با بی‌پناه‌ترین کارگران شب عید آشنا شوید

کارگران شرکت‌های نظافتی منازل اغلب کارگرانی هستند که مهارت‌های شغلی چندانی ندارند و برای تامین معیشت زندگی خانواده‌های خود مجبورند دست به هر کاری بدون درنظر گرفتن توان جسمی‌ خود بزنند.

آنگونه که از سوی شرکت‌های خدماتی به آنها تکلیف می‌شود کارگران در طول ساعت‌هایی که در محل کار هستند مکلفند به تمامی کارهایی که کارفرما از آنها می‌خواهند، عمل کنند. این وظایف از حمل کالا، نظافت راه پله گرفته تا شست‌وشوی دیوار و فرش و غیره می‌رسد. انجام این امور به توان و قوای جسمی بالایی نیاز دارد.

م. شاهمرادی زن میانسالی است که برای انجام امور منزل یک آپارتمان 260 متری در منطقه قلهک تهران از سوی یک شرکت خدماتی اعزام شده است. او می‌گوید نظافت کامل این خانه به سه روز زمان نیازدارد و من در ابتدا به صاحبخانه می‌گویم که انجام چه کارهایی برایش اولویت است و چند ساعت یا روز کار می‌خواهد.

او می‌گوید توان جسمی گذشته را ندارم و اگر سه روز پشت سرهم کار کنم یکی دو روز نمی‌توانم از خانه خارج شوم. او که مشکلات معیشتی زیادی دارد می‌گوید یکی از دخترانم و پسرم هم کار می‌کنند. به گفته او، پسرش در یک کارگاه تولیدی پوشاک حدود 800 هزار تومان حقوق می‌گیرد و دخترش هم ماهانه حدود یک میلیون تومان درآمد دارد اما بخشی از حقوقشان هزینه رفت و آمد می‌شود.

این خانم میانسال می‌گوید: 40 درصد از هر سرویسی که به منازل می‌روم را باید به شرکت پرداخت کنم و مزدی که می‌گیرم به زحتمش نمی‌ارزد اما چاره‌ای ندارم و خیاطی هم بلد نیستم تا بتوانم جایی دیگر مشغول شوم.

مصطفی.ر پسر جوان 22 ساله و اهل گرگان است. او که برای نظافت راه پله یک ساختمان مسکونی مراجعه کرده است برای 4 ساعت کار 45 هزار تومان دستمزد دریافت می‌کند که حدود نیمی از آن را باید به شرکت پرداخت کند.

او می‌گوید دانشجواست و تابستان و ایام عید به تهران می‌آید و از درامدش ناراضی نیست. این جوان تاکید می‌کند در این شرایط بیکاری چاره‌ای جز انجام این قبیل کارها را ندارد. وقتی از او درباره آموزش انجام کار می‌پرسم می‌گوید هیچ آموزشی از طرف شرکت‌ها به ما داده نمی‌شود تنها از ما کارت شناسایی می‌خواهند و برخی شرکت‌ها هم ضامن می‌خواهند که اگر ببینند نداریم، سفته می‌گیرند تا اگر مشکلی در محل پیش آمد کارفرما بتوانند اقدامی انجام دهند.

مصطفی می‌گوید« من کار را به صورت تجربی یاد گرفتم و چندین بار هم پیش آمده بود که کارفرمایان به دلیل نارضایی از کار ما پولی نمی‌دادند. این در حالی است که اگر مشکلی در محل کار برای ما پیش بیاید، کسی از ما حمایت نمی‌کند. بیمه نداریم از عیدی و پاداش هم خبری نیست مگر اینکه برخی مشتریان خودشان بخواهند انعام بدهند یا لباس و چیزهای دیگری به ما بدهند که در برخی موارد خیلی هم به درد ما نمی‌خورد.

ن. حیدری مرد میانسالی است که برای نظافت راه پله مراجعه کرده است. وقتی در را باز می‌کنم و به استقبالش می روم تا راهنمایی کنم که باید چه کارهایی انجام دهد با اندام تکیده و چهره رنگ پریده مردی مواجه می شوم که حدودا 60 ساله به نظر می‌رسد. آن‌قدر تکیده و بی‌جان که شک دارم بتواند کارش را تمام کند.

ساعتی بعد برمی‌گردم و با سینی از چای و میوه از او پذیرایی می‌کنم .همین‌طور که کارش را انجام می‌دهد از او سوالاتی می‌پرسم. اول از همه شکر خدا می‌گوید و اظهار رضایت از زندگی اما در جملاتی بعد گلایه‌ها را آغاز می‌کند و می‌گوید من دو سال است با این شرکت کار می‌کنم اما بیمه‌ام نمی‌کنند. هر باری که مریض شوم حداقل 50 هزار تومان هزینه دکتر می‌دهم. هر کاری باشد انجام می‌دهم، برای من فقط رضایت مشتری و شرکت مهم است.

او می‌گوید روزهای معمولی سال خیلی از روزها بیکارم. اما از بهمن هر روز سرکار هستم و اگر مریض نباشم می‌توانم برای عید نیازهای خانواده‌ام را تامین کنم.

فعالیت شرکت‌های نظافتی منازل تحت نظر اتحادیه‌ها نیست

در حالی که کارگران فصلی، روزمزد و خدماتی از حقوق قانونی کار بی‌بهره هستند مشخص نیست نظارت بر فعالیت شرکت‌های خدماتی منازل به عهده چه نهادی قرار دارد.

خسرو ابراهیمی، عضو هیات رئیسه اتاق اصناف ایران، در گفت‌وگو با خبرنگار پانا می‌گوید فعالیت شرکت‌های نظافتی منازل تاکنون تحت نظر انجمن کارفرمایان بوده است و نظارت براین انجمن‌ها برعهده اتحادیه اصناف نیست.

وی با بیان اینکه انجمن‌های کارفرمایی مجوز فعالیت خود را از وزارت کار و امور اجتماعی دریافت می‌کنند، اظهار کرد:‌ نظارت بر این مجموعه‌های کاری برعهده وزارت کار است بنابراین بحث رسیدگی به تخلفات یا آموزش آنها نیز در حیطه اختیارات و وظایف وزارت کار است.

ابراهیمی عنوان کرد:‌ اما مطابق تصمیم‌گیری‌های اتخاذ شده مقرر شده است فعالیت این شرکت‌ها تحت پوشش اتحادیه تزئینات داخلی ساختمان باشد که هنوز نهایی نشده است.

وی با تاکید بر ضرورت آموزش این کارگران اظهار کرد: هنوز زیرساختی برای فعالیت شرکت‌های نظافتی منازل وجود ندارد اما اتاق اصناف در راستای وظایف آموزشی خود این آمادگی را دارد که در تخصص‌های مختلف فنی آموزش‌های لازم را به متقاضیان ارایه دهد.

شرکت‌های نظافتی منازل تحت‌ پوشش انجمن‌های صنفی کارفرمایی نیستند

محمد انتظامی، رییس کانون انجمن‌های صنفی کارفرمایان در گفت‌وگو با خبرنگار پانا می‌گوید شرکت‌های خدماتی منازل تحت نظارت انجمن‌های صنفی کارفرمایی نیستند و اتحادیه‌ها نیز نظارتی بر فعالیت آنها ندارند.

وی افزود:‌ البته برخی از این شرکت‌ها به ثبت می‌رسند و مشخصات آنها در روزنامه رسمی درج می‌شوند اما عضو انجمنی نیستند بنابراین نرخ‌گذاری خدمات آنها، مشکلات صنفی یا شکایت‌هایی که مردم از آنها دارند اکنون در حوزه اختیارات هیچ نهاد صنفی‌ای نیست.

انتظامی خاطرنشان کرد:‌ این شرکتها عضو کانون حرف و صنعت نیز نیستند و اگر تحت پوشش اتحادیه تزئینات ساختمانی قرار بگیرند می‌توان ساماندهی مناسبتری به خدمات آنها داد.

در حالی که شرکت‌هایی که به منازل خدمات می‌دهند باید از وزارت کار تایید صلاحیت شده باشند، افرادی نیز وارد این حرفه شده‌اند که مجوزهای قانونی را ندارند و تنها با پخش تبلیغات کارگران را به منازل می‌فرستند و در این میان حقوق قانونی کارگران را نیز پرداخت نمی‌کنند. کارگرانی که برای تامین حداقل‌های معیشت تن به کارهایی سخت می‌دهند و در برخی مناطق برای روزانه 40هزار تومان بیش از 10 ساعت کار می‌کنند. به نظر می‌رسد ضعف نظارت‌ها در این زمینه باید پایان یابد تا ساماندهی وضع کارگران روزانه و فصلی خدمات نظافتی با پیوستن به اتحادیه معین یا نهادی قانونی راه رسیدن به حقوق قانونی آنها را فراهم کند.

گزارش از ناهید شمشیری