در گفت‌و‌گو با پانا
نصرت‌الله تاجیک: ظرفیت فعلی روابط ایران و آمریکا برای مذاکره مناسب نیست
تا جایی که امکان دارد نباید وارد درگیری‌های منطقه‌ای شویم
تهران (پانا) - سفیر اسبق ایران در اردن معتقد است که ظرفیت فعلی روابط ایران و آمریکا با آن حجم از بی‌اعتمادی و مشکلاتی که بر آن افزوده شده و البته شخصیت خود ترامپ، ظرفیتی نیست که ایران بتواند با آنها مذاکره کند بلکه تهران باید با استفاده از مدیریت بحران تنش‌ها را ضمن حفظ مواضع اصولی خود کنترل کند.
نصرت‌الله تاجیک در گفت‌و‌گو با پانا در مورد هشدارهای رئیس‌جمهوری کشورمان به آمریکا و پاسخ آمریکا به این هشدار‌ها گفت: «به هر حال جواب های، هوی است. دولت آقای ترامپ روی خط تغییر رژیم و حتی تجزیه ایران افتاده است و شاید این موارد را به زبان جاری نکنند اما سلسله اقداماتی که انجام می‌دهند در این مسیر است و در نتیجه ایران هم نمی‌تواند دست روی دست بگذارد. معمولا قدم اول بالا رفتن تنش‌های گفتاری است. پیغام‌های که رئیس‌جمهوری‌های دو کشور به یکدیگر می‌دهند؛ یکی تهدید و دیگری با حروف بزرگ توئیت می‌کند که نشان از آغاز تنش‌های گفتاری بین دو کشور دارد.»
او می‌گوید: «منطقه اکنون ظرفیت درگیری ندارد و در هر گونه درگیری احتمالی همه ضرر می‌کنند. از سوی دیگر طبیعی است که در سیاست خارجی اهتمام بر این است که مسائل از طریق هزینه‌های کمتر حل‌و‌فصل شود.»
مسئله خاورمیانه مشکل اصلی ایران و آمریکاست
این کارشناس مسائل بین‌الملل «مسئله خاورمیانه را مشکل اصلی ایران و آمریکا» می‌داند و می گوید: «مسائل دیگر مانند موضوع هسته‌ای و سایر موضوع‌ها خیلی مسائل مهمی نیستند. آمریکایی‌ها به غلط امنیت رژیم صهیونیستی را به امنیت ملی خود پیوند زده‌اند و نه تنها ایران بلکه هر کشوری در خاورمیانه با این منافع و هدف‌گذاری مخالف باشد در جهت ضد‌منافع خود تلقی می‌کند.»
او یادآورشد: « اختلاف‌های اصلی ایران و آمریکا به خاومیانه و رژیم صهیونیستی باز می‌گردد و بعد از اینکه شش سال آمریکا و متحدانش چهره ژئوپلوتیک منطقه را برهم زدند و نتوانستند به نتیجه مطلوبی که می‌خواستند دست یابند اکنون در دوران پساداعش به سر می‌بریم.»
این کارشناس مسائل بین‌الملل ادامه داد: «در حالی که در دوران پساداعش باید در منطقه انتظار تنش و ناامنی را می‌کشیدیم، ایران با سرمایه‌گذاری مادی و معنوی خود و با دخالت روس‌ها توانسته است اوضاع منطقه را به سر‌و‌سامانی برساند.»
تاجیک درباره تنش کلامی ایران و آمریکا تصریح کرد: «این گونه خط و نشان کشیدن‌ها همواره در سیاست خارجی وجود داشته است. در مورد کره شمالی نیز ترامپ تا حد درگیری هسته‌ای جلو رفت اما در نهایت از طریق آقای پمپئو که در آن زمان رئیس سازمان سیا بود توانست دری را برای مذاکره باز کند.»
او ادامه داد: «ظرفیت فعلی روابط ایران و آمریکا با آن حجم از بی‌اعتمادی و مشکلاتی که بر آن افزوده شده است و شخصیت خود ترامپ ظرفیتی نیست که بتوانیم با آنها مذاکره کنیم. باید با استفاده از مدیریت بحران تنش‌ها را ضمن حفظ مواضع اصولی خود کنترل کنیم. در این حال همه نوع آمادگی در کشور وجود داشته باشد و سعی کنیم از اهرم‌های خود به نحو مطلوب استفاده کنیم. این اهرم‌ها در ابعاد مختلف سیاسی، نظامی و اقتصادی است که همه موقعیت‌ها را می‌توان در آن متصور شد.»
این کارشناس مسائل بین‌الملل با بیان اینکه در سیاست خارجی احتمال هر رویدادی وجود دارد، کلام تند رد و بدل شده بین روسای جمهوری ایران و آمریکا را دلیلی برای جنگی رودررو ندانسته و معتقد است که نباید از این گونه اتفاقات وحشت‌زده شد.
ایران به دلیل موقعیت ژئوپلتیکی نمی‌تواند سیاست انزواگرایی را پیشه کند
او در مورد اظهارات رئیس‌جمهوری در مورد حضور افتخار آفرین ایران در منطقه و تلاش آمریکا برای کاهش نفوذ ایران به بهانه دخالت، گفت: «هر کشوری می‌تواند در سیاست خارجی هدف‌گذاری کند و منافعی را برای خود در نظر بگیرد. همانطور که آمریکایی‌ها در منطقه منافعی را تعریف می‌کنند، جمهوری اسلامی ایران نیز با رویکردی که در سیاست خارجی دارد و به دلیل موقعیت ژئوپلوتیکی نمی‌تواند سیاست انزواگرایی را پیشه کند. ایران اهداف و منافعی را در خاورمیانه دنبال می‌کند و مهم است که این اهداف و منافع با زبان خوب تبیین شود و سعی نکینم که با رویکرد‌های نظامی به دنبال تامین همه اهداف باشیم.»
تاجیک می‌گوید که ایران باید دغدغه کشورهای که به نوعی در منطقه ذینفع هستند را در نظر بگیرد و از همین منظر همکاری‌های منطقه‌ای بسیار موثر خواهد بود.
سیاست‌های ترامپ تمام معادلات روابط بین‌الملل بعد از جنگ جهانی دوم را برهم زده است
تاجیک تصریح کرد: «یکجانبهگرایی و سیاست‌های ترامپ و شعار «آمریکا اول است» تمام معادلات روابط بین‌الملل بعد از جنگ جهانی دوم را که حاصل تلاش بسیاری از کشورها از جمله خود آمریکایی‌ها و اروپایی‌هاست، برهم زده و در حقیقت این یکجانبهگرایی در صدد نوعی تهدید و هژمونی است که آمریکا به دنبال تحمیل منافع خود به کشورهای دیگر است اما ترامپ و متحدانش باید بدانند که این روش جواب نمی‌دهد و در حقیقت هیچ فرمولی برای قلدری در روابط بین‌الملل توسط مراکز مطالعاتی و دانشگاهی تبیین نشده است.»
او ادامه داد: «اقداماتی که ترامپ در سیاست خارجی انجام داده است توازن و چهره ژئوپلیتیک منطقه را به‌هم ریخته است و اکنون متاسفانه در حالی که امکان مذاکره با عربستان و سایر کشورهایی دارای اهرم قدرت و تاثیرگذار وجود داشت. آنها هم به دنبال یکجانبهگرایی و تامین صرف اهداف و منافع خود هستند. بنابراین در این بستر رفتن و مذاکره کردن شاید جوابگو نباشد.»
این کارشناس مسائل بین الملل ادامه داد: «با این حال برای تبیین منافع و اهدافمان در منطقه باید روشی با کم‌ترین تنش را دنبال کنیم و به نوعی فرمول تنش‌صفری را که در ابتدای دولت یازدهم بنده ارائه داد و بر اساس آن اعلام کردم که باید تنش با همسایگانمان را کاهش دهیم و دغدغه‌ها و خطوط قرمز کشورمان و کشورهای همسایه را در نظر بگیریم. باید با بازنگری در روش‌ها منافع خود و کشور های همسایه را تامین کنیم. به هر حال ایران در دیپلماسی منطقه‌ای روش و اصولی دارد که این اصول غیر قابل تغییر است اما ممکن است با تغییر برخی از روش‌ها دغدغه کشورهای ذیفنفع و تاثیرگذار تأمین شود.»
او در مورد تاثیر سخنان اخیر رئیس‌جمهوری بر ادامه مذاکرات ایران با اعضای باقیمانده در برجام گفت: «باید از هر روشی که می‌توانیم استفاده کنیم تا کشورهای دیگر از جمله همسایگانمان و کشورهای اروپایی پشت سر ترامپ قرار نگیرند. این روش خوبی است و بالعکس اگر روشی را پیش بگیریم که باعث ترس کشورهای دیگر و رفتن آنها پشت سر ترامپ شود، بسیار نامطلوب خواهد بود.»
بستن تنگه هرمز تنها یکی از روش‌ها و شاید آخرین روش باشد
تاجیک گفت: «بحثی که رئیس‌جمهوری در سخنان اخیرش مطرح کرد تاکیدی بود بر نظر او در سوئیس که اگر ایران نفت صادر نکند کشورهای دیگر هم نمی‌توانند صادرکنند که برخی طرح این موضوع از سوی رئیس‌جمهوری را نشانه‌ای از بستن تنگه هرمز می‌دانستند بنده در همان زمان هم گفتم بستن تنگه هرمز تنها یکی از روش‌ها و شاید آخرین روش باشد، روش‌های بسیار زیادی وجود دارد که ما هم از نفت و منابع طبیعی خود بتوانیم بهره‌برداری کنیم.»
او تصریح کرد: «اما در مجموع ترامپ در را روی پاشنه‌ای می‌چرخاند که اگر ایران عقل‌گرایی و خرد‌جمعی را حاکم نکند می‌تواند منطقه را به آتش بکشاند، بنابراین باید تلاش شود تا حد امکان از همه اهرم‌های سیاسی و اجتماعی و روابط فرهنگی و بین‌المللی و همچنین از نیروهای تاثیرگذار مراکز مطالعاتی و دانشگاه‌ها که می‌توانند تاثیرگذاری داشته باشند برای شکل دادن یک همکاری منطقه‌ای استفاده کنیم تا در حقیقت مردم این منطقه بیش از حد متضرر نشوند.»
کمپانی‌های چند ملتی تسلیحاتی آمریکا خواهان درگیری‌های مسلحانه هستند
او خاطر نشان کرد: «می‌دانیم که یکی از منافع مالی و حمایتی ترامپ، شرکت‌ها و کمپانی‌های چندملیتی تسلیحاتی است. آنها از خدا می‌خواهند که در مناطق مختلف تشنج و درگیری‌های مسلحانه صورت گیرد تا زمینه برای فروش تسلیحات آنها فراهم شود و درآمدی که می‌خواهند برای مردم آمریکا و کشورهای خود کسب کنند.»
این کارشناس مسائل بین‌الملل ادامه داد: «نباید عقل‌گرایی و خرد جمعی را از نظر دور و تلاش کنیم تا جایی که امکان دارد وارد درگیری‌های منطقه‌ای نشویم.»
ارسال دیدگاه