پانا اجتماعی اخبار کرونا
گفتگوی پانا با مردم و مشاور خانواده در خصوص چگونگی سپری‌کردن قرنطینه خانگی؛
روی دیگر کرونا در خانواده‌ها؛ تعامل‌ها و تعارض‌ها
روی دیگر کرونا در خانواده‌ها؛ تعامل‌ها و تعارض‌ها
ساری (پانا) - دنیای مدرن آمیخته با تکنولوژی، به کمتر با هم بودن، تمایل به خلوت کردن و پناه بردن به اینترنت معروف است تا سنت دورهم نشینی و گپ و گفت جمعی. کروناویروس اما علاوه بر این روی نامبارک و نازیبا، روی دیگری هم دارد؛ توفیق با هم بودن اعضای خانواده و روزها و شب‌ها را کنار هم سپری کردن.
کووید 19 را حالا دیگر همه می‌شناسند؛ بیماری‌ای که گرچه از چین شروع شد، اما طولی نکشید که به سطح همه‌گیری جهانی رسید و بالطبع ایران را هم درگیر خود کرد.
یکی از راه‌کارهای مقابله با شیوع این بیماری و انتقال کروناویروس که اکثر کشورهای درگیر با آن، اتخاذ کرده‌اند، تعطیلی مدارس و به دنبال آن قرنطینه خانگی است؛ راهی که از چهارم اسفند برای دانش‌آموزان ایرانی، مدرسه نرفتن، در خانه ماندن و به مرور سر رفتن حوصله و تکراری شدن روزها را در پی داشت و دارد. از طرفی تعطیلی مدرسه و اجبار در خانه ماندن برای شکستن زنجیره بیماری و در امان ماندن از احتمال مبتلا شدن به آن، اعضای خانواده را که پیش از این کمتر پیش می‌آمد ساعت‌های طولانی کنار هم باشند، دور هم در مکان امنی به نام خانه جمع کرده است.
اعضای خانواده می‌تواند دانش‌آموز مقطع ابتدایی باشد، دانشجو باشد، مادر باشد یا پدری که این روزها کسب و کارش تحت تأثیر کرونا قرار گرفته است. هر کدام از این اعضا به شکل و شیوه‌ای با روزهای خانه‌نشینی اجباری که شاید چندان با عادات رفتاری گذشته‌شان همخوانی نداشته باشد، سر می‌کنند.
از فرصت خانه‌نشینی برای تقویت روح و روانم استفاده میکنم
حسین 27 ساله است و دانشجو. از اول اسفند خود را در خانه قرنطینه کرده است و می‌گوید در ساعاتی که در اتاقش می‌گذراند، برای سرگرمی ویدیو زیرنویس می‌کند، کتاب می‌خواند، ورزش مى‌کند و فیلم می‌بیند. با خانواده هم بردگیم بازی می‌کند. حسین از سویی برخلاف خیلی‌ها که میزان سرزدن‌هایشان به شبکه‌های اجتماعی بیشتر شده است، می‌گوید که این سرزدن‌ها محدود شده به چک کردن چند سایت خبری. او نگرانی‌هایی هم دارد: «هیچ ایده‌ای ندارم قرار است چه اتفاقی برای این ترم و پروژه‌ام بیفتد، برای پیشرفتشان هم در خانه هیچ کاری نمی‌توانم بکنم.»
آزاده که متاهل است و پیش از روزهای قرنطینه، بیشتر زمانش را بیرون از خانه و در ازدحام و استرس فضای شهری سپری می‌کرد، این روزها را فرصت بازنگری در زندگی روزمره می‌داند و می‌گوید: «فارغ از این بیماری و درد از دست دادن هم‌وطنانمان که این روزها دغدغه همه مردم است، من طی این چند روز سعی کردم بیش از هر چیز زمانم را مدیریت کنم؛ بیشتر از قبل به همسرم و امور خانه‌داری بپردازم، فضای آشپزخانه را گرم‌تر از قبل نگه دارم و کارهای عقب‌مانده یا مورد نظرم را انجام دهم.»
او که به قول خودش پیش از این فضای مجازی برایش بیشتر جنبه سرگرمی و تخلیه خستگی روز را داشت، حالا با همفکری همسرش آن را تبدیل به استفاده هدفمند، حول علاقه‌های جدی‌ترشان کرده است.
آزاده به خوشنویسی که سال‌ها در او فراموش شده بود، رو آورده. «تمام سعی‌ام این است که ذهن و روانم را از افکار منفی که این روزها به سمتمان سرازیر است، دور نگه دارم و خودم را برای پذیرش هر چیزی که در آینده قرار است مقابلم قرار گیرد، تقویت کنم.»
با ترغیب به خلاصه‌گویی کتاب‌های خوانده‌شده، وقت‌گذرانی جمع را مفید می‌کنیم
علی‌رضا؛ دانش‌آموز مقطع اول متوسطه است. او در مورد روزهای خانه‌نشینی می‌گوید: «قبلا کلاس پینگ‌پنگ می‌رفتم و الان به علت کرونا نمی‌توانم بروم و در خانه کمی ورزش میکنم تا هم جسمم سالم بماند و هم راه مبارزه با کرونا باشد.»
او حواسش به درس هم است: «به کانالی که مدیر مدرسه برای آموزش درسی ما زده هم سر می‌زنم و طبق برنامه درسی کار میکنم تا عقب نیفتم. خودم هم بعضی از درس‌ها را مرور میکنم.»
او با تماشای فیلم، بازی با شطرنج و منچ و خواندن کتاب، سعی می‌کند در خانه ماندن را برای خودش راحت‌تر کند.
مادر علی‌رضا که کارمند است، در این مدت سعی کرده تمام موارد لازم در مقابله با کرونا را رعایت کند. «چون مسئولیت اداری داشتم نمی‌توانستم اداره نروم. اما همکارها را شیفتی کردیم تا با دور کاری سالم بمانند. به عنوان یک مادر که مسئولیت سلامتی اعضای خانواده با من است، تمام نکات بهداشتی و ضدعفونی کردن را رعایت میکنم و برای اینکه خانواده در خانه احساس آرامش کنند و استرس کرونا به آنها وارد نشود، سعی در خندان و شاد کردن اعضای خانواده دارم.»
او ترغیب بچه‌ها به خواندن کتاب و خلاصه‌گویی آن برای جمع خانواده، ورزش دسته‌جمعی، تست هوش، بازی‌های متعدد و گوش دادن به موسیقی به فراخور سلیقه خانواده را از راه‌های آرام کردن فضای خانواده‌اش معرفی می‌کند.
خدا را شکر که دخترم عاشق کتاب خواندن است
رها یک دانش‌آموز مقطع دوم ابتدایی است که مادرش چندان به آموزش فرزندش از طریق فضای مجازی اعتماد ندارد: «در طول روز با توجه به تکالیف و دروسی که معلم از طریق فضای مجازی در اختیار دانش‌آموزان قرار می دهد، من هم مثل یک معلم مشغول تدریس هستم، هر چند تاکید دارند که تنها نظارت کنیم؛ ولی به عقیده من آموزش مجازی هرگز جایگزین مناسبی برای آموزش حضوری نیست، تنها در حد کار راه‌اندازی است و من ناگزیرم خودم معلم دخترم شوم.»
او خواندن کتاب، تماشای انیمیشن، سرگرم شدن با بازی‌های رایانه‌ای؛ باغبانی و کاشت گل، همراه پدر در باغچه خانه را از جمله برنامه‌های رها معرفی می‌کند و البته به برنامه های شبکه نهال معترض است و می گوید: «اکثر برنامه‌ها تکراری است، حتی در این روزها که باید اوقات فراغت کودکان را پر کنند. به شبکه‌های ماهواره هم که اعتمادی نیست. خدا را شکر که دخترم عاشق کتاب خواندن است.»
مادر رها تأکید می‌کند: «البته این روزها تمام سعی‌مان مدیریت اوضاع است، امید که در کنار هم به این امر مهم دست یابیم.»
مشاور خانواده: سبک زندگی سالم در شرایط فعلی یعنی مطالعه، ورزش و استراحت کافی
برای بهره‌مندی از نظر کارشناسانه در کنار نظرات فرزندان و والدین با «امین افشین» مشاور خانواده و فارغ‌التحصیل دانشگاه علامه طباطبایی هم به گفتگو نشستیم. افشین معتقد است که در شرایط بحرانی مانند شرایط فعلی و درگیری با بیماری کووید 19، نمی‌توان انتظار داشت که تعامل افراد با همدیگر اصلاح شود. زیرا نیازمند این است که فضای روانی تک تک افراد خانواده در شرایط درست قرار گیرد و از عملکرد زندگی خود راضی باشند.
او سؤال درست را چنین مطرح می‌کند و می‌گوید: «در شرایط بحرانی فعلی چگونه خودمان را مدیریت کنیم تا انرژی مثبت خود را به دیگران منتقل کنیم؟ در هر آسیبی منفعت‌هایی هم نهفته است. شرایط فعلی ته دنیا نیست و اولین استفاده از این شرایط این است که خودم را بهتر بشناسم. خیلی از زوجین به این سوال رسیده‌اند که ما در کنار هم نه تنها حرفی برای گفتن نداریم؛ بلکه بیشتر هم با هم درگیر می‌شویم. در این میان اشکال کار کجاست؟»
افشین، احساس رضایت نداشتن از خود را عامل این اتفاق می‌داند. «فرد احساس می‌کند خیلی چیزها مثل شغلش یا پروژه‌اش آسیب دیده، قسط‌هایش عقب افتاده و ... در نتیجه در کنار دیگری حس خوبی ندارد. برای این فکرهای منفی باید جایگزین پیدا کرد. در واقع باید برای افراد خانواده هدفگذاری صورت گیرد. به این معنی که حالا که این اتفاق افتاده من چه کنم؟ از صبح تا شب بنشینم و اخبار بد بخوانم و دائم بپرسم این وضع تا کی ادامه دارد؟ این فضای روانی قبلا روی کار، ورزش و تفریح متمرکز بود و حالا کل فضای روانی فرد در اختیار اخبار و غر زدن و ... قرار دارد.»
او معتقد است «هر فرد باید از خود شروع کند و بپرسد نقش من در شرایط فعلی به عنوان یک انسان چیست؟ چرا به جای مرور اخبار در شبکه‌های اجتماعی، کتاب نمی‌خوانم؟ ورزش نمی‌کنم؟ هدفگذاری نمی‌کنم؟»
افشین با جمله «کودکان می‌بینند، کودکان یاد می‌گیرند» یادآوری می‌کند که فرزندان خانواده مراد هستند، نه مرید. دنباله‌رو هستند. پدر و مادر اگر بتوانند استرس‌شان را مدیریت کنند، هیجانشان را کنترل کنند، برای وقت آزادشان برنامه‌ریزی کنند، فضای روانی منزل را حفظ کنند، مثلا فیلم بگذارند و همه اعضای خانواده دور هم بنشینند و تماشا کنند، آن‌وقت کودکشان هم می‌آموزد.»
او سبک «زندگی سالم» را لازمه رسیدن به مهارت ساده انجام کار در راستای اهداف می‌داند و عنوان می‌کند: «سبک زندگی سالم در شرایط فعلی که در منزل هستیم، مطالعه، ورزش و استراحت کافی است. متاسفانه ما همیشه ابزار کوچک را نادیده می‌گیریم و به دنبال چیزهای خارق‌العاده هستیم.»
افشین؛ همچنین به چهار بعد شناختی، جسمانی، مادی و معنوی در انسان اشاره می‌کند. «با مطالعه و کسب آگاهی؛ بعد شناختی انسان تقویت می‌شود. ورزش، تغذیه درست و استراحت کافی برای بعد جسمانی لازم است. بعد مادی با کار و فعالیت ارتباط دارد که این روزها بلوکه شده و باعث شده که استرس بر ما غلبه کند. بعد معنوی هم یعنی ارتباطات انسان با جهان هستی، با خودش و با دیگران. که بخش ارتباط فرد با خودش از همه مهم‌تر است.»
او در پایان از رسانه‌ها می‌خواهد که به جای ارائه دائمی آمار مرگ و میر و ابتلا، به مردم کتاب معرفی کنند و به تقویت بعد شناختی جامعه کمک کنند.
گزارش: سمانه عباسی‌رستمی
