ضحی شهریاری تهیه کننده برنامه «راهنمای هنر ایران»: هدف ما شناخت مخاطب برون مرزی از هنر ایرانی است

برای شناخت بیشتر از این برنامه به گفت و گو با ضحی شهریاری تهیه‌کننده این برنامه در پرس تی وی پرداختیم که در ادامه می خوانید:

در ابتدا درباره طرح و ایده این برنامه توضیح دهید که چگونه شکل گرفت و از ایده تا دیده چه فرایندی را طی کرد؟

من معمولا طرح و ایده یک برنامه را خودم پیشنهاد می دهم. اما این اولین کاری است که با توجه به سفارش شبکه تهیه کردم. با توجه به اینکه من در رشته هنر تحصیل کردم و ماهیت این برنامه هم هنری بود، سفارش ساخت آن به من توصیه و واگذار شد. واقعیت این است که حجم برنامه هایی با محوریت هنر در شبکه پرس تی وی با توجه به ماموریت های شبکه نسبت به برنامه های سیاسی و اجتماعی کمتر است و جای چنین برنامه ای واقعا خالی بود.آنچه مد نظر شبکه بود،برنامه ای درباره هنرمندان ایرانی بود. چون ما برنامه هایی داشتیم و داریم که درباره هنر ایران و مسائل مرتبط به آن تولید می شود مثلا برنامه ای درباره قالی بافی و فرشبافی یا صنایع دستی و هنرهای بومی و محلی ایرانی. مثلا در برنامه «ایران» می توانید ردپای هنر ایرانی را جست و جو کنید اما رویکرد این برنامه هنرمندانی بودند که کار بین المللی می کنند و در واقع سطح و کلاس هنری کار آنان موقعیتی فرامرزی داشته و مخاطبانی جهانی دارند. البته تاکید بر این بود که این برنامه تا جایی که می تواند رویداد محور بوده و به سراغ جشنواره ها یا رخدادهای هنری بین المللی برود که هنرمندان ایرانی در آن سهم و نقشی دارند. در واقع ما در این برنامه تلاش می کنیم تا نشان دهیم هنر ایرانی محدود به مرزهای داخلی نیست و از مرزهای جغرافیایی فراتر رفته و در سطحی جهانی تجلی دارد. خوشبختانه ما شاهد موفقیت هنر و هنرمندان ایرانی در عرصه های مختلف در سطح بین المللی هستیم که شاید خیلی ها نسبت به آن آگاهی ندارند و این برنامه می تواند پنچره ای باشد برای تماشا و دیده بانی درخشش هنرمندان ایرانی در سطح بین المللی.

فقط فعالیت هنرمندان ایرانی در جشنواره های خارجی مد نظر است یا به جشنواره های داخلی هم می پردازید؟

اگر جشنواره و رویداد بین اللملی در داخل ایران هم باشد که مربوط به فعالیت های هنری است، حتما آن را پوشش می دهیم. اما هدف ما صرفا جشنواره ها نیست، بلکه خود هنرمندان ایرانی هستند که ممکن است در جشنواره ای حضور پیدا نکنند، اما دامنه فعالیت آنها و آثارشان از مرزهای داخلی فراتر رفته و به نوعی هنرمند بین اللملی محسوب می شوند. مثلا انیماتورهایی که انیمشین «آخرین داستان» را ساخته اند که به اسکار 2020 راه یافته، همچنین کسانی که سوژه و نگاه ایرانی را در مضمون اثر خود برجسته کرده اند و قرار است محصول هنرشان در یک رویداد هنری بین اللملی به نمایش درآید. قطعا این مسئله و هنرمندان آن برای ما موضوعیت داشته و به آن می پردازیم. مثلا در مورد «آخرین داستان» باید بگویم در واقع این اثر هنری هم بر محور یک قصه و شخصیت های ایرانی ساخته شده که با بهره گیری از شاهنامه به عنوان یک اثر هنری ماندگار در ادبیات فارسی، قابلیت جذب مخاطبان جهانی را پیدا کرده و در عرصه های جهانی موفق بوده و مورد توجه قرار گرفته است. موضوعاتی از این دست اولویت ما در برنامه «راهنمای هنر ایران» است که من به عنوان نمونه از آن صحبت کردم. در واقع ما به سراغ هنرمندانی می رویم که توانستند به زبان بین الملل با مخاطب سخن بگویند و توانایی جذب مخاطبان بین اللملی را داشته باشند.

من فکر می کنم برنامه «راهنمای هنر ایران» هم رویداد محور است هم شخصیت محور چون هنرمندان ایرانی را در کنار هنرشان مورد توجه قرار می دهد

بله. همینطور است. البته تاکید بر من بر رویداد محوری به خاطر این است که آثار این هنرمندان در جشنواره های جهانی به عنوان یک رویداد هنری عرضه می شود و به خود آن جشنواره و ماهیت آنها هم اشاره می شود. اگر هنرمندی در یکی دو هفته گذشته جایزه بین اللملی کسب بکند، به خصوص اگر در جشنواره معتبری باشد، ما تلاش می کنیم اگر در آن کشوری که جشنواره برگزار شده تیم خبری داشته باشیم آنها را به جشنواره اعزام کنیم تا رویدادهای جشنواره را پوشش داده و برای ما بفرستند. البته تا کنون این اتفاق نیفتاده چون چند قسمت روی آنتن رفته و در این مدت شاهد برگزاری چنین جشنواره ای نبودیم. اما این جزو اهداف و رویکردهای ماست که در جشنواره هایی که احتمال درخشش هنرمندان ایرانی در آن وجود دارد، خبرنگاران ما آن را پوشش دهند.

اگر اشتباه نکنم در برنامه شما قدردانی از دکتر احمد ضابطی جهرمی در جشنواره اخیر سینما حقیقت هم پوشش داده شد.

بله به دلیل جایگاه علمی و فعالیت های ایشان در عرصه های هنری و سینمایی.

در جشنواره امسال فیلم فجر قرار است نکوداشتی برای فریدون جیرانی کارگردان سینما برگزار شود. آیا این برنامه را هم پوشش می دهید؟

ببنید اگر جشنواره ای در داخل ایران برگزار شود که در آن از پیشکسوت عرصه های هنری تقدیر و تشکری صورت بگیرد به دلیل اهمیت و جایگاه آن فرد و به عنوان یک چهره شاخص در بین هنرمندان ایرانی مورد توجه برنامه ما قرار گرفته و آن را پوشش می دهیم. به ویژه اینکه خود آن هنرمند در برنامه حضور داشته باشد که ما از او مصاحبه می گیریم و در برنامه پخش می کنیم. اگر هم پیشکسوتی حضور نداشته باشد و مثلا بعد ازمرگش برای او بزرگداشت گرفته شود ما از طریق موشن گرافی به آن می پردازیم و شخصیت و آثار او را معرفی می کنیم. واقعیت این است که برای من پیشکسوتان عرصه های هنری از اهمیت ویژه ای برخوردار است و یکی از دغدغه های برنامه ما پرداختن به آنها و معرفی آنها به مخاطبان جهانی است.

یک وقتی هنرمندی ایرانی در جشنواره های بین المللی می درخشد و جایزه می گیرد و در واقع به چهره ای شناخته شده برای جهانیان بدل می شود. برخی مواقع هم ما با هنرمندان ایرانی مواجه می شویم که خارج از ایران زندگی می کنند که برخی از آنها شهرت دارند و خیلی هایشان هم ممکن است شناخته شده نباشند. شما به این دسته دوم از هنرمندان هم می پردازید؟

برای ما هنرمندی که در سطح بین المللی فعالیت می کند در اولویت است. ممکن است فعالیت او در یک جشنواره بی المللی داخل ایران باشد مثل جشنواره جهانی فجر که ما آن را پوشش می دهیم. همچنین اگر هنرمندان ایرانی در جشنواره های خارج از ایران به ویژه جشنواره های شناخته شده و معتبر مثل جشنواره کن حضور داشته باشند خبرنگاران برون مرزی ما اخبار آن جشنواره را رصد و پوشش داده و با هنرمندان ایرانی شرکت کننده در آن جشنواره گفت و گو می کنند. قطعا اگر میزان و اهمیت موفقیت این هنرمندان بیشتر باشد سهم بیشتری در پرداخت و بازتاب رسانه ای آن خواهند داشت.

با این حساب برنامه «راهنمای هنر ایران» یک برنامه پویا است. به این معنا که دائم رویداهای هنری را رصد می کند و سوژه های مورد نظر خود را از درون آن انتخاب می کند.

دقیقا. ما مدام اخبار هنرمندان ایرانی را توسط تیم خبری برنامه رصد می کنیم. می توانم ادعا کنم تقریبا هر هفته اخبار مربوط به جشنواره ها و رویداهای هنری را رصد می کنیم و سوژه ها به شکل هفتگی مشخص می شود. در واقع محتوای برنامه ما از نوع قابل تولید و ذخیره سازی برای پخش در آینده نیست و به اصطلاح به سراغ سوژه های داغ و تازه می رویم.

این به این معناست که شما رویکرد تاریخی و باستان شناسی به مقوله هنر و هنرمندان ندارید. یعنی به سراغ رخدادها و افتخارات هنری در گذشته نمی روید و جریان روز هنر ایران را رصد می کنید

بله. ما به دنبال جریان روز هنری در ایران می رویم اما با توجه به اینکه پیشینه هنر و هنرمندان برای ما اهمیت دارد اگرچه به سراغ تاریخچه آن هنر نمی رویم اما به سراغ پیشکسوتان آن هنر می رویم که ممکن است در گفت و گوهایی خود ارجاعی به روند تاریخی فعالیت خود داشته باشند.

آیا مفهوم و مصادیق هنر در برنامه شما مشمول همه هنرهای هفتگانه می شود یا برخی از آنها برای شما اولویت دارد.

همه هنرها می توانند سوژه محوری برنامه قرار بگیرد. اما در جامعه امروز به دلیل جذابیت و فعالیت های گسترده ای که درهنرهای نمایشی وجود دارد این عرصه خبرسازتر است و ممکن است سهم بیشتری از برنامه را به خود اختصاص دهد و تعداد سوژه ها در این حوزه بیشتر باشد.

طیف مخاطبانی که در نظر گرفتید و به عنوان تهیه کننده برنامه در ذهنتان شکل گرفته آیا مخاطبان خاصی تر و به اصطلاح نخبه تری را دربرمی گیرد یا مخاطب عام و عمومی را در نظر داشتید؟

من خودم همیشه در برنامه سازی، شعارم این است که برنامه را باید طوری ساخت که مخاطب عام بفهمد و مخاطب خاص بپسندد. یعنی اگر من مخاطب هنری و اهل هنر دارم بتواند از تماشای برنامه لذت ببرد و خوشش بیاید و اگر مخاطب عام دارم بتواند با آن ارتباط برقرار کند و آن را بفهمد. رویکرد من در برنامه «راهنمای هنر ایران» هم مبتنی بر همین نگرش است و امیدوارم در عمل هم این اتفاق افتاده باشد.

در این رویکردی که به آن اشاره کردید آیا نگاه تحلیلی هم وجود دارد یا بیشتر به کارکردهای اطلاع رسانی و خبری آن اهتمام داشتید؟

به نظر من نگاه و رویکرد تحلیلی به برنامه و سوژه هایش عمق می بخشد اما با توجه به ساختار و زمان محدود برنامه خیلی امکان پرداخت های تحلیلی به سوژه را نداریم منتها خبر صرف هم نیست. مثلا وقتی با یک هنرمند گفت و گو می کنیم می توان رد پای تحلیل و نظر را هم درباره سوژه پیدا کرد. اما نه مثل یک برنامه تخصصی و کارشناسی. هدف این برنامه این است که مخاطب برون مرزی با هنر و هنرمند امروز ایرانی آشنا شود و ما تلاش می کنیم امکان این شناخت را برای مخاطب فراهم کنیم.

گفت و گو از سید رضا صائمی