تحریم تنباکو پیروزی ملت ایران بر استعمار بود

علی‌اکبر غلامی به مناسبت لغو امتیاز تنباکو در فتوای میرزای شیرازی درگفت‌وگو با پانا عنوان کرد: «ماجرای تحریم تنباکو تنها نتیجه‌ ناتوانی خزانه‌ دولت در تأمین هزینه‌های سفرهای خارج از کشور و ریخت و پاش‌های ناصرالدین‌شاه بود اما این واقعه خیلی زود به یکی از نقاط عطف تاریخ معاصر ایران تبدیل شد.»

وی افزود: «در این ماجرا، نقش زنان نیز برجسته بود. روایت شده که یکی از همسران ناصرالدین‌شاه پس از فتوای تحریم تنباکو، قلیان خود را به حیاط کاخ پرتاب کرد. شاه از او پرسید «چرا چنین کاری کردید؟» و او در پاسخ گفت «چون حرام است.» وقتی شاه با تعجب پرسید که «چه کسی آن را حرام کرده؟» پاسخ شنید «همان که مرا به تو حلال کرده!» این واکنش ساده اما قدرتمند، نشان از نفوذ عمیق حکم میرزا در لایه‌های مختلف جامعه داشت.»

غلامی اضافه کرد: «سیدموسی شبیری از مراجع تقلید معاصر، درباره‌ قدرت فتوای میرزای شیرازی چنین می‌گوید: «کتاب روزنامه خاطرات اعتمادالسلطنه، بخش مربوط به قضیه‌ تنباکو بسیار جالب است. این بخش، تاریخ معتبر این واقعه محسوب می‌شود، زیرا اعتمادالسلطنه شب‌به‌شب و مخفیانه این مطالب را ضبط می‌کرد.» وی نقل می‌کند: «چند سال بود که اسب‌دوانی تعطیل شده بود. جای بزرگی برای مسابقه‌ اسب‌سواری مهیا کردند. آن سال، سال افتتاح آنجا بود و معمولاً جوان‌ها برای مسابقه و تماشا شرکت می‌کردند. حدود ۳۰هزار نفر برای تماشا گرد آمده بودند. در میان آن سی‌هزار نفر، حتی یک نفر هم سیگار نمی‌کشید.»»

وی بیان کرد: «در نهایت، شاه تسلیم شد و امتیاز مزبور را لغو کرد و گفت که منتظر اعلام نظر میرزا می‌ماند. نخستین کسی که رسمیت به این موضوع بخشید، یکی از روحانیون و داماد میرزای شیرازی بود.»

این پژوهشگر تاریخ اظهار کرد: «در مورد نقش زنان نیز همان واکنش همسر ناصرالدین‌شاه که قلیان را شکست، گویای همه‌چیز است.»

وی گفت: «لغو امتیاز تنباکو باعث شد تا در معاملات خارجی بعدی، نقش و سود ملت بیشتر مورد توجه قرار گیرد. این اتحاد مردم و روحانیت در سال‌های بعد و در جنبش مشروطه، نقش پررنگ‌تری پیدا کرد و خود را در قالب یک خواست ملی نشان داد.»