بازگشت بیش از ۷۷۰ هزار مهاجر افغانستانی از ایران؛ تمرکز بر تسهیل خروج داوطلبانه و رسیدگی حقوقی

نادر یاراحمدی، در نشست خبری در حاشیه بازدید از گذرگاه مرزی دوغارون، از خروج بیش از ۷۷۰ هزار تبعه افغانستانی از ایران در سال جاری خبر داد و گفت: این آمار که از گذرگاه‌های مرزی مهمی مانند دوغارون، میلک و ماهیرود ثبت شده، نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشدی چشمگیر داشته است؛ به‌طوری که بیش از ۳۵۰ هزار نفر افزایش را نشان می‌دهد. این روند، بخشی از سیاست جامع ایران برای ساماندهی وضعیت اتباع خارجی و تقویت نظم اقامتی در کشور است.

رئیس مرکز امور اتباع و مهاجرین خارجی وزارت کشور با تأکید بر روابط دیرینه و عمیق میان دو ملت ایران و افغانستان در حوزه‌های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی، اظهار کرد: ما به تعامل محترمانه و توسعه‌محور با افغانستان متعهدیم؛ اما از اتباع افغانستانی انتظار داریم که با بازگشت به سرزمین خود و بهره‌گیری از ظرفیت‌های داخلی‌شان، در مسیر بازسازی و پیشرفت کشورشان سهیم باشند.

یاراحمدی افزود: تمام اتباع خارجی برای اقامت در ایران ملزم به رعایت قوانین جمهوری اسلامی هستند. صرف دریافت ویزای توریستی یا ورود به کشور به معنای مجوز کار نیست. در صورتی که فردی با چنین ویزایی به کار مشغول شود، مأموران موظف‌اند مطابق قانون اقدام کنند که در مواردی می‌تواند منجر به اخراج شود.

‌تسهیلات ویژه برای مهاجران قانون‌مدار

یاراحمدی با بیان اینکه مهاجرانی که به صورت داوطلبانه خود را معرفی و برای خروج از کشور اقدام می‌کنند، از تسهیلات خاصی بهره‌مند خواهند شد، اظهار کرد: ما سیاست تشویقی را برای قانون‌مداران در نظر گرفته‌ایم، اما در مقابل، مهاجرانی که به‌طور غیرقانونی اقامت دارند و دستگیر می‌شوند، در لیست سیاه قرار گرفته و برای سال‌ها امکان بازگشت به کشور را از دست خواهند داد.

وی ادامه داد: در برخی استان‌ها نظیر خراسان رضوی، بیش از ۷۰ درصد اتباع خروجی به‌صورت خودمعرف بوده‌اند که نشانه درک بالا و همکاری جامعه مهاجر در مسیر قانون‌مندی است. این رویکرد نه‌تنها برای کاهش هزینه‌ها و تنش‌های اجرایی مهم است، بلکه تضمین‌کننده حفظ کرامت انسانی در فرآیند بازگشت نیز هست.

وی درباره شرایط حقوقی اتباع، به‌ویژه در حوزه مسائل مالی و ملکی، گفت: اتباع می‌توانند از طریق مراجعه به دفاتر خدمات اتباع، پلیس، یا ادارات کل امور اتباع در استان‌ها، برای بازگرداندن ودیعه مسکن و حل‌وفصل دعاوی حقوقی اقدام کنند. حتی این امکان فراهم شده تا بدون نیاز به پرداخت هزینه وکالت، از طریق هیئت‌های حل اختلاف استانی موضوعات خود را پیگیری کنند.

تحصیل، سرمایه‌گذاری و مهاجران خاص

رئیس مرکز امور اتباع درباره وضعیت تحصیل کودکان مهاجر نیز توضیح داد: فرزندان اتباعی که دارای مدارک اقامت معتبر مانند کارت آمایش یا اقامت درج‌شده در گذرنامه هستند، امکان ثبت‌نام در مدارس را دارند. اما افرادی که فاقد وضعیت اقامتی قانونی هستند، نمی‌توانند از خدمات آموزشی عمومی بهره‌مند شوند.

وی همچنین درباره سرمایه‌گذاری اتباع خارجی گفت: کلیه مهاجرانی که تمایل به سرمایه‌گذاری در ایران دارند، باید از مجاری قانونی، از جمله مراجعه به وزارت اقتصاد و دارایی، اقدام کنند. حداقل مبلغ سپرده‌گذاری ۱۰۰ هزار دلار و سرمایه‌گذاری ۲۵۰ هزار دلار است. این قواعد برای همه اتباع خارجی از جمله افغانستانی‌ها به‌طور یکسان اعمال می‌شود.

یاراحمدی با اشاره به دغدغه برخی هنرمندان افغانستانی درباره محدودیت فعالیت‌های فرهنگی پس از بازگشت به کشورشان، یادآور شد: ایران عضو کنوانسیون ۱۹۵۱ پناهندگان است و در صورت اثبات خطر جانی، بررسی‌ها انجام خواهد شد. همچنین، بنیاد ملی نخبگان آمادگی دارد که از افراد خاص مانند هنرمندان و نخبگان با شرایط خاص، در قالب ضوابط مربوطه حمایت کند.

برنامه‌ریزی برای کاهش ازدحام مرزی

یاراحمدی در ادامه با اشاره به وضعیت ازدحام در مرزها طی روزهای گذشته گفت: در برخی روزها تا ۳۰ هزار نفر از مرزها عبور کرده‌اند که بخشی از این فشار به دلیل ورود غیرقانونی و بدون برنامه برخی افراد بوده است. تمهیداتی برای کاهش این فشار اتخاذ شده و به‌زودی نتایج آن در تسهیل روند عبور مشهود خواهد بود.

وی تأکید کرد: مهاجرانی که ویزای کار دریافت می‌کنند، امکان همراهی خانواده را ندارند، چرا که این مسئله در کنترل جمعیت مهاجر و رعایت ظرفیت‌های کشور میزبان مؤثر است.

در پایان، رئیس مرکز امور اتباع و مهاجرین خارجی وزارت کشور با بیان اینکه مذاکرات و توافقاتی با طرف افغانستانی برای پیگیری حقوقی امور اتباع حتی پس از بازگشت صورت گرفته است، گفت: ما همچنان در کنار مهاجرانی هستیم که مسیر قانون را انتخاب کرده‌اند. همکاری و احترام متقابل، پایه‌ای برای عبور از بحران‌های موقت و حفظ امنیت و کرامت برای هر دو ملت خواهد بود.