پانا از آخرین اقدامات مدیریت شهری برای ساخت تراموا در کلانشهر تهران گزارش می‌دهد؛
ورود «تراموا» به پایتخت؛ از وعده تا عمل
تهران (پانا) - سال‌هاست راه‌اندازی «تراموا» از سوی مدیران شهری تهران در راستای مدیریت سفر مطرح شده است. تراموا سیستمی جدید در حمل‌ونقل کشور محسوب می‌شود که به گفته مسئولان شهرداری این موضوع اکنون در انتظار تایید وزارت کشور قرار دارد اما سوال اینجاست که آیا ایجاد تراموا می‌تواند نسخه نجات‌بخش تهران از آلودگی هوا باشد؟
«تراموا» یا «واگن برقی» یکی از انواع قطار سبک شهری (LRT) است که به طور معمول در تراز صفر (همسطح خیابان) احداث می‌شود؛ اگرچه که امکان اجرای آن به صورت زیرسطحی یا دالان هوایی (تراز مثبت) نیز به تناسب الزامات مسیر وجود دارد. در واقع تراموا یک ناوگان برقی است که کارکردی مشابه اتوبوس دارد و مسافران را عموما در سطح خیابان جابهجا می‌کند؛ اما تفاوت مهم آن با اتوبوس در برخورداری از کشنده (لکوموتیو) که سه یا چهار واگن را جابهجا می‌کند و نیز ظرفیت مسافر بیشتر در مقایسه با اتوبوس است. البته تراموا در مقایسه با مترو ظرفیت جابهجایی به مراتب کمتری دارد (حداکثر دو سوم مترو)؛ اما هزینه ساخت و تجهیز آن نیز با توجه به عدم‌نیاز به حفاری به مراتب کمتر و معادل یک‌‌‌پنجم مترو است.
ایده راه‌اندازی تراموا ابتدا در دهه ۸۰ مطرح شد و قرار بود این قطارهای سبک در محدوده بازار تهران و برای توسعه گردشگری شهری راه‌اندازی شوند، اما رفته رفته به دلایل مختلف، از دستور کار مدیران شهری خارج شد اما با روی کار آمدن علیرضا زاکانی در شهرداری تهران؛ موضوع راه‌اندازی «تراموا» بار دیگر مطرح شد. به‌طوری که اوایل آبان ماه سال گذشته بود که زاکانی در خبری کوتاه اعلام کرد: «باید از الگوهای دیگر همانند «تراموا» و توسعه اتوبوسرانی و بازنگری خطوط اتوبوسرانی بهره بگیریم و مطالعاتی در مورد احداث تراموا را شروع کرده‌ایم تا در دو یا سه خط امکان احداث آن در تهران فراهم شود.»
وی گفته بود: «در این راستا جلساتی برگزار شده و مشغول کار روی این موضوع هستیم. اگر این امکان فراهم شود تکیه ما روی محور انقلاب - دماوند است و طوری تنظیم خواهیم کرد که امکان جابهجایی مسافر هر پنج دقیقه فراهم شود.»
تفاهم‌نامه با وزارت دفاع برای راه‌اندازی تراموا
پیگیری مدیریت شهری برای راه‌اندازی تراموا در پایتخت به حدی جدی شد که در شهریورماه سال جاری شهرداری تهران با وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح برای احداث «تراموا» در پایتخت، به تفاهم رسیدند. عبدالمطهر محمدخانی، سخنگوی شهرداری تهران در تشریح جزئیات این تفاهم‌نامه گفته بود: «تراموا، یکی از شیوه‌های حمل و نقل عمومی است که اتفاقا در شهرهای بزرگ دنیا طرفداران بسیاری دارد و در برخی از شهرها تراموا یکی از شیوه‌های اصلی حمل و نقل است و شهرداری تهران نیز در دوره جدید، عملی شدن آن را پیگیری کرد و مطالعات نشان داده که در برخی خطوط احداث تراموا به جای «بی آر تی» مناسبت‌تر است، به گونه‌ای که می‌تواند با هزینه کمتر مسافر بیشتری را با کیفیت بهتر جابهجا کند.»
با اینکه احداث «تراموا» توسط وزارت دفاع تنها یکی از بندهای تفاهم‌نامه بود اما هنوز به مرحله اجرایی نرسیده است و حالا محسن هرمزی، معاون حمل و نقل شهرداری تهران از ارسال طرح جامع حمل‌ونقل به شورای عالی ترافیک کشور خبر داده است که در آن به مساله احداث «تراموا» نیز اشاره شده است.
ارسال طرح جامع حمل‌ونقل به شورای عالی ترافیک کشور، یعنی رویای احداث تراموا تا محقق شدن فاصله چندانی ندارد، البته لازم است که در ابتدا مصوبه شورای عالی ترافیک کشور اخذ شود. محسن هرمزی معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران در این‌باره می‌گوید: «طراحی روسازی «تراموا» را تمام کردیم و از آنجایی که در طرح جامع به این موضوع پرداخته شده است و طرح جامع را نیز برای بررسی و تصویب در اختیار وزارت کشور و شورای عالی ترافیک کشور قرار داده ایم؛ امیدواریم طی دو هفته آینده، طرح جامع تأیید شود که این مهم در قالب تفاهم نامه با وزارت دفاع اجرایی شود.»
وی تأکید می‌کند: «اگر بتوانیم تأییدیه وزارت کشور برای طرح جامع حمل و نقل را اخذ کنیم؛ با توجه به اینکه مطالعات فاز یک را نیز انجام داده ایم، استارت شروع پروژه «تراموا» را ظرف یک ماه آینده خواهیم زد. سه کریدور برای «تراموا» در نظر گرفته شده است که احداث این مد حمل و نقل را در مسیر تهرانپارس - آزادی پیگیری می‌کنیم.»
لزوم بررسی طرح جامع حمل ونقل در شورای شهر
سید جعفر تشکری هاشمی، رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران نیز روز گذشته در تذکر پیش از دستور خود با بیان اینکه در برنامه چهارم توسعه شهرداری تهران اعلام کردیم که ارائه کلیه محورهای بازنگری در طرح جامع حمل و نقل و طرح جامع حمل ونقل ریلی به شورای شهر، پیش از تصویب به شورایعالی ترافیک کشور ارائه شود، گفت: «در این برنامه، مطالعه و امکان سنجی «ال آر تی و تراموا» منوط به شورای شهر و شورای ترافیک است و تکالیف را مشخص کردیم و انتظار بود که لایحه پیش از ارسال به شورای عالی ترافیک، به شورای شهر ارائه می شد و تا ین لحظه این لایحه ارسال نشده است.»
رئیس کمیسیون حمل و نقل شورای شهر تهران با بیان اینکه باید روند احداث «تراموا» مورد بررسی قرار گیرد و ده‌ها هزار میلیارد تومان پول را نمی‌توان بدون نظر شورا و بررسی دقیق در شورا، اجازه هزینه بدهیم، گفت: «مردم پول خود را به شهرداری می دهند که در فضایی درست هزینه شود و انتظار داریم به فوریت مطالعات «تراموا» در شورای شهر تهران ارائه شود. باید پول را به جا مناسب هزینه کرد. ما نگفتیم موافقیم یا مخالف؛ بلکه گفتیم کار بدون مطالعه و دور زدن شورا ممنوع است.»
استقبال شورای ششم از ایجاد تراموا
احمد صادقی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه شورای اسلامی شهر تهران با اشاره به نشست هم‌اندیشی اعضای شورای شهر تهران با محوریت موضوع تراموا می‌گوید: «در جلسه قرار بر این شد، طرح در اختیار «کمیسیون تخصصی معماری و شهرسازی شورای اسلامی» قرار بگیرد و این کمیسیون با مشاورین جلسات مختلفی داشته باشد و در نهایت یک جلسه هم‌اندیشی بین نخبگان و متخصاین حوزه حمل و نقل و ترافیک تشکیل و نقطه نظرات درباره طرح داده شود.»
وی با بیان اینکه در کل همه اعضا از موضوع تراموا استقبال کردند و کلیات موضوع را تایید کردند، می‌افزاید: «با این حال اعمال نقطه نظرات تخصصی نیاز به وقت و جلسات بیشتری دارد. همچنین در جلسه بر اساس مطالعات انجام شده پیرامون موضوعاتی چون هم‌مسیر بودن تراموا یا بی. آر.تی و اینکه کدام یک از خطوط پیشنهادی برای اجرای این طرح ها در اولویت است نیز بحث شد و اعضا نقطه نظرات خودشان را مطرح کردند و قرار شد که در جلسات بعدی این مباحث و موارد تکمیل شود.»
نظر پلیس راهور درباره تراموا
در این میان پلیس راهنمایی و رانندگی نیز یکی از دستگاه‌های مسئول در مدیریت ترافیک تهران است که باید در این خصوص اظهارنظر کند. سرهنگ سید ابوالفضل موسوی‌پور، رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ درباره احداث تراموا می‌گوید: «ایده تراموا در تهران مطرح شده است. واقعیت این است طرحی که پیشنهاد شده قطعا از بی‌آرتی موجود در شهر بهتر است و به حمل و نقل عمومی انبوه‌بر ما بیشتر کمک می‌کند. همچنین عبور و مرور منظم‌تر تراموا سبب می‌شود تا مسافران بهتر بتوانند زمان سفر خود را مدیریت کنند.»
رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ با بیان اینکه لازم است چندین خطوط تراموا در تهران داشته باشیم، ادامه می‌دهد: «تراموا در کاهش ترافیک موثر است و هم ما دنبال حمل و نقل عمومی هستیم. حداقل این است که تراموا آلودگی کمتری در مقایسه با اتوبوس‌های گازوئیلی دارد و اگر هیچ فایده‌ای هم نداشته باشد که از نظر ما دارد، حداقلش این است که تراموا برقی است و آلودگی کمتری دارد.»
نقش تراموا در کاهش آلودگی هوا
با توجه به انبوه جمعیت تهران و افزایش آلاینده‌ها در آسمان پایتخت، ورود وسایل نقلیه می‌تواند عاملی بر افزایش آلودگی هوا باشد اما در مقابل، گسترش ناوگان حمل‌ونقل عمومی و استفاده از مدهای جدید حمل‌ونقل از جمله ایجاد تراموا می‌تواند از میزان آلودگی هوا و ترافیک در تهران بکاهد؛ حال سوال اینجاست که این نوع حمل‌ونقل چقدر در کاهش آلودگی هوا تاثیرگذار است؟. بهزاد اشجعی، کارشناس آلودگی هوا و دبیر سابق کمیته فنی صدور مجوزهای خودرویی سازمان حفاظت محیط زیست درباره تاثیر تراموا در کاهش آلودگی هوا به پانا می‌گوید: «تراموا سیستمی بین اتوبوس و مترو است که دسترسی راحت‌تری دارد اما نیازمند زیرساخت است. از مترو راحت‌تر و از اتوبوس سخت‌تر است. ایجاد زیرساخت آن هزینه‌بر است که باید مطالعات هزینه فایده آن انجام شود.»
این کارشناس آلودگی هوا معتقد است: «طبیعتا همه تصمیم‌گیری‌ها مبنی بر راه‌اندازی تراموا باید دارای پیوست فنی اجرایی و زیست‌محیطی باشد تا بر اساس آن تراموا ایجاد شود.»
وی خاطرنشان می‌کند: «تراموا جزئی از ناوگان است و توسعه آن به کاهش آلودگی هوا کمک می‌کند و اولویت ایجاد آم به مدیریت شهری مربوط می‌شود.»
مهدی پیرهادی، رئیس کمیسیون سلامت و خدمات شهری شورای شهر تهران نیز با تاکید بر لزوم انجام مطالعات کارشناسی دقیق و اخذ مجوزهای لازم برای احداث تراموا در تهران می‌گوید: «یکی از موضوعاتی که در حوزه حمل و نقل عمومی و کاهش آلودگی هوا و محیط زیست بسیار حائز اهمیت است حمل و نقل ریلی است که یکی از مدل‌های آن تراموا است. هر مدل حمل و نقلی که بتواند در کاهش آلودگی هوا و ترافیک در سطح شهر تهران کمک کند در صورتی که مطالعات مناسب و پژوهش‌های کافی در مورد آن صورت بگیرد و تاییدیه‌های لازم را داشته باشد قطعا کار مفیدی در شهر تهران بوده و رفاه و آسایش شهروندان این شهر را به همراه داشته باشد.»
وی با بیان اینکه تراموا در دنیا پیشینه طولانی دارد و در بسیاری کشورهای دنیا مورد آزمون و خطا قرار گرفته است، ادامه می‌دهد: «لذا در حوزه مطالعات و پژوهش باید موضوع تراموا مورد بررسی تطبیقی با کشورهایی که مدل حمل و نقلی و شرایطی مشابه کشور ایران و شهر تهران دارند قرار گیرد. بر همین اساس مقرر شده این مطالعات توسط کارشناسان خوب درون کشور انجام و نقاط ضعف و قوت به همراه فرصت ها مشخص شود.»
پیرهادی ادامه داد: تراموا در صورت اخذ تاییدیه های لازم از مراجع ذیصلاح و انجام مطالعات می‌تواند نسبت به کاهش ترافیم و الودگی هوا در تهران موثر باشد؛ بی‌تردید باید موضوعات جدید در حوزه حمل و نقل تهران مورد توجه و گسترش و توسعه قرار گیرد. در حال حاضر در بسیاری نقاط شهر تهران امکان توسعه حمل و نقل ریلی وجود ندارد لذا باید در برخی مکان‌ها از اتوبوس های برقی استفاده کرد که توصیه اعضای شورای شهر تهران نیز استفاده از تکنولوژی‌های روز با استانداردهای بالا در حوزه حمل و نقل عمومی است.
۳ مسیر پیشنهادی برای تراموا در تهران
وی درباره مسیرهای پیشنهادی برای احداث تراموا در تهران می‌گوید: «در جلسه ای با حضور شهردار تهران و اعضای شورای اسلامی شهر تهران مشاورین طرح تشریح کاملی از روند احداث این پروژه داشتند. بر اساس مطالعات انجام شده و پیشنهادی که ارائه شده است به دلیل شرایطی که خطوط دارند و امکانی که وجود دارد و همچنین در نظر گرفتن میزان مسافر و نیاز تردد و دلایل علمی و پژوهشی مورد مطالعه مشاورین سه مسیر به صورت حدودی از دانشگاه علوم تحقیقات به خاوران، تهرانسر به پایانه شرق و از جنت آباد به لویزان پیشنهاد داده شده است.»
پیرهادی می‌افزاید: «پیشنهاد مسیرها باید به صورت دقیق توسط مشاورین مورد بررسی قرار گیرد و بر اساس میزان تقاضا سناریوهای موجود مورد ارزیابی قرار گیرد. در مسیرنخست از دانشگاه علوم تحقیقات طی مسیر از اشرفی اصفهانی، سعیدی، خیابان قزوین، مولوی و خاوران انجام می شود. در مسیر دوم از تهرانسر طی مسیر از جاده مخصوص، آزادی، انقلاب و خیابان دماوند انجام می‌شود و در مسیر سوم از جنت آباد طی مسیر از کاشانی، ستارخان و مطهری انجام می‌شود.»
بدون تردید گسترش ناوگان حمل‌ونقل عمومی اعم از اتوبوس، مترو، تراموا و... در کاهش آلودگی هوای پایتخت نقش مهمی دارند و حالا راه‌اندازی تراموا با تمام موافقان و مخالفانی که دارد روانه شورای عالی ترافیک کشور شده و باید منتظر ماند تا سرنوشت این مکملِ حوزه حمل‌ونقل عمومی بررسی و تایید شود.
ارسال دیدگاه