بررسی وضع موسیقی نواحی از نگاه پژوهشگر موسیقی آیینی ایران
هوشنگ جاوید: اصالت موسیقی اقوام در نبود نظارت به گمراهی می‌رود
تهران (پانا) - «هوشنگ جاوید»، پژوهشگر موسیقی نواحی و آیینی ایران با اشاره به اینکه انحراف از موسیقی اصیل اقوام از زمان پهلوی اول آغاز شد،می گوید ازآنجایی‌که هنرمندان موسیقی محلی عمدتاً کهن‌سال هستند و در فضای مجازی فعالیتی ندارند، خبرندارند که جوان‌ها به هر شکلی موسیقی را با نام اشتباهی «موسیقی محلی» تولید و در فضای مجازی منتشر می‌کنندو این اتفاق منجر به گمراهی اصالت موسیقی اقوام شده است.
«هوشنگ جاوید»، پژوهشگر موسیقی نواحی و آیینی ایران است. او در تهران و مشهد دوران نوجوانی و جوانی خود را سپری کرد و در رشته فیلم‌برداری و نورپردازی از دانشکده صداوسیما فارغ‌التحصیل شد. جاوید از شاگردان سید ابوالقاسم انجوی شیرازی بنیان‌گذار مکتب مرکز فرهنگ مردم ایران در صداوسیما بود و در این سال‌ها مسئولیت‌های فراوانی را نیز بر عهده داشت. او یکی از برجسته‌ترین پژوهشگران موسیقی نواحی و بنیان‌گذار جشنواره‌های مختلف موسیقی نواحی و آیینی در ایران است.
میدان دست عده‌ای افتاده که به هر شکلی با موسیقی نواحی برخورد می‌کنند
«هوشنگ جاوید» در گفت‌وگو با پانا با اشاره به اینکه موسیقی‌ها به سمت فضای مجازی رفته‌اند اما به لحاظ روش کار در فضای مجازی، آموزشی وجود ندارد گفت: «در شرایط کنونی همه برای اینکه بگویند مثلاً مدرن شده‌ایم در فضای مجازی کنسرت می‌گذارند یا کارهای ارکسترال انجام می‌دهند و البته ارکسترهای جالبی هم تشکیل‌شده اما این وسط مشکلی که وجود دارد، این است که دستگاه‌های مرتبط، به این موضوع نگاه جدی ندارند و آموزش یا نظارتی وجود ندارد.»
جاوید افزود: «در مورد موسیقی اقوام یا نواحی، باید بگویم پیشکسوتان این هنر یا میانسالان فعال در این عرصه چندان در فضای مجازی با این شکل اجراها آشنا نیستند. درنتیجه میدان دست عده‌ای جوان افتاده که به هر شکلی که می‌خواهند با موسیقی اقوام، بازی می‌کنند. به اسم موسیقی فلان منطقه یا قوم در فضای مجازی محتواهایی می‌گذارند و ظاهراً نوآوری اتفاق افتاده است اما این نوآوری بدون طرح و برنامه است که نظارت تخصصی هم وجود ندارد. این مسیری که در حال حاضر طی می‌شود، گمراهی می‌آورد.»
از زمان پهلوی موسیقی نواحی دچار مهجوریت شد
این پژوهشگر موسیقی نواحی با اشاره به دلایل کمرنگ شدن موسیقی‌های نواحی عنوان کرد: «نغمه‌ها زیبا هستند اما اصلاً موسیقی اقوام و نواحی ما نه تنظیم‌کننده دارد و نه گروهی که بخواهند اجرا کنند. این جلوه‌ای بود که در همین قرن اتفاق افتاده است و از دهه 30 به بعد شروع شد و تا الآن ادامه دارد. حدود 70 سال از عمر این کارها می‌گذرد. ریشه موضوع فراموشی موسیقی اقوام از زمان پهلوی شروع شد. پهلوی اول و دوم روی موسیقی فرنگی تبلیغ بیشتری داشتند و موسیقی ایرانی را جدی نمی‌گرفتند. افرادی که درس‌خوانده خارج بودند و در این عرصه فعالیت می‌کردند، تلاششان این بود که با پدید آوردن ارکسترهای تلفیقی که در آن سازهای فرنگی مانند پیانو و غیره در آن به کار برده شده بود و نامش را موسیقی اقوام گذاشتند به فعالیت در موسیقی نواحی بپردازند.»
بیراهگی روند تولید موسیقی محلی
هوشنگ جاوید با اشاره به تغییراتی که در روند تولید موسیقی محلی و اقوام رخ داد، افزود: «گروه‌های موسیقی محلی در تمام ادارات فرهنگ و هنر دوره پهلوی دوم وجود داشتند، یعنی حساب کنید شهرستانی مثل اراک که اداره فرهنگ و هنر کوچکی داشت یک گروه موسیقی محلی داشت. پس هرکجا شهرستانی بود، گروه موسیقی محلی با این نام داشتند اما مسئله این بود که موسیقی اصالت مدار اقوام یا نواحی نبود و موسیقی جدید بود. ترکیب ارکستری داشت که بعدها به آن پاپ هم اضافه شد و حتی بعدازآن دایره‌زنگی و این‌ها کنارش می‌گذاشتند و اسمش را موسیقی اقوام می‌گذاشتند. کار به‌جایی رسید که پیشرو همه فرهنگ و هنرها استان گیلان بود آثاری مانند کارهای احمد آشورپور تولید شد که شعرهای محلی می‌بردند در ملودی‌های فرنگی جا می‌دادند و این‌ها اسمش موسیقی محلی بود ولی اصالت ریشه‌ای و تاریخی نداشتند. این نوع موسیقی اکنون در نسل جدید و با شکل‌های جدید در فضای مجازی در حال جا افتادن است که این نوع موسیقی نه محلی است و نه نواحی بلکه موسیقی جدیدی است که برای این نسل است و اجازه نداریم به آن موسیقی محلی بگوییم.»
اصالت موسیقی محلی در نبود نظارت گم شده است
«هوشنگ جاوید» با اعتراض به نبود نظارت بر تولید و ارایه های موسیقی‌های محلی گفت: «آواز محلی قدیمی را برمی‌دارند و ازآنجایی‌که مثلاً اقوام بختیاری ما مظلوم‌ترین هستند، آوازشان را با هر شکل و ادا و اطواری که می‌خواهند درمی‌آورند و در فضای مجازی منتشر می‌کنند و نظارتی هم که نیست و درنتیجه جامعه را نسبت به وجود اصالت‌های این نوع موسیقی گمراه می‌کنند. از سوی دیگر چون هنرمندان بومی در این فضای مجازی کمتر حضور دارند، متأسفانه صدمه جدی به موسیقی اقوام و نواحی ما خورده که نمی‌دانیم به کجا می‌رسد.»
جاوید افزود: «می‌بینیم که موسیقی هنوز تولید نشده و ارایه نشده را در فضای مجازی می‌گذارند و سروصدای خیلی‌ها درمی‌آید و این اتفاقات بدی است که در حال رخ دادن است. همان هنرمند یا گروه هنری اصلاً خبر ندارند و این یک ناجوانمردی است که در فضای مجازی رخ می‌دهد. متأسفانه استفاده از این فضا با نگاه فرهنگی مردمی تطابق ندارد. درنتیجه هر چه می‌خواهند در فضای مجازی می‌گذارند و حتی هر نوع بدوبیراهی هم آنجا می‌بینیم که این خیلی ناباب است زیرا ما مردمی هستیم که به ریشه‌های تاریخی‌مان افتخار می‌کنیم. دنیا ادبیات ما و حتی آدم‌های هنرمند این مرزوبوم را مورد تقدیرو تشویق قرار می‌دهد و آثارشان مورد پژوهش قرار می‌گیرد. زمانی انگلیسی‌ها اعلام کرده بودند که ای‌کاش ما فردوسی شما را داشتیم و ما متأسفانه می‌بینیم که ما خودمان ارزش‌های مان را و توجه به ریشه‌های مان نداریم و برای خودنمایی هرکاری انجام می‌دهیم و درواقع یک بلبشو بازاری راه افتاده است و نظارت تخصصی وجود ندارد.»
زبان و گویش ایرانی هم درگیر فضای مجازی شده است
این پژوهشگر موسیقی نواحی ایران با اشاره به‌اتفاق بدی که در حوزه زبان و گویش‌های ایرانی در حال رخ دادن است، اظهار کرد: «همین الآن اتفاق بد دیگری در حال رخ دادن است، آن هم در بخش زبان و گویش ایرانی است. معلمان ما در این فضای شاد که راه افتاده است به بچه‌ها می‌گویند، «بچه‌ها ویس‌هایتان را بفرستید» و از همین‌جا دارد تغییرات زبانی رخ می‌دهد. این نتیجه کار آموزش‌وپرورش است. مثلاً به بچه‌ها گفته می‌شود که «بچه‌ها مطالبتان را به پی وی ارسال کنید.» ظاهراً خود آنها هم مسیر را گم کرده است و او هم در فرهنگ بیگانه غرق است. همه ظاهراً مسخ‌شده‌اند و مدیایی که از طریق فرهنگ وارد می‌شود و در ایران هیچ نوع تفکری وجود ندارد و وقتی برنامه‌ریزی دقیقی نمی‌شود و آموزگار توجیه نشده متأسفانه به زبان و گویش ایرانی صدمه می‌زند.»
ارسال دیدگاه