری مورد مربوطه می‌شود.
نماد یک طرح مدرسه‌محور و معلم‌محور است
ابراهیمی تاکید کرد: از نگاه ما، مدرسه، قوی‌ترین و در دسترس‌ترین سازمان اجتماعی است. برنامه‌های پیشگیری اگر در مدرسه اجرا شوند، با صرفه‌جویی بسیار بالای منابع انسانی و مالی همراه خواهد بود. نماد یک طرح مدرسه‌محور و معلم‌محور است و مداخله آن، دانش‌آموزان، والدین و معلمان را مورد هدف قرار می‌دهد. در موقعیت‌های بحرانی، تنها جایی که می‌تواند مداخله موثر و مستقیم داشته باشد، مدرسه است و مربیان و معلمان هستند که می‌توانند زودترین تشخیص و مداخله را انجام دهند.
اجرای ویژه برنامه نماد در ۳۲ منطقه هدف در ۳۲ استان
وی افزود: امسال، بر اساس تاکید مقام عالی وزارت، ۳۲ منطقه هدف در ۳۲ استان انتخاب شده که برنامه نماد به صورت ویژه در آن مناطق اجرا می‌شود. هر استان کدام منطقه را به عنوان مناطق هدف در برنامه نماد دارد.
برنامه‌ریزی برای غربالگری ۱۰۰ درصد دانش‌آموزان در سال جاری
مدیرکل امور تربیتی، مشاوره و مراقبت‌های در برابر آسیب‌های اجتماعی وزارت آموزش و پرورش افزود: آموزش‌های ارتقای مهارت‌ها نیز در سامانه نماد بارگذاری شده است. دانش‌آموزان، والدین و همکاران می‌توانند در سامانه، آموزه‌های ارتقا را مشاهده کنند. هر فردی که فرزند مدرسه‌ای دارد، می‌تواند از امکانات سامانه نماد بهره‌مند شود. سال گذشته، ۵۰ درصد دانش‌آموزان تحت غربالگری قرار گرفتند و امسال برنامه‌ریزی شده است که ۱۰۰ درصد دانش‌آموزان غربالگری شوند.
نماد، گفتمان‌سازی و جریان‌سازی رسانه‌ای است
ابراهیمی در پایان گفت: یکی از محورهای مهم که به کمک خانواده‌ها و همکاران نیاز دارد، گفتمان‌سازی و جریان‌سازی رسانه‌ای است تا این غربالگری صد درصدی به درستی اجرا شود. این اقدام به ما کمک می‌کند تا اگر هر دانش‌آموزی نیاز به کوچک‌ترین حمایت یا مداخله دارد، اقدامات لازم انجام شود و به دانش‌آموز کمک شود.
آرمیتا رزاقیان
ارسال دیدگاه