محله سنگ سیاه از محله های قدیمی شیراز

به گزارش خبرنگار پانا فارس، سنگ سیاه نام محله‌ای بسیار قدیمی در شیراز است که وجه تسمیه آن به دو دلیل ذکر شده است: نخست وجود سنگ خارا به رنگ سیاه در بستر این محله می‌باشد و دلیل دیگر، وجود سنگ سیاه چهار گوشی است که در محوطه آرامگاه سیبویه قرار دارد. از تاریخچه این سنگ اطلاعات دقیقی در دست نیست ولی در گذشته مردم شیراز برای شفا یافتن به این سنگ مراجعه می‌کرده‌اند.

دبیر کل انجمن معماران ایران در گفت و گو با خبرنگار پانا فارس در خصوص محله های این شهر میگوید: از زمان کریم خان زند در شیراز محلات را کم‌تر و کوچک‌تر و حصار شهر را تنگ‌تر کردند و در همین راستا محله درب کازرون که خود محله‌ای جداگانه بود با این محله ادغام شد و روی هم رفته به هر دو، محله‌ سنگ سیاه می‌گفتند.

علیرضا گل گلی ادامه داد: این محله از شمال به محله سرباغ و محله میدان شاه، از غرب به محله باروی شهر، از جنوب به دروازه کازرون و از شرق به محله سردزک محدود می‌شده است.

وی از بناهای شاخص محله را امامزاده بی‌بی دختران، مسجد ایلخانی، حمام ایلخانی، مسجد مشیر، حسینیه مشیر، بازارچه ارامنه، کلیسای ارامنه، حسینیه کردها، خانه فروغ الملک، خانه سعادت، خانه ضیائیان، بازارچه حاج زینل و بقعه سید تاج الدین غریب عنوان کرد.

*** بقعه‌ی بی‌بی دخترون

مشاور عالی معماری شهرسازی دانشگاه هنر شیراز اظهار داشت: امامزاده بی‌بی خدیجه، ام عبدالله از فرزندان حضرت زین العابدین امام سجاد(ع) معروف به بی بی دخترون است که در شمال مسجد جامع در خیابان شهید دستغیب در کوچه‌ای منشعب از خیابان شهید دستغیب در پشت مسجد بیت‌العباس در نزدیکی مسجد ایلخانی واقع شده است.

وی افزود: این اثر در تاریخ ۲۱ تیر ۱۳۴۷ با شماره ثبت ۴۲۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌ است.

گل گلی تصریح کرد: این آرامگاه که به بی‌بی‌دختران یا بی‌بی‌دخترون در گویش محلی معروف است، در زمان زندیه ساخته شده‌ و دستور ساخت آرامگاه را زنی از سلاطین آن زمان دستور داده‌است.

علت نامگذاری این امامزاده به بی بی دختران مردم در قدیم اعتقاد داشتند دخترها برای یافتن شوهر از بی‌بی‌دختران حاجت میگیرند و بین دخترهای جوان در گذشته رسم بود پارچه یا نخی را به عنوان داشتن حاجت به حرم بی‌بی‌دختران میبستند و در زمان گرفتن حاجت نذر خود را ادا میکردند.

وی ادامه داد: این بنا که به دلیل زلزله تخریب شده بود در زمان محمدقلی خان ایلخانی عمارت تجدید بنا و تعمیر شد و عمارت کنونی مربوط به دوره ایلخانی است.

دبیر کل انجمن معماران ایران معماری این آرامگاه را گنبدی بلند است با گنبد دو پوسته معرفی کرد و افزود: این بنا به صورت دوطبقه یا اشکوب با یک زیر زمین ساخته شده‌است حیاط آن نیز دارای حوضی مربعی در جلو بقعه و دو باغچه در طرفین آن است.

وی افزود: مقبره ‌ام‌عبدالله در زیرزمین حیاط قرار گرفته‌است و همچنین در بیرون از بقعه، در ضلع شمالی قبر عبدالله مبارک قرار دارد.

ازاره داخل بقعه تا ارتفاع یک و نیم متری از سنگ گندمک ساخته شده‌است، پوشش روی آرامگاه چوبی است که طول و عرض آن حدود ۴ متر و ۱٫۵ متر و ارتفاع آن ۲ متر است. در اطراف مقبره نیز، سنگ قبرهایی وجود دارد که تصاویری بر روی آنان حجاری شده و اکنون در ازاره‌ها در پله‌ها کارگذاشته شده‌است.

بقعه کنونی ، چندین بار توسط اداره اوقاف مرمت شده‌است .