روز ملی «مرتع و مرتعداری» در همدان؛ بحران تراکم دام و راهکارهای حفاظت از منابع طبیعی

مهندس اسفندیار خزائی، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان همدان، با اشاره به معضل افزایش دام در مراتع استان، هشدار داد: ظرفیت مجاز این عرصه‌ها ۶۹۰ هزار واحد دامی است، اما در حال حاضر حدود یک میلیون و ۸۰۰ هزار دام در این مناطق حضور دارند. این فشار بیش‌ از حد چرای دام، موجب تخریب پوشش گیاهی، فرسایش شدید خاک و افزایش گردوغبار شده است که می‌تواند پیامدهای زیست‌محیطی فاجعه‌باری برای استان و کشور به همراه داشته باشد. 

وی با تأکید بر ضرورت مدیریت هوشمندانه چرای دام، پیشنهاد داد که طول دوره چرای دام کاهش یابد و از پسماندهای کشاورزی برای تغذیه دام استفاده شود تا فشار بر مراتع کمتر شود. به گفته خزائی، اجرای این تدابیر می‌تواند از تخریب بیشتر مراتع جلوگیری کند و تعادل اکولوژیکی منطقه را حفظ نماید. 

همدان با داشتن ۱۸۶۰ گونه گیاهی، از جمله گونه‌های منحصر‌به‌فردی مانند «مفرا» و «آویشن الوند»، جایگاه ویژه‌ای در تنوع زیستی کشور دارد. خزائی با تأکید بر اهمیت حفاظت از این ذخایر ژنتیکی هشدار داد که نابودی پوشش گیاهی نه‌تنها اکوسیستم منطقه را با بحران مواجه می‌کند، بلکه باعث کاهش ظرفیت تولید علوفه ملی می‌شود. 

به گفته وی، مراتع همدان تنها یک درصد از مراتع کشور را تشکیل می‌دهند، اما به دلیل تراکم بالای پوشش گیاهی، سه درصد از تولید علوفه ملی را تأمین می‌کنند. این امر اهمیت ویژه مراتع همدان را در تأمین غذای دام و پایداری اقتصادی منطقه نشان می‌دهد. 

 

وی ادامه داد: ۷۰ هزار هکتار از مراتع درجه یک استان همدان در اختیار عشایر است که می‌توان با بهره‌گیری از دانش بومی آنان، نقش مهمی در احیای مراتع و توسعه پایدار ایفا کرد. ضرورت همکاری بین دستگاه‌های دولتی و جوامع محلی برای بهبود وضعیت مراتع در حوزه های تجربه و مهارت‌های سنتی عشایر در مدیریت مراتع احساس می‌شود. 

 

وی افزود: با توجه به موقعیت خاص مراتع همدان در دو ناحیه رویشی زاگرس و ایران تورانی، این مناطق نقشی حیاتی در تولید اکسیژن، حفظ اکوسیستم و مهار کانون‌های گردوغبار دارند.

خزائی تأکید کرد: مراتع تنها یک واحد اقتصادی نیستند، بلکه سد دفاعی مهمی در برابر بحران‌های زیست‌محیطی محسوب می‌شوند. از این‌رو، حفاظت و مدیریت صحیح این منابع طبیعی یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر است. 

 

مدیرکل اداره منابع طبیعی استان همدان گفت: با توجه به چالش‌های مطرح‌شده، اجرای سیاست‌های پایدار برای مدیریت چرای دام، استفاده بهینه از منابع خوراکی دام و بهره‌گیری از دانش بومی عشایر، می‌تواند مسیر حفاظت از مراتع را هموار سازد. همدان، با ظرفیت‌های منحصر‌به‌فرد خود، نیازمند توجه ویژه برای مقابله با تهدیدات زیست‌محیطی و توسعه پایدار منابع طبیعی است.