ساده نویسی تخصص خبرنگاران

اصطلاحات تخصصی

کارخبرنگاران پرسیدن از قضات، وکلای دادگستری، اقتصاد دانان، سیاستمداران، دانشمندان، محققان و... است. آنان به شیوه و زبان تخصصی خود حرف می زنند، چون معنای این واژه ها را می دانند، اما درک این واژه های تخصصی برای اغلب مردم قابل درک نیست.

خبرنگاران با پرسشهای مکرر خود در طی مصاحبه و با مراجعه به کتب و منابع دیگر باید این واژه های پیچیده تخصصی را ساده و همه فهم کنند؛ به شکلی که برای همگان با هر سطح سوادی قابل درک باشد.

نکته مهم:

واژگان یا عبارات تخصصی حتما درنشریه ای تخصصی جای دارد، اما در یک رسانه عمومی (خبرگزاری یاسایت خبری، روزنامه سراسری و ...) جای ندارد؛ مگر اینکه ساده نگاری شود.

مثلا: همه دست اندرکاران صنعت خودروسازی می دانند واژه پلات فرم به معنای کف و پایه افقی خودرو است که موتور و همه بخش های حرکتی و برقی روی آن قرار می گیرد. این واژه را در یک ماهنامه ویژه خودرو می توان به کار برد؛ چون مخاطبان خاص و حرفه ای خود را دارد، اما در یک روزنامه سراسری نمی توان کلماتی این چنین نوشت، و چنانچه نیاز به بکاربردن آن داریم؛ باید به شکلی مناسب به توضیح ساده آن بپردازیم.

ساختار جمله و واژه های جایگزین

نکته بعدی اینکه؛ روزنامه نگاران باید به ساختار جمله ای که می نویسند نیز دقت کنند، زیرا ممکن است واژه و عبارتی که به نظر روان و ساده می آید، در هنگام خواندن دور از معنای مدنظر باشد مثلا در فارسی برخی از واژه ها را به چند شکل می توان خواند؛ مثلِ کرم، کندن، گرد، خرد در اینگونه موارد یا باید از واژه های ساده جایگزین استفاده شود و یا با گذاشتن اِعراب به خواندن و درک سریع مطلب کمک شود.

همچنین جا به جایی ارکان جمله: فعل،فاعل،مفعول و حتی قید زمان و مکان و حروف اضافه در درک مطلب و روانی خوانی کمک زیادی می کند، که باید روزنامه نگاران مدنظر قرار دهند.

هنر روزنامه نگاری ساده نویسی است

این اصل زندگی حرفه ای خبرنگاران را موفق تر و کاردبیران و سردبیران ساده تر و سوء تفاهم ها را کمتر خواهد ساخت.

ساده نو یسی آری!محاوره نویسی نه!

باید در نظر داشت ساده نویسی با محاوره نویسی، یعنی اصطلاحا به زبان کوچه و بازار نوشتن، متفاوت است. ساده نویسی یعنی آنچنان بنویسی که افراد دارای تحصیلات بالا، خسته و دلزده نشوند و افرادی با سطح تحصیلات متوسط و معمولی نیز به راحتی درک و فهم کنند.

واژه های خارجی

در نوشتن خبر تا آنجا که امکان دارد باید از به کار بردن کلمه های خارجی (واژه های زبان بیگانه) که معنی و مفهوم آن برای مردم روشن نیست و مترادف فارسی برای آن وجود دارد، خود داری کرد.

به طور کلی؛ استفاده از واژه های خارجی بدون آنکه خلاء معنایی را در زبان فارسی پر کنند نه تنها غیرضروری است، بلکه اصولا نادرست است.

استفاده از واژه هایی که از زبان بیگانه آمده، مرسوم، رایج و کاملا آشناست و در برخی موارد جایگزین فارسیِ مانوس ندارد. مجاز است. واژه هایی مثل: رادیو، تلویزیون، پست، تلگراف و تلفن و...

-----------------------------------------------------------------------------------

منابع: ویژه نامه آموزشی 1 مجله رسانه /نوشتن برای ر وزنامه نگاران ،ترجمه دکتر علی اکبر قاضی زاده