مهمترین دلایل فردی و خانوادگی گرایش نوجوانان به اعتیاد

سیداردشیر میر با اشاره به دلایل فردی گرایش به مصرف مواد تصریح کرد: کنجکاوی فردی، شکست‌های عاطفی، اختلالات شخصیتی، همچنین ناتوانی در مهارت «نه گفتن» که یک مسأله بسیار ساده ولی مهم به شمار می‌رود که می‌توان آنها را از جمله علت‌هایی دانست که می‌تواند بسترساز بروز اعتیاد در فرد باشد.

وی ادامه داد: غرور کاذب، لجبازی با خانواده و کسب لذت نیز از عوامل فردی دیگری بوده که ممکن است فرد را به سمت اعتیاد سوق ‌دهد.

عوامل خانوادگی اثرگذار چیست؟

روانشناس کلینیک ترک اعتیاد با بیان اینکه البته نباید از نقش عوامل خانوادگی نیز غافل ماند که موجب سوق دادن افراد به مصرف مواد مخدر می‌شود، اظهار کرد: از جمله عوامل خانوادگی می‌توان به مرگ یکی از اعضای خانواده، تضادهای فکری میان والدین، تحقیر فرزندان، مصرف مواد از سوی یک یا چند نفر از اعضای خانواده، دسترسی آسان به مواد، نبود نظارت کافی بر دوستان فرزندان از سوی پدر و مادر اشاره کرد.

میر با اشاره به اینکه نوجوانان می‌خواهند اقتدار داشته باشند، تصریح کرد: نوجوانان در گروه‌های همسال اقتداری را که می‌خواهند به دست می‌آورند، اما متأسفانه در خانه تخریب می‌شوند، مثلا در خانواده نوجوان تحقیر، سرزنش، مقایسه و نصیحت می‌شود ولی در گروه‌های همسالان تایید، تحسین، قدردانی و توجه دریافت می‌کند.

نوجوان نیاز به توجه دارد

وی با بیان اینکه نوجوان نیاز به توجه دارد و از این رو به سمت کسانی می‌رود که از آنها کمترین انتقاد و سرزنش، همچنین بیشترین تعریف و تحسیین را دریافت کنند، ادامه داد: در بیرون خانه، دوستان از نوجوان تعریف کرده و وی را مورد توجه، حمایت و تحسین قرار می‌دهند، در حالی که اگر این رابطه موثر در خانه باشد و این توجهات را نوجوان از خانواده خود دریافت کند بسیاری از مشکلات به وجود نمی‌آید.

میر با اشاره به اینکه غالب افرادی که گرایش به مصرف مواد مخدر پیدا می‌کنند از نوجوانی مصرف اولین نخ سیگار را شروع کرده اند، گفت: اغلب اشخاص بعد از استعمال نخستین نخ سیگار به سمت مصرف مواد مخدر سنتی مانند تریاک، یا انواع صنعتی آن از جمله گل، حشیش، شیشه، هرویین و کوکایین یا دیگر مواد مخدر می‌روند.

این روانشناس حوزه خانواده و اعتیاد اظهار کرد: خانواده این افراد را با رضایت خودشان به کمپ‌های ترک اعتیاد معرفی کرده تا دوره یک ماهه سم‌زدایی را بگذرانند و در ادامه تحت نظر روانشناس یا گروه‌های ان ای قرار گرفته و روند ترک استفاده از مواد مخدر را ادامه داده و به سرانجام برسانند.

سرخوشی کاذب و موقتی با اولین مصرف مواد مخدر

روانشناس کلینیک ترک اعتیاد در توضیح بیشتر بیان کرد: معمولا به دلیل سرخوشی کاذب و موقتی که با اولین مصرف مواد مخدر به نوجوان دست می‌دهد، وی احساس کاذب شادابی و انرژی خواهد داشت، تصور می‌کند این مواد همیشه برای او شادی آور خواهد بود. غافل از اینکه مراحل بعد از دوران طلایی مصرف اجبار به مصرف مواد است که هیچ لذتی ندارد و فقط فرد لازم است مصرف کند تا عادی و معمولی به نظر برسد.

وی با اشاره به اینکه خانواده‌ها باید مهارت ارتباط برقرار کردن با نوجوان خود را داشته باشند تا آنها در دام اعتیاد نیافتند، افزود: یک دانش‌آموز ابتدایی را در نظر بگیرید که در مدرسه دچار مشکل شده و معلم او را به خاطر کامل نبودن تکالیف توبیخ کرده است. وقتی به خانه می‌رود اولین مخاطب او مادر است که من دیگر به مدرسه نمی‌روم، حتی کتاب‌ها را هم پرت می‌کند. این در حالی بوده که نحوه برخورد با این کودک از اهمیت زیادی برخوردار است و هر اشتباهی می‌تواند بسترساز مشکلات بزرگتری شود.

نحوه برخورد مادر هوشیار و ناآگاه

میر در رابطه با نحوه برخورد مادر هوشیار و ناآگاه، تصریح کرد: یک مادر هوشیار به فرزند خود می‌گوید؛ «عزیزم برنامه مورد علاقه‌ات شروع شده برو و نگاه کن یعنی بحث را عوض می‌کند و با این کار بچه را آرام می‌کند ولی یک مادر ناآگاه با او دعوا کرده و بیان می‌کند که کتاب‌های خودت را جمع کن و برو سر درس‌هایت.»

این روانشناس خانواده و اعتیاد با طرح این سئوال که نوجوان در شرایط درک نشدن ممکن است به کجا پناه ببرد؟ تصریح کرد: در واقع مواد مخدر از نظر نوجوان تزریق حال خوش است، چیزی که برای او از مواد تعریف شده ، این است که حال تو را عوض می‌کند. البته همانطور که اشاره کردم، ابتدا شاید سرخوشی کاذب باشد ولی هر چه جلوتر می‌رویم به اجبار به میان می آید و مصرف مواد مخدر نیز بیشتر می شود تا شرایط ظاهری فرد عادی به نظر برسند. غافل از اینکه هر روز بیشتر به سمت اعتیاد رفته و این امر ظاهر وی نیز نمایان تر خواهد شد.

وی با اشاره به اینکه این حال خوش را خانواده می‌تواند برای کودک و نوجوان خود به ارمغان بیاورد، افزود: ما در خانواده می‌توانیم شرایطی را فراهم آوریم که فرزندمان در کنار ما راحت باشد و آن حس شادابی و سرخوشی را تجربه کند نه اینکه از خانواده به افرادی که بیرون از خانه با آنها دوست می‌شوند و معلوم نیست از آنها چه مطالبی را قرار است یاد بگیرد، پناه ببرد.

خبرنگار: سیمین رهبریان