عید فطر، عید بندگی مسلمانان است

آداب و احکام خاصی برای شب و روز عید فطر گفته شده است؛ ازجمله احیا، خواندن نماز و دعا، قرائت قرآن، غسل، زیارت امام حسین(ع) این روز در کشورهای اسلامی، تعطیل رسمی است.

مسلمانان در این روز نماز عید فطر را به جماعت برگزار می‌کنند و طبق آداب و رسوم خود جشن می‌گیرند.

در این روز اهمیت پیوند‌های اجتماعی بیش از پیش نمایان می‌شود و جامعه در جهت عاری شدن از فضای دو قطبی فقیر و غنی پیشروی می‌کند به گونه‌ای که اساس توزیع ثروت بر پایه عدل و انصاف خواهد بود پرداخت زکات فطره به نوعی توجه دین به پیوند عبادت با روابط اجتماعی را نشان می‌دهد.

رویت ماه شوال مهمترین اصل برای تعیین عید است .بعضی مراجع رویت هلال ماه را تنها از طریق چشم غیرمسلح ملاک می‌دانند نه با دوربین و تلسکوپ و برخی وسایل دیگر.

بعضی از مراجع تقلید و علمای شیعه معتقدند تعیین عید فطر بر عهده حاکم شرع است و پیروی از آن بر تمام شیعیان حتی مراجعی که نسبت به آن علم ندارند (رؤیت ماه جدید برای آن‌ها ثابت نشده) لازم است.

هر چند اگر فردی مطمئن شود که آن روز آخر ماه رمضان یا دوم ماه شوال است شرعاً نمی‌توان او را از عمل به علم خود بازداشت.

درایران به‌طور عمده تعیین عید فطر بر عهده حاکم شرع آیت‌الله خامنه‌ای است و پیروی از آن طبق نظر بعضی مراجع تقلید و علمای شیعه، بر تمام شیعیان حتی مراجعی که نسبت به آن علم ندارند لازم است.

مراجع تقلید هم که نظرشان متفاوت است که اخبار لازم و فوری را به اطلاع مقلدان خود می‌رسانند.

بنابر قول مشهور فقها، زمان وجوب زکات فطره، آغاز شب عید فطر است؛ همچنین به‌فتوای مراجع‌تقلید، وقت پرداخت زکات فطره در روز عید فطر تا ظهر است؛ البته از این میان آیت الله شبیری زنجانی کل روز را زمان پرداخت زکات فطریه دانسته است.

البته اگر کسی نماز عید فطر می‌خواند، باید زکاتش را پیش از نماز پرداخت کند یا به‌فتوای برخی، آن را از اموالش جدا کند.

خواندن نماز عید در زمان غیبت امام مهدی(عج) مستحب است؛ ولی در عصر حضور و حاکمیت امام(ع) واجب است

روزه گرفتن در روز عید فطر حرام است.

از سنت‌های مسلمانان در روز عید فطر، تکبیر است. تکبیر در روز عید فطر، برگرفته از آیه‌ای از قرآن است و پیش از نماز عید فطر و شروع خطبه، در خانه‌ها و کوچه و بازار خوانده می‌شود.
در متون اسلامی، توصیه شده‌است که مسلمانان در روز عید فطر و عید قربان، تن خود را در آب بشویند و غسل کنند. غسل عید، از سنت‌های مسلمانان در روز عید است و در آن فرقی بین مردان، زنان و کودکان نیست. برخلاف غسل جمعه، غسل عید می‌تواند قبل از اذان صبح انجام گیرد. علاوه بر غسل، عطر زدن و مسواک کردن نیز از سنت‌های روز عید فطر است.

مهم‌ترین عمل در روز عید فطر، نماز عید فطر است. زمان برگزاری نماز بعد از طلوع آفتاب تا ظهر روز عید است. این نماز باید به جماعت خوانده شود و به عقیده شیعه در زمان غیبت، خواندنش مستحب است.

کیفیت برگزاری نماز هم مانند نماز عید قربان به این صورت است که:در رکعت اوّل: بعد از خواندن حمد و سوره باید پنج تکبیر گفت و بعد از هر تکبیر یک قنوت خواند و بعد از قنوت پنجم تکبیر دیگری بگوید و به رکوع رود، بعد دو سجده به جا آورد و برخیزد.

در رکعت دوم: بعد از خواندن حمد و سوره چهار تکبیر گفته می‌شود و بعد از هر تکبیر قنوت خوانده می‌شود و بعد از تکبیر پنجم به رکوع رفته و بعد از رکوع دو سجده به جا آورد و تشهّد و سلام گفته می‌شود.

عید فطر از مهمترین اعیاد شیعیان محسوب می شود و فضایل و برکات زیادی دارد و در این روز مزد سی روز بندگی به روزه داران ماه مبارک رمضان داده می شود امید است که ما نیز جزءبندگان مورد رحمت خداوند باشیم و درهای رحمت بی پایانش به روی ما گشوده شود.

دانش آموزخبرنگار*