عرفه؛ مدرسه بندگی و ادب عشق‌ورزی

روزنهم ماه ذی حجه به نام روز عرفه است. بر اساس رهنمودهای دینی، حاجیان خانه خدا در این روز صحرای عرفات حضور می‌یابند و مناسک حج آغاز می‌شود.
به این ترتیب آنان شروعی با معرفت دارند تا «لبیک اللهم لبیک» را با شناخت کامل و با دعا، استغفار، توبه و انابه رقم زنند، بر هواهای نفسانی غالب آیند و از مولای خود پاسخ بشنوند.
این روز را عرفه گفته‌اند چون زمانی است که خدای متعال مناسک حج را به واسطه جبرئیل به حضرت ابراهیم، علی نبینا و آله و علیه‌السلام، آموزش داد سپس از حضرت سوال کرد یادگرفتی؟ و حضرت پاسخ داد: شناختم.
به بندگانی که در شب‌های قدر و ماه مبارک رمضان آمرزیده نشدند و مشتاق دیدار یار و رسیدن به خالق بی‌نیاز و معشوقند، بشارت و نوید داده‌اند. همه به این روضه رضوان الهی برای طهارت روح وجسم دعوت شده‌ایم.
عرفه روز نگاه خاص معبود مطلق به بندگان و عاشقان عارف است چه در کربلای حسینی یاصحرای عرفات یا در هر جای عالم باشند.
در این روز هر دستی به سویش بلند، اشکی جاری و آهی با ناله‌ای قرین، خدای مهربان بر او نظر رحمت و مغفرت می‌کند چون عبد او با امید بر در خانه‌اش آمده است
و از او انتطار داریم تا گوش،چشم و دل و همه جوارح و جوانح ما را در صراط مستقیم خودش قرار دهد و برای همیشه ثابت بمانند و عقل ما را بر جهل، غضب،شهوت و وهم پیروز گرداند.
عرفه روز پیوستن به او و جستن از غیر اواست و روز رفع و دفع آفات و آثام و پلیدی‌ها و معاصی از جسم و جان است.
در مدرسه عرفه شاگردان ممتاز تربیت می‌شوند تا بندگی و عشق‌ورزی را بیاموزند و بر هوس‌های حیوانی و شهوانی فائق آیند و با قربانی نفس سرکش به قرب او برسند.
معبودم، از تو می‌خواهم عرصه و آثار حکم‌رانی و پیروی از فرمان‌ها ودسیسه‌های شیطان را منکوب و مقهور کنی وتوفیق توبه و انابه و استغفار را به ما عنایت کنی و ما را بپذیری و عاقبت به خیرشویم.
از امام زین‌العابدین، علیه‌السلام، نقل شده است که آن حضرت در روز عرفه گروهی را دیدندکه به سوی مردم دست نیاز دراز وکمک طلب می‌کردند؛ حضرت به آنان فرمود: وای برشما، آیا در این روز عرفه از غیرخدا چیزی می‌خواهید درحالی که در امروز امید می‌رود فضل خداوند به بچه‌هایی که حتی در شکم مادر هستند، شامل شود.
از دعاهای معروف و سفارش‌شده در عصر روز عرفه دعای پرمغز و معنا، عرفانی اخلاقی، روح‌بخش و معرفت‌آفرین حضرت امام حسین، علیه‌السلام است که باعده‌ای از اهل بیت و پیروان و محبان خود در وسط سرزمین عرفات و کنار جبل‌الرحمه روبه سوی کعبه ایستادند و دست‌ها را در مقابل صورت گرفتند و با تضرع و خشوع وخشیت دعا را خواندند.
خوب است بدانیم که ادب خواندن این دعا را با الگوپذیری ازح ضرت سیدالشهدا، علیه‌السلام، شایسته است روبه قبله بایستیم و دست‌ها به طرف آسمان بلندباشد و دعا را جمعی بخوانیم.
و دعای چهل وهفتم حضرت امام سجاد، علیه‌السلام، در صحیفه سجادیه نیز بامعارف و مضامین بلند اختصاص به این روز دارد و به خواندن آن توصیه شده‌ایم.

*معاون سوادآموزی اداره کل آموزش و پرورش استان قم