آیین علم زنی به چشمه آب گرداب بن
بن (پانا) - در میان ساکنان شهر بن، رساندن علم به چشمه و زدن آن به آب، به معنای رفع تشنگی و پیروزی نهایی حق بر باطل تعبیر می‌شود.
آیین برپا کردن علم و علم‌گردانی در شهر بن قدمت دیرینه اما نامشخص دارد. این علم در واقع علم خونخواهی امام حسین(ع) است. این رسم در سراسر کشور از جمله در شهر بن برگرفته از ماجرای زمان مختار ثقفی است که در تاریخ می‌خوانیم: خونخواهان یک چوب بلند را در وسط میدان بستند و فراخوان دادند که هر قبیله برای حمایت از قیام مختار و خوانخواهی شهدای کربلا، پارچه‌ای بر آن چوب ببندد؛ صبح فردا آن چوب مملو از پارچه‌هایی از قبایل گوناگون بود که با رنگ‌های مختلف خودنمایی می‌کردند.
بِنی‌ها نیز شبیه علم خونخواهی را در مراسمی معروف به «لباس‌پوشان» تهیه می‌کنند یعنی در منازل شهروندان حضور می‌یابند و برای تکمیل علم از آنان شال و روسری و پارچه می‌گیرند که البته این پارچه‌ها پس از پایان ماه صفر به صاحبانشان بازگردانده می‌شود.
رسم برپایی علم و علم‌گردانی را علاوه بر اشاره به ضرورت خونخواهی امام حسین(ع) و یارانشان، باید نماد و نشانه علمداری حضرت ابوالفضل العباس(ع) دانست که تعدد علم‌ها نکته قابل ذکر این موضوع است به طوری که در هر محله و بر دربِ بسیاری از منازل شاهد برپایی علم‌های با اندازه‌های متفاوت هستیم که گاه تا 20 متر نیز می‌رسند.
اگرچه مستندات فراوانی در خصوص بستن علم و حمل آن در نقاط مختلف کشور وجود دارد اما فروبردن علم در آب تاکنون در هیچ منطقه‌ای مشاهده نشده و رسم ویژه بِنی‌ها به شمار می‌رود.
آیینی که در سحرگاه عاشورا در بِن برگزار می‌شود و با عنوان آیین «علم‌زنی به چشمه آب گرداب بن» ثبت ملی شده است.
در باور عموم، زدن سر علمی که با نام امام حسین(ع) برپا شده به آب آبگیر، سبب متبرک و جوشنده شدن آب می‌شود، به علاوه آب در فرهنگ عاشورا از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و واقعه شهادت حضرت ابوالفضل(ع) به عنوان علمدار کربلا و جانبازی‌های وی در نظر عامه مردم، نشانه‌ای از فضایل اخلاقی به شمار می‌آید.
در میان ساکنان بِن، رساندن علم به چشمه و زدن آن به آب، به معنای رفع تشنگی و پیروزی نهایی حق بر باطل تعبیر می‌شود.
دسته‌جات علم‌گردان و گِل‌زن در یک تجمع عظیم به سمت گرداب به داخل شهر حرکت می‌کنند و نوای «ای واویلا صد واویلا» در کنار طنین «مظلوم، حسین، غریب، حسین، شهید، حسین، تنها، حسین، بی‌سر، حسین...» و «امروز عاشورا یا عید قربان است» که همه و همه در گوشهای از نوای شوشتری و دستگاه دشتی خوانده می‌شوند، فضای معنوی و حزن‌آلودی را در سحرگاه عاشورا در شهر ایجاد می‌کنند.
خبرنگار : ابوالفضل آذری
ارسال دیدگاه