اروپا در مسیر متفاوت

از جنگ جهانی دوم تاکنون، امریکا به عنوان ابرقدرت جهانی شناخته می‌شد و مشارکت جدی و سهم اصلی در حفظ امنیت متحدان خود برعهده داشت. امریکا که بزرگ‌ترین قدرت اقتصادی جهان نیز به‌شمار می‌رود بازار داخلی بزرگ خود را نسبتا باز نگه می‌داشت تا سایر کشورهای عمدتا دوست و متحد بتوانند با کمترین موانع تجاری وارد این بازار شوند. این شرایط مساعد که در دوران روسای جمهور قبل از ترامپ حاکم بود باعث شد تا کل اقتصاد جهان منتفع شود و جهانی‌سازی رونق پیدا کند.

تاکنون در عرصه بین‌المللی کشور امریکا به واسطه بزرگی اقتصاد و برتری قدرت نظامی خود، حضوری فعال در عرصه جهانی داشته و به اصطلاح از جیب خود خرج می‌کرد تا بتواند ابرقدرتی و قدرت بلامنازع بودن خود را به رخ دیگران بکشد. چنین سیاستی باعث شد تا امریکا متحدان زیادی در جهان پیدا کند که در عوض در مسائل جهانی از این کشور حرف‌شنوی داشته باشند. اما ترامپ چنین شرایطی را برنمی‌تابد و خواهان سهیم شدن سایر کشورها در پرداخت هزینه‌ها است.

اقتصاددان‌های سرشناس امریکایی و سایر کشورها عمدتا در جبهه مخالف رویکرد ترامپ قرار دارند و به وی اعتراض می‌کنند که با چنین اقدامات نسنجیده نه تنها امریکا به جایگاه نخست نخواهد رسید بلکه سبب افول اعتبار و قدرت امریکا خواهد شد. اما ترامپ گوشش بدهکار نیست و عمده پیمان‌ها و توافقات تجاری بین‌المللی را باطل و ملغی می‌کند و در حال خروج از آنها است. ترامپ ادعا می‌کند سایر کشورها از قدرت اقتصادی و نظامی امریکا به نفع خود بهره‌کشی کرده و اقدام به سواری مجانی می‌کنند و این حالت دیگر قابل دوام نیست و هر کشوری باید سهم خود را در عرصه بین‌الملل بپردازد. سایر کشورها هم در مقابل احساس می‌کنند دیگر ضرورتی ندارد از سیاست‌های امریکا پیروی کنند.

مساله برجام و همراهی کشورهای اروپایی با ایران برای تداوم و اجرای آن یک آزمون بزرگ در عصر ترامپ برای اروپا است. قدرت‌های اروپایی اینک باید نشان دهند که توانایی گرفتن تصمیم‌های مستقل و بدون توجه و تبعیت از امریکا را دارند. با اینکه قیمت جهانی نفت همیشه به دلار تعیین می‌شده است این کشورها برای اثبات حمایت عملی خود از برجام می‌توانند نفت ایران را با ارزهایی به غیر از دلار خریداری کنند. چالش برجام فرصتی جدید برای ورود به دوران پساامریکایی است که اتحادیه اروپا و سایر قطب‌های نوظهور اقتصادی مانند چین و هند بتوانند نظم جدیدی را در غیاب امریکا شکل دهند و تصمیماتی به نفع همه کشورهای جهان بگیرند.

منبع: اعتماد

* اقتصاددان