مشاور اداره آموزش‌وپرورش شهرستان‌فارسان مطرح کرد:
انتخاب آگاهانه، کلید ورود به دنیای رشته‌های تحصیلی و مسیر شغلی با رویکرد نوین
تحلیل جامع از فرایند هدایت تحصیلی تا استراتژی‌های موفقیت در انتخاب رشته کنکور
فارسان (پانا) - مشاور اداره آموزش‌وپرورش شهرستان فارسان، با هدف تبیین ابعاد مختلف فرآیند انتخاب رشته که نقش‌کلیدی در سرنوشت نوجوانان دارد؛ به بررسی جامع هدایت تحصیلی و ارائه راهکارهای کاربردی برای انتخاب رشته‌ای آگاهانه و هوشمندانه پرداخت.
موسی ریاحی در گفت‌وگو با پانا ضمن تأکید بر حساسیت این مرحله آغازین، گفت: «انتخاب رشته تحصیلی، در پایه نهم و در مرحله کنکور سراسری، بی‌شک یکی از حساس‌ترین و سرنوشت‌سازترین تصمیماتی است؛ که دانش‌آموزان و داوطلبان در طول مسیر زندگی خود با آن مواجه می‌شوند و این انتخاب نه تنها مسیر آموزشی و آکادمیک آتی آن‌ها را شکل می‌دهد؛ بلکه تأثیری عمیق و مستقیم بر آینده شغلی، رضایت‌مندی فردی و جایگاه اجتماعی‌شان خواهد داشت و در دنیای امروز که با سرعت در حال تحول است؛ شناخت دقیق از توانایی‌ها، علایق و همچنین چشم‌اندازهای شغلی پیش رو، امری حیاتی برای اتخاذ تصمیماتی صحیح در این زمینه است.»
وی ادامه داد: «سنگ بنای آینده انتخاب رشته در پایان دوره متوسطه اول «پایه نهم» نقطه عطفی در مسیر تحصیلی دانش‌آموزان محسوب می‌شود؛ که این انتخاب، آینده تحصیلی سه ساله دوره دوم متوسطه را مشخص کرده و به طور مستقیم بر امکان انتخاب رشته در دانشگاه و در نهایت، مسیر شغلی آینده تأثیر می‌گذارد؛ که از این رو حساسیت این مرحله بیش از پیش نمایان می‌شود.»
ریاحی با اشاره به طرح جامع هدایت تحصیلی که از سوی وزارت آموزش و پرورش تدوین شده، فرآیند این هدایت را تشریح کرد: «فرآیند هدایت تحصیلی شامل مراحل مختلفی از جمله آزمون‌های رغبت و توانایی، بررسی دقیق نمرات دروس تخصصی، نظر مشاوران و معلمان متخصص، و تکمیل فرم‌های علاقه‌مندی است که پس از اعلام نتایج‌نهایی این فرایند دانش‌آموزان بر اساس اولویت‌های تعیین‌شده، وارد یکی از شاخه‌های نظری شامل ریاضی‌فیزیک، علوم تجربی، علوم انسانی، علوم و معارف اسلامی، فنی‌وحرفه‌ای یا کاردانش می‌شوند.»
وی ادامه داد: «هدف اصلی از هدایت تحصیلی، کمک به دانش‌آموز برای شناسایی و کشف استعدادها، علایق و توانمندی‌های خود در جهت انتخاب رشته‌ای متناسب با این ویژگی‌ها است؛ که این فرآیند چندوجهی، با جمع‌آوری اطلاعات مختلف از دانش‌آموز، امکان ارزیابی جامع‌نگر را فراهم می‌سازد.»
مشاور اداره آموزش‌وپرورش شهرستان فارسان با اشاره به علایق، استعدادها و واقعیت‌ها تأکید کرد: «انتخاب رشته باید بر اساس شناختی عمیق و دقیق از علایق واقعی، استعدادهای بالقوه، توانایی‌های ذهنی و ویژگی‌های شخصیتی منحصر به فرد هر دانش‌آموز صورت گیرد.»
وی تصریح کرد: «شاخه نظری مسیرهای دانشگاهی خاصی را دنبال می‌کند، در حالی که شاخه‌های فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش بیشتر بر مهارت‌آموزی و تسهیل ورود سریع‌تر به بازار کار تمرکز دارند.»
وی تفاوت بین شاخه‌های مختلف تحصیلی را اینگونه بیان کرد: «شاخه نظری شامل رشته‌های ریاضی‌فیزیک، علوم تجربی، علوم انسانی و علوم و معارف اسلامی است و دانش‌آموزانی که علاقه‌مند به ادامه تحصیل در دانشگاه و اشتغال در مشاغل تخصصی و دانشگاهی هستند؛ معمولاً این شاخه را انتخاب می‌کنند؛ و هر یک از این زیرشاخه‌ها، متناسب با دروس تخصصی خود، مسیرهای دانشگاهی خاصی را دنبال می‌کنند.»
وی با اشاره به شاخه فنی‌وحرفه‌ای اظهار کرد: «این شاخه بر آموزش مهارت‌های عملی و فنی تمرکز دارد و دانش‌آموزان را برای ورود به بازار کار در مشاغل فنی آماده می‌سازد و رشته‌هایی مانند مکانیک، الکترونیک، کامپیوتر در این شاخه قرار دارند.»
ریاحی به شاخه کاردانش اشاره کرد و افزود: «این شاخه نیز مشابه فنی‌وحرفه‌ای، بر مهارت‌آموزی و کسب مهارت‌های حرفه‌ای تأکید دارد، اما با رویکردی متفاوت‌تر که اغلب به صورت پروژه‌محور و کارآموزی در محیط کار واقعی صورت می‌گیرد؛ رشته‌هایی مانند حسابداری، گرافیک، و امور اداری در این شاخه ارائه می‌شوند.»
ریاحی به نقش تعیین‌کننده نمرات در فرآیند هدایت تحصیلی اشاره کرد و توضیح داد: «در فرآیند هدایت تحصیلی پایه نهم، نمرات دروس تخصصی در پایه‌های هفتم، هشتم و نهم نقش تعیین‌کننده‌ای ایفا می‌کنند؛ به‌ویژه دروس ریاضی، علوم، ادبیات فارسی و مطالعات اجتماعی از اهمیت بالایی برخوردارند و نمرات پایه هفتم و هشتم با ضریب ۱ و پایه نهم با ضریب ۳ محاسبه می‌شوند؛ و اگر دانش‌آموز در دروس کلیدی رشته مورد نظر خود نمرات لازم را کسب نکند، آن رشته برای او قابل انتخاب نخواهد بود؛ که این ضریب‌دهی نشان‌دهنده اهمیت بیشتر پایه نهم در تعیین نهایی شاخه تحصیلی است.»
ریاحی با اشاره به آزمون‌های رغبت و توانایی که از دیگر مولفه‌های مهم این فرآیند هستند؛ عنوان کرد: «در طول سال تحصیلی، دانش‌آموزان در آزمون‌هایی شرکت می‌کنند که تیپ‌های شخصیتی آنان را مشخص می‌کند؛ این آزمون‌ها در انتهای فرم هدایت تحصیلی درج و نشان می‌دهد؛ که دانش‌آموز از نظر شخصیتی و رغبت‌های شغلی به چه رشته‌هایی گرایش دارد.»
وی پنج تیپ شخصیتی اصلی را برشمرد و افزود: تیپ‌های شخصیتی شامل اجتماعی، واقع‌گرا، جستجوگر، متهور و هنری است؛ که این آزمون‌ها به مثابه یک چراغ راهنما، ویژگی‌های شخصیتی دانش‌آموزان را نمایان ساخته و به انتخاب رشته‌ای مناسب و هدفمند کمک شایانی می‌کنند؛ و این تیپ‌های شخصیتی، که بر اساس نظریه‌های روانشناسی شغلی تدوین شده‌اند؛ به درک بهتر سازگاری شغلی و رضایت‌مندی فردی کمک می‌کنند.
ریاحی راهکارهایی در انتخاب رشته پایه نهم در مواجهه با دانش‌آموزانی که نمرات لازم را کسب نکرده‌اند، ارائه داد و گفت: «تعدادی از دانش‌آموزان ممکن است؛ در دروس مهم رشته مورد نظر خود نمرات زیر حد ملاک کسب کرده باشند؛ در این صورت، رشته مورد نظر برای آنان قابل انتخاب نیست و در فرم هدایت تحصیلی با خط تیره مشخص می‌شود و این دانش‌آموزان باید در آزمون‌های ترمیمی شرکت کرده و مجدداً دروس مورد نظر را امتحان دهند تا بتوانند رشته دلخواه خود را انتخاب کنند؛ که این آزمون‌های جبرانی فرصتی دوباره برای دانش‌آموزان فراهم می‌آورد تا مسیر تحصیلی مورد نظر خود را باز یابند.»
وی همچنین بر محدودیت ظرفیت مدارس تأکید کرد: «حتی اگر دانش‌آموز نمرات لازم را کسب کند، در صورت نبود ظرفیت کافی در مدرسه، ممکن است نتواند در رشته مورد نظر ثبت‌نام کند؛ و این مسئله، لزوم توجه به اولویت‌بندی مدارس و همچنین در نظر گرفتن گزینه‌های جایگزین را برجسته می‌سازد.»
وی به انتخاب رشته کنکور اشاره کرد و ادامه داد: «انتخاب رشته دانشگاهی پس از شرکت در کنکور سراسری مرحله‌ای است؛ که به اندازه انتخاب رشته پایه نهم، سرنوشت‌ساز است و نیازمند دقت، تحلیل و دوراندیشی فراوان است.»
در ادامه این گفت‌وگو، موسی ریاحی به مرحله حساس انتخاب رشته کنکور پرداخت و تشریح کرد: «در این مرحله، داوطلبان باید با تحلیل دقیق رتبه کنکور، ظرفیت پذیرش دانشگاه‌ها، پویایی بازار کار رشته‌های مختلف و البته، علاقه‌مندی‌های شخصی خود، تصمیمی آگاهانه و منطقی اتخاذ کنند و این فرآیند را ترکیبی از علم، هنر و شناخت واقعی از خود و جامعه پیرامون است.»
وی با اشاره به دفترچه راهنمای انتخاب رشته سازمان سنجش، بر اهمیت مطالعه دقیق آن تأکید کرد: «داوطلبان باید با دقت به نوع دوره‌ها، سهمیه‌ها و شرایط خاص برخی دانشگاه‌ها توجه ویژه‌ای داشته باشند؛ که انتخاب رشته موفق نیازمند مشاوره تخصصی، تحلیل آماری دقیق و شناختی عمیق از آینده شغلی رشته‌هااست؛ که دفترچه راهنما، منبع اصلی اطلاعات برای داوطلبان است و حاوی اطلاعاتی حیاتی در مورد رشته‌ها، دانشگاه‌ها، ظرفیت‌ها، شرایط پذیرش و نحوه اولویت‌بندی است.»
مشاور آموزش‌وپرورش شهرستان‌فارسان همچنین به نقش حیاتی رتبه در زیرگروه‌ها، تأثیر معدل در پذیرش برخی رشته‌ها و اهمیت اولویت‌بندی صحیح در فرم انتخاب رشته اشاره کرد و هشدار داد: «اشتباه در اولویت‌بندی یا بی‌توجهی به شرایط پذیرش می‌تواند باعث از دست رفتن فرصت‌های طلایی شود.»
وی با اشاره به بازه زمانی انتخاب رشته کنکور در ۱۴۰۴، افزود: «فرآیند انتخاب رشته از ۵ شهریور آغاز و تا ۱۵ شهریور ادامه دارد و داوطلبان باید دفترچه‌ها را با دقت مطالعه کرده و بر اساس تراز کنکور، منطقه تحصیلی، نوع دانشگاه و بومی‌گزینی تصمیم‌گیری کنند و زمان‌بندی دقیق، امکان بررسی و مشورت کافی را به داوطلبان می‌دهد.»
وی در تشریح مفهوم بومی‌گزینی گفت: «برخی رشته‌ها استانی هستند و شانس قبولی در استان محل سکونت بیشتر است؛ درک صحیح از قوانین بومی‌گزینی، می‌تواند شانس قبولی داوطلبان را به طور قابل توجهی افزایش دهد.»
ریاحی با اشاره به اینکه واقع‌بینی، کلید موفقیت در انتخاب رشته کنکور است با تأکید بر واقع‌بینی داوطلبان، اظهار کرد: «دانش‌آموزان باید مکاشفه کنند، رشته‌ها را بشناسند، دانشگاه‌ها و بازار کار را بررسی و علاقه‌مندی‌های خود را در نظر بگیرند و نباید صرفاً رشته‌های آرمانی را انتخاب کنند که احتمال قبولی در آن‌ها کم است؛ باید واقع‌بینانه و با شناخت کامل تصمیم‌گیری کنند.»
مشاور آموزش و پرورش فارسان به نقش محوری سوابق تحصیلی اشاره کرد و گفت: «در کنکور، سوابق تحصیلی پایه دوازدهم در پذیرش نهایی برخی رشته‌ها و دانشگاه‌ها تأثیر به سزایی دارد و تأثیر معدل به‌صورت قطعی و مثبت در برخی گروه‌های آزمایشی اعمال شده است؛ که این امر اهمیت تلاش مستمر و برنامه‌ریزی دقیق را دوچندان می‌کند و این تغییر در نحوه سنجش داوطلبان، لزوم توجه جدی به عملکرد تحصیلی در طول دوره متوسطه دوم را بیش از پیش نمایان می‌سازد.»
موسی ریاحی با تأکید بر چشم‌انداز بلندمدت انتخاب رشته، گفت: «انتخاب رشته یکی از تصمیمات بسیار مهم دانش‌آموزان در طول مسیر زندگی است که این انتخاب منجر به طراحی مسیر زندگی می‌شود؛ چرا که بر اساس رشته‌ای که دانش‌آموز انتخاب می‌کند، مسیر زندگی او شکل می‌گیرد.»
وی بر لزوم شناخت جامع ادامه داد: «انتخاب رشته نه تنها تعیین‌کننده شغل آینده، بلکه بر سبک زندگی، دایره اجتماعی و میزان رضایت‌مندی فرد نیز تأثیرگذار است و برای انتخاب رشته درست و مناسب، باید شناخت کافی از ویژگی‌های شخصیتی، علایق، استعدادها، واقعیت‌های جامعه، پویایی بازار کار و ارزش‌های فردی داشت.»
ریاحی تأکید کرد: «استفاده از مشاوران متخصص و آشنا با نظریه‌های شغلی نیز می‌تواند مسیر زندگی دانش‌آموزان را به شکل چشمگیری روشن و هموار سازد و مشاوره تحصیلی و شغلی، ابزاری ارزشمند برای کمک به دانش‌آموزان در پیمودن این مسیر حساس و تصمیم‌گیری‌های مهم زندگی‌شان است.»
ارسال دیدگاه