قرارداد نانوشته روزنامه‌نگار و مخاطب
واحد آموزش پانا: مخاطب در هر رسانه، مهمترین و اصلی‌ترین سرمایه است؛ خبرها از او شکل می‌گیرد که در واقع منشا اطلاعات است و در نهایت اوست که باید اخبار را رصد کند وبازخورد دهد. مخاطب باعث اعتلای رسانه می‌شود. آنچه در پی می‌خوانید؛ در زمینه اهمیت مخاطب در شکل‌دهی به گزارش است که به قلم "علی اکبر قاضی‌زاده" از کتاب روزنامهنگاری حرفه‌ای نگارش شده‌است
اهمیت و ضرورت:
گزارش، در هر نوع آن، با هر حجم و در هر رشته از کارهای رسانه‌ای قبل از هر ویژگی دیگر، روایت یک قصه یا ماجرا، مثل قصه و داستان کوتاه است. با این تفاوت بزرگ که عناصر،حوادث و اشخاص آن، همه از زندگی بیرونی و واقعی برآمده‌اند. اما واقعیت و عینیت داشتن تنها ویژگی گزارش رسانه‌ای نیست .
گزارش باید یا آگاهی‌رسان باشد( که مخاطب دریابد اگر از آن بی‌خبر بماند،چیزی را از دست می‌دهد) ، یا غیرعادی و غیرمنتظره (که مخاطب از کشف آن احساس بیش دانستن کند)، یا سرگرم کننده (که مخاطب را بدون آن که بداند تا پایان بکشد). یا حتی حسی،عاطفه‌ای، یادمانی، نکته‌ای و جلوه‌ای انسانی را در مخاطب بر انگیزد که موجب پیدایی دیدی یا احساسی در او شود.
گزارشگر می‌داند یا باید بداند که جامعه‌ی او (عرصه‌ی فعالیت رسانه‌ای) چه ویژگی‌هایی دارد و مخاطب(که برای او گزارش تدارک می‌کند) دارای چه ذائقه‌ای است. این رابطه سه جانبه اساس فعالیتهای رسانه‌ای و از جمله گزارشگری است.
مخاطب و روزنامه‌نگار:
مخاطب با روزنامه‌نگار قراردادی نانوشته دارد. مضمون این قرارداد فرضی چنین است:من(مخاطب)،به تو (گزارشگر) اعتماد دارم به این دلیل که مخاطب رسانه‌ی تو هستم و تو از جانب من،در جامعه‌ای که متعلق به همه‌ی ماست جست و جو کن و باصداقت، امانت،سرعت و دقت، از این پدیده‌ها به من آگاهی بده.
بر اساس چنین قراردادی،روزنامه‌نگار از سوی مخاطب سِمت نمایندگی دارد تا از جانب او،از نگاه او، به نمایندگی او، در جامعه جست‌و‌جو کند و بهترین، جالب‌ترین‌و مفیدترین نکته‌ها را برای او فراهم آورد. این یعنی برخورداری از اعتمادی گسترده که فقط بار مسئولیت روزنامه‌نگار و گزارشگر را سنگین می‌کند. تداوم این اعتماد بستگی به کارکرد گزارشگر دارد.
ارتباط صمیمی با مخاطب
از آنجا که در گزارش، نسبت به خبر امکان و فرصت بیشتری برای توضیح و تشریح اطلاعات، تحول‌ها، آمار، نقل‌ها و وصف‌ها وجود دارد، ارتباط میان مخاطب و روزنامه‌نگار صمیمی‌تر، عاطفی‌تر و نزدیک‌تر شکل می‌گیرد. به همین سبب برای روزنامه‌نگار و رسانه از این مسیر امکان گسترده‌تری برای ارتباط با مخاطب وجود دارد. تعمیق و معنی دادن به این ارتباط از کارکردهای گزارش به شمار می آید.
نیازسنجی و اعتماد بین مخاطب و رسانه
وقتی این زمینه‌ی ارتباط و اعتماد مهیا باشد،رسانه می‌تواند و باید مفاهیم و آموزه‌های سازنده را به مخاطبان ابلاغ کند. گزارشگر در جامعه‌ای که نیاز به کار دارد،نیاز به گسترش تولید دارد، نیاز به تأمین سلامت محیط زیست دارد و ... از طریق تهیه و انتشار گزارشهای اندیشیده می‌تواند در تأمین این نیازها تأثیر بگذارد. همین جا باید افزود که چنین نقشی به این شرط به نتیجه می‌رسد که در کل جامعه، عزم و اراده جمعی، پشتوانه تأمین خواست‌ها باشد.
اگر نه فعالیت رسانه‌ها، هرگز، به خودی خود، تنها و بدون عزم جمعی و ملی به‌جایی نخواهد رسید. اهمیت گزارش، چنان که آمد،به دلیل لحن و شکلی که دارد،پدید آوردنِ محیط ارتباطی و به‌ویژه اعتماد میان مخاطب و رسانه است. چنین اعتمادی(اگر پدید آید) باارزش‌ترین دارایی گزارشگر و رسانه در زندگی حرفه‌ای است. در یک جامعه‌ی پیشرو این فرایند مشکل گشا و بسیار سازنده است.
رسانه؛ چشم بینای جامعه
تصور کنید که در جامعه‌ای روزنامه‌نگاران چون سلسله اعصاب حساس؛ همه‌ی کاستی‌ها، موفقیت‌ها، نقش‌ها،کجروی‌ها، صداقت‌ها، کوشش‌ها، تنبلی‌ها و وظیفه شناسی‌های اطراف را زیر نظر بگیرند و پرتوی از همه‌ی اینها را به رسانه بتابانند. از آن سو ساخت اجرایی جامعه چنان به افکار عمومی اهمیت دهد که خود را پاسخ‌گوی آن بشناسد،دیگر چه کسی جرات کم کاری، سوءاستفاده، تک روی و ستم به خود خواهد داد؟
در جوامعی که امور اجرایی و اداری اصولاً به«اصالت گزینش» یا«حق رأی» اتکا دارد، مردم با دقت مراقب برگزیدگان خود هستند و اگر از آنان کاستی ببینند، دیگر به آنان رأی نخواهند داد. در این جوامع ارزش و اهمیت گزارش رسانه‌ای بیش‌تر محسوس است. در جوامع رو به توسعه، نقش و وظیفه‌ی روزنامه‌نگار در برآورد نیازها،علاقه‌ها، سلیقه‌ها و انتظارهای مخاطب،حساس‌تر و عمل به آن،دشوارتر است. مخاطبان در این جوامع مطالبات وسیع‌تر و بیشتری از رسانه‌ها دارند.
روزنامه نگاری توسعه
گزارشگری، به‌ویژه وقتی«روزنامه نگاری توسعه» مطرح باشد،کارکرد ویژه‌ای می‌یابد. در این عرصه گزارشگر باید به‌جای پرداختن به احساسات و تأکید بر نکته‌های سرگرم کننده و عاطفی،به جنبه‌های جدی‌تر اخلاق اجتماعی چون کار، تولید، صرفه جویی، قانون گذاری، آموزش، بهداشت ،و غیره بپردازد.
گزارشگر، پدیده‌ها ،زمینه‌ها و موضوع‌های تازۀ هر روز را به مخاطب عرضه می‌کند و با هر مورد، دریچۀ تازه‌ای را فراروی جامعه می‌گشاید،این روند به معنای غنی کردن فرهنگ اطلاع رسانی است. ضمن آن که همراه با مفاهیم تازه،زبان و فرهنگ نوتری به جامعه عرضه می‌شود.
دیوید رندال روزنامه‌نگار ومولف کتاب‌های روزنامهنگاری می‌گوید: "فهرست‌برداری از مجموعه گزارشهای رسانه‌ای در یک جامعه،به‌روشنی جهت گیری فکری و دل مشغولی یک جامعه را نشان می‌دهد. در مورد خبر نمی‌توان چنین ادعایی کرد. چون معمولاً خبر، به تحریریه وارد می‌شود. اما گزارش را گزارشگر و رسانه تدارک می‌کنند."
ارسال دیدگاه