سهم‌ زنان از صندلی‌های قدرت؛ آیا تابوی ریاست‌جمهوری هم شکسته می‌شود؟

تهران (پانا) - دو راهی خانه‌نشینی یا به سطح جامعه آمدن، چالشی است که همواره زنان ایرانی به دلیل نگاه‌های حاکم و مقاومت‌های مردان با آن مواجه بوده‌اند؛ در سال‌های اخیر اما وقتی حسن روحانی در سال 92 اعلام کرد «در دولت تدبیر و امید در حوزه فرصت‌های اجتماعی فرقی بین زنان و مردان وجود نخواهد داشت»؛ امیدواری‌ها دوباره قوت گرفت و از آنجایی که زنان همواره مدیریت خود را اثبات کرده‌اند، انتظار داشتند دولت با فراهم‌آوردن بستری مناسب، چراغ راهی ایجاد کند تا زنان بتوانند سهم بیشتری از قدرت سیاسی را به خود اختصاص دهند.

7 سال گذشت؛ در تمام این سال‌ها زنان امیدوار به دولت تدبیر و امید برای رفع تبعیض‌های جنسیتی و در تلاش برای یادآوری سیاست‌های این دولت در حوزه زنان، قدم برداشتند و منتظر ارمغانی از سوی دولت. ارمغانی که نه در سطح عالی اما در سطوح میانی انگار به دست آمده است. طبق آخرین گزارش معصومه ابتکار، معاون رئیس‌جمهوری در امور زنان و خانواده در جلسه اخیر هیات دولت، در دولت دوازدهم 8 هزار زن به دایره تصمیم‌سازی وارد شده‌اند و 96 زن در تراز معاون وزیر فعالیت می‌کنند. او گفته است در فاصله سال‌های 96 تا 98، یعنی سه سال دولت دوازدهم، انتصاب مدیران زن در این دوره رشد 36 درصدی داشته است.

البته این درصد هنوز با آن چیزی که در برنامه ششم توسعه تعیین شده است، فاصله دارد، اما آنگونه که معاون رئیس‌جمهوری گفته، این دولت مصمم است تا پایان دوره کاری خود در سال 1400، 30 درصد مشاغل مدیریتی را به زنان واگذار کند.

بنابر آماری که معاونت ریاست‌جمهوری در امور زنان و خانواده اعلام کرده، مقایسه تعداد مدیران مرد و زن در سال 98 نشان می‌دهد، در سال 98، 5.5 درصد از مدیران عالی و 9.3 درصد از مدیران میانی و 23 درصد از مدیران پایه، زن بوده‌اند. به عنوان مثال انتصاب فاطمه دادگر به عنوان اولین مدیر ستادی زن در وزارت اقتصاد یا انتصاب فرزانه شرفبافی در مقام مدیرعامل ایران ایر برای اولین بار در صنعت هوایی کشور و همینطور انتصاب حمیرا ریگی به عنوان اولین سفیر زن اهل سنت از جمله این موارد است؛ بر همین اساس انتصاب مدیران عالی زن در سال 98 نسبت به سال 96، با رشدی بیش از دو برابری مواجه بوده است و از 31 به 67 مدیر زن رسیده است.

رشد به‌کارگیری زنان اما در سطوح میانی بیشتر بوده است به طوری که طبق آمار اعلام شده، انتصاب زنان در استانداری، فرمانداری و بخشداری‌ها در فاصله‌ سال‌های 96 تا 98، رشد 48.7 درصدی را تجربه کرده است، به عنوان مثال انتصاب اکرم فداکار به عنوان معاون استاندار یزد یا انتصاب پروانه سهرابی به عنوان اولین مدیر زن فرودگاهی در آبادان یا انتصاب هاجر عبدی به عنوان اولین مدیرعامل زن در صنعت برق و سپردن مدیرعاملی برق هرمزگان به او از جمله این موارد است. هرچند هنوز نارضایتی‌هایی در عدم معرفی وزیر زن در میان فعالان این حوزه یا اعتماد بیشتر به بانوان و سپردن مناصب عالی مدیریتی به آن‌ها نسبت به دولت وجود دارد، اما مشاور رئیس‌جمهوری این کارنامه را مثبت ارزیابی می‌کند.

اشرف بروجردی، مشاور رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در این باره به پانا گفت:‌ «به اعتقاد من در موضوع انتصاب زنان، دولت آقای روحانی با دوره‌های قبل خیلی تفاوتی نکرده است. یعنی در هیات دولت انتصاب خانم‌ها، افزایش چشم‌گیری نداشته است. ولی در بدنه چرا؛ اما بدنه مدیریت یعنی بدنه میانی، جایی است که باید افزایش به کارگیری زنان را در آنجا جست‌وجو کرد. در این زمینه اقدامات دولت، رشد چشم‌گیری داشته است و به اعتقاد من کارنامه دولت رضایت‌بخش است. انتصاب زنان در استانداری، فرمانداری و ... رشد خوبی داشته و ما برای اولین بار سفیر زن، انتصاب زنان در شرکت‌های هواپیمایی، سازمان استاندارد و مناصب دیگر را شاهد بودیم. این اقدامات جای امیدواری دارد، علت آن هم این است که یک سری مقاومت‌ها حتی در خود دولت، نسبت به به‌کارگیری زنان وجود دارد و این معظل اصلی جامعه ما است که این باور هنوز در این جامعه تقویت نشده است که خانم‌ها همان توان را که آقایان می‌توانند ارائه دهند، می‌توانند به نمایش بگذارند و چه بسا بهتر از آن‌ها.»

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب با بیان اینکه رویکرد به زنان در دولت‌های یازدهم و دوازدهم مثبت بوده است، می‌گوید: «نگاه به زنان در جمهوری اسلامی هنوز جای کار دارد و باید تقویت شود. نباید تفاوتی در انتخاب بین یک مدیر زن و یک مدیر مرد برای سپردن مسئولیتی به آن‌ها، وجود داشته باشد. باید اصل بر شایسته‌سالاری باشد و به نظر من این مهم، هنوز در بدنه کل نظام جا نیفتاده است. ما در مجلس خبرگان نمی‌بینیم، در شورای نگهبان، حقوق‌دان نمی‌بینیم، همچنین در مجمع تشخیص مصلحت نظام، خانم نمی‌بینید. در شورای عالی انقلاب فرهنگی فقط آن‌هایی که شخصیت حقوقی هستند می‌توانند حضور پیدا کنند، شخصیت حقیقی را در آنجا نمی‌بینید. این‌ها مشکل ما است.»

بروجردی با بیان اینکه اما می‌توانیم بگوییم دولت کارنامه خوبی از خود ارائه داده است، معتقد است: «این دولت در سطوح بالا خیر اما در سطوح میانی نسبت به دولت‌های قبل در انتصاب زنان بهتر عمل کرده است، ما اکنون استاندار زن نداریم اما فرماندار زن داریم.»

اما امکان نامزدی بانوان در انتخابات ریاست‌جمهوری موضوعی است که بروجردی به آن هم اشاره می‌کند و می‌گوید: «شکستن این سد یک عزم ملی می‌خواهد، این عزم هم در شورای نگهبان نهفته است هم در اراده مدیران ارشد نظام نهفته است که تایید کنند و هم در بدنه جامعه که این همراهی را داشته باشند. به اعتقاد من از این اتفاق استقبال خواهد کرد، جامعه می‌پذیرد که یک زن رئیس‌جمهور شود. این ظرفیت در زنان هست و این توانایی را دارند و رفتن به این سمت گام مثبتی است. زمانی خانم طالقانی هر سال کاندیدا می‌شد صرفا به دلیل اینکه، این سد شکسته شود. ایشان معتقد بودند تفسیر رجل سیاسی باید مشخص شود که مخاطب آن‌ها فقط مردان نیستند بلکه زنان نیز هستند. به نظر من موفقیتی است که شورای نگهبانی که تنگ‌نظرانه به این مسائل نگاه می‌کرد، امروزه اعلام می‌کند به تفسیر شورای نگهبان زن و مرد فرقی نمی‌کند و رجل سیاسی به زن و مرد تعمیم می‌یابد.»