دلایل تعویق مذاکرات ایران و آمریکا / از اختلافات فنی تا تغییرات در تیم سیاسی ترامپ

مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا که با میانجیگری عمان در جریان بود، با تعویق دور چهارم مواجه شده است. این تعویق در حالی رخ داده که پیش‌تر سه دور مذاکره در مسقط و رم برگزار شده بود و فضای حاکم بر آنها از طرف ایران و آمریکا"سازنده" توصیف شده بود.

دلایل لجستیکی و فنی

روایت رسمی از سوی ایران، آمریکا و عمان (میانجی مذاکرات) حاکی از آن است که تعویق مذاکرات به دلایل "لجستیکی و فنی" بوده است. بدر البوسعیدی، وزیر خارجه عمان در شبکه اجتماعی ایکس اعلام کرد به دلایل لجستیکی، ما جلسه موقت ایران و آمریکا را که برای شنبه ۳ می (۱۳ اردیبهشت) برنامه‌ریزی شده بود، به زمان دیگری موکول می‌کنیم. سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز این موضوع را تأیید کرد اما افزود که زمان و مکان دقیقی برای دور چهارم از قبل مشخص نشده بود .

تحلیل رسانه‌های بین‌المللی

نشریه آمریکایی وال استریت ژورنال گزارش داده که اختلافات فنی بر سر سطح غنی‌سازی اورانیوم (۲۰ درصد در برابر ۳.۶۷ درصد) و ذخایر اورانیوم ۶۰ درصدی ایران به بن‌بست رسیده است. به گفته این منبع، ایران بر حفظ توانایی غنی‌سازی اصرار دارد که برای آمریکا غیرقابل‌قبول است .

روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز نیز مدعی شده که ایران خواستار لغو یک‌جای تحریم‌هاست، در حالی که آمریکا رفع تدریجی تحریم‌ها را به گام‌های هسته‌ای مشروط کرده است. همچنین این رسانه به اختلافات بر سر مکانیزم راستی‌آزمایی و تضمین‌ها اشاره کرده است .

 خبرگزاری رویترز نیز تحریم‌های جدید آمریکا علیه شبکه نفتی ایران در ۳۰ آوریل را که "شش نهاد و شش فرد" را هدف قرار داد، از عوامل تنش‌زا در فضای مذاکرات دانسته است.

دیگر عوامل تأثیرگذار در تعویق مذاکرات

تغییرات در تیم سیاسی آمریکا: کنار رفتن مایک والتز از پست مشاور امنیت ملی آمریکا و انتصاب مارکو روبیو به عنوان جانشین موقت او، از عوامل تأثیرگذار در تعویق مذاکرات عنوان شده است . روبیو که از مخالفان سرسخت توافق با ایران است، اخیراً اظهار کرده ایران باید اورانیوم مورد نیاز خود را وارد کند و هرگونه غنی‌سازی در خاک ایران غیرقابل‌قبول است .

فشارهای اسرائیل: رسانه‌های آمریکایی و اسرائیلی گزارش داده‌اند که اسرائیل به رهبری بنیامین نتانیاهو با مذاکرات مخالف است و خواستار "نابودی کامل زیرساخت هسته‌ای ایران" است. برخی گزارش‌ها حاکی از فشار اسرائیل بر آمریکا برای تشدید تحریم‌هاست .

نقش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی: برخی گزارش‌ها اشاره می‌کنند که رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌مللی انرژی اتمی، با ارائه گزارش‌هایی که به ادعای ایران "گمراه‌کننده" هستند، بر آمریکا تأثیر گذاشته است. روزنامه تهران‌تایمز گزارش داده که گروسی تحت فشار کشورهای اروپایی باعث تشدید اختلال در مذاکرات شده است درواقع او با دادن اطلاعات و گزارشات غلط به طرف آمریکایی درصدد القای این تصور است که آنچه ایران درباره وضعیت فعالیت صلح‌آمیز هسته‌ای خود میگوید مطابق با واقعیت نیست و به نظر می‌رسد گروسی برای وارد کردن خود به مذاکرات به هرحربه‌ای متوسل می‌شود.

مواضع طرفین پس از تعویق مذاکرات

موضع ایران: عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران در توئیتی تأکید کرده که از طرف ایران، هیچ تغییری در عزم برای دستیابی به یک راه‌حل مذاکراتی ایجاد نشده است. او گفت ایران بیش از هر زمان دیگری مصمم به دستیابی به توافقی عادلانه و متوازن است .

موضع آمریکا: تامی بروس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفته است دور بعدی گفتگوها با ایران به‌زودی برگزار می‌شود، اما زمان و مکان آن هنوز مشخص نشده است. وی ادعا کرده آمریکا هرگز آمادگی خود برای شرکت در گفتگوهای روز شنبه را اعلام نکرده بود .

آیا مسیر دیپلماتیک همچنان باز است؟

با وجود تعویق مذاکرات، تحلیلگران معتقدند این وقفه الزاماً به معنای شکست مذاکرات نیست. نشریه معاونت سیاسی سپاه این تعویق را در چنین مذاکراتی عادی برشمرده و تأکید کرده نباید انتظار داشت مذاکرات با این اهمیت، فراز و فرود و بررسی‌های دقیق نداشته باشد. به هر حال طرفین باید با دقت خواسته‌های طرف مقابل را بررسی کنند و پاسخ بدهند و این موضوع یک فرآیند کاملا طبیعی است. در حقیقت شکل‌گیری انتظار توافق سریع غیر طبیعی است.

در مجموع می‌توان گفت ترکیبی از عوامل فنی، اختلافات محتوایی، تغییرات در تیم مذاکره کننده آمریکا و فشارهای خارجی منجر به تعویق مذاکرات شده است. با این حال، هر دو طرف بر ادامه مذاکرات در آینده نزدیک تأکید دارند و این نشان می‌دهد مسیر دیپلماتیک همچنان باز است.