معاون پرورشی و فرهنگی وزیر آموزش‌وپرورش در نشست خبری تشریح کرد؛
جزئیات طرح تحول پرورشی/ دانش‌آموز باید میدان‌دار، برنامه‌ریز، مدیر و مجری فعالیت‌ها در مدرسه باشد
امر تعلیم و تربیت باید به مسئله اول کشور تبدیل شود/ برنامه‌های معاونت پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش‌وپرورش در حوزه کتاب تشریح شد/ بیش از ۵۰ فعالیت گروهی در قالب سرگرمی‌ها و بازی‌های مدرسه‌ای طراحی شده است
تهران (پانا) - معاون پرورشی و فرهنگی وزیر آموزش‌وپرورش با اشاره به تمرکز دولت چهاردهم در امر تعلیم و تربیت گفت: یکی از اصلی‌ترین اولویت‌های دولت چهاردهم این است که امر تعلیم و تربیت باید به مسئله اول کشور تبدیل شود. شاید مهم‌ترین مسئله، تحول در آموزش و پرورش است؛ یعنی باید تحولاتی اساسی و واقعی در آن اتفاق بیفتد.
صادق حسین‌زاده ملکی، معاون پرورشی و فرهنگی وزیر آموزش‌وپرورش در ابتدای نشست خبری خود با اصحاب رسانه با گرامیداشت یاد و خاطره شهدا به‌ویژه شهدای جنگ ۱۲ روزه و شهدای دانش‌آموز، گفت: پیشاپیش ایام شهادت حضرت فاطمه زهرا(س) را تسلیت عرض کنم و همچنین روز و هفته کتاب و کتاب‌خوانی را گرامی می‌داریم. این نشست به نوعی در ارتباط با مجموعه‌ای از فعالیت‌های متنوع و وسیع در حوزه کتاب و کتاب‌خوانی در آموزش و پرورش است که در این ایام دنبال می‌شود.
معاون پرورشی و فرهنگی وزیر آموزش‌وپرورش همچنین خاطرنشان کرد: پیشاپیش روز قهرمان ملی را تبریک عرض کنم. یکی از چالش‌های فرهنگی در کشور این است که شاید جزو معدود کشورهایی باشیم که این همه قهرمان داریم. زنان و مردان قهرمان که در موضوعات مختلف درخشیده‌اند. اما همین تعداد بالای قهرمانان و ماجراهای فراوان آنان سبب شده که اصحاب فرهنگ و هنر نتوانند حق این قهرمانی‌ها را آنگونه که باید ادا کنند.
وی افزود: امیدواریم این روز ملی کمک کند تا بیش از گذشته قهرمانان ملی خود را بشناسیم. خوشبختانه روزبه‌روز بر شمار آنان افزوده می‌شود؛ چنان‌که در همین سال ۱۴۰۴، چندین قهرمان ناشناخته معرفی و شناخته شدند و درخشیدند که شایسته است ذکر خیرشان در این جلسه نیز داشته باشیم.
تمرکز دولت چهاردهم در امر تعلیم و تربیت
حسین‌زاده ملکی با اشاره به تمرکز دولت چهاردهم در امر تعلیم و تربیت گفت: یکی از اصلی‌ترین اولویت‌های دولت چهاردهم این است که امر تعلیم و تربیت باید به مسئله اول کشور تبدیل شود. شاید مهم‌ترین مسئله، تحول در آموزش و پرورش است؛ یعنی باید تحولاتی اساسی و واقعی در آن اتفاق بیفتد.
معاون پرورشی و فرهنگی وزیر آموزش و پرورش اضافه کرد: شعارها و دغدغه‌های رئیس‌جمهور و نگاه عمیق و صادقانه او به حوزه آموزش و پرورش و آینده فرزندان عزیزمان، در دو کلیدواژه توسعه عدالت آموزشی و ارتقای کیفیت برنامه‌های پرورشی خلاصه می‌شود. البته این تحول باید عالمانه، دقیق و بدون شتاب‌زدگی یا نمایش‌گرایی باشد؛ بلکه با رویکردی واقعی و اصیل در مدرسه و بطن تعلیم و تربیت کشور رقم بخورد.
تشریح طرح تحول پرورشی
وی در ادامه با بیان اینکه در طرح تحول پرورشی در چند بُعد اساسی متمرکز هستیم، بیان کرد: این طرح میان‌مدت و بلندمدت است، اما جهت حتی کارهای روزمره نیز به‌مرور بر اساس ابعاد تحولی در حال تغییر است. در این راستا یک بُعد، ناظر به بحث آینده‌نگاری ایران است. در بسیاری از بحث‌های تحولی که در متون مختلف، مقالات و یادداشت‌ها می‌بینم که عمدتا گذشته و وضعیت موجود را مقایسه می‌کنند و البته این کار خوبی است، اما اساسا بخش عمده تحول لازم مربوط به آینده است. ما الگویی داریم با عنوان آینده‌نگاری ایران که بر پایه روش‌های علمی طراحی شده است. به‌عنوان مثال در نگاه آینده، باید پاسخ دهیم که «در سال ۱۴۲۰، ایران اسلامی چگونه باشد؟»
حسین‌زاده ملکی ادامه داد: اکنون در فضای آموزش و پرورش، مباحث مفصلی درباره پیش‌بینی آینده، آینده‌پژوهی و آینده‌نگاری در حال طرح است. آینده‌نگاری یعنی تلاش برای تحقق آینده مطلوب از میان آینده‌های ممکن و نسبت به این مجموعه از گفتنی‌ها، جای بحث فراوان وجود دارد.
معاون پرورشی و فرهنگی وزیر آموزش و پرورش اظهار کرد: بُعد دوم، موضوع فراگیرسازی است. فعالیت‌های پرورشی پُررونق و موثر کم نداریم. بسیاری از آن‌ها جذاب و اثرگذار بوده‌اند، اما مشکل اینجاست که این فعالیت‌ها محدود و معطوف به بخش کوچکی از جامعه دانش‌آموزی هستند. البته در اینجا لازم است به یک نکته بنیادی اشاره شود؛ اصلا وقتی از پرورش سخن می‌گوییم، باید روشن باشد که دنبال چه هستیم؟ من معتقدم بسیاری از مهارت‌های خوشبختی در کلاس‌های درس چه به‌صورت آگاهی‌بخشی در فضای خانواده و چه در محیط پیرامونی آموزش‌وپرورش به دانش‌آموز منتقل می‌شود.
تاکید بر ایجاد فرصت برای تمرین مهارت‌های خوشبختی
وی افزود: مشکل اساسی در برنامه درسی این است که فرصت تمرین مهارت‌های خوشبختی در اختیار دانش‌آموز قرار نمی‌گیرد یا بسیار کم فراهم می‌شود. اساسا در ساحات پرورشی آمده است و باید این‌گونه باشد که محور اصلی آن، ایجاد فرصت برای تمرین مهارت‌های خوشبختی باشد. این فرصت‌ها باید به‌صورت فراگیر و عادلانه در اختیار همه دانش‌آموزان قرار گیرد، نه فقط یک قشر خاص.
حسین‌زاده ملکی با بیان اینکه بُعد سوم مسئله محتوا و فناوری‌های فرهنگی و پرورشی است، گفت: عالم فناوری تمام معادلات را تغییر داده و ما نمی‌توانیم از آن غافل باشیم. اتفاقا فرصت است و البته سنت و هنر انسان هوشمند این است که تهدیدها را به فرصت تبدیل کند، چه برسد به اینکه از خود فرصت، مسئله بسازیم. بنابراین فناوری یکی از این ابعاد مهم است.
وی ادامه داد: یک بُعد دیگر، ناظر به زیست‌بوم پرورشی است. ایران عزیز ما مملو از ظرفیت‌هایی است که برای تمرین مهارت‌های خوشبختی ویژه دانش‌آموزان آماده‌اند؛ افرادی که وقت می‌گذارند، تخصص دارند، توانایی دارند. ارتباطات این زیست‌بوم با هم منسجم نیست. گاهی احساس رقابت میان بخش‌ها وجود دارد و به‌جای آنکه یکدیگر را تقویت کنند، تضعیف می‌کنند. در مقابل هم قرار می‌گیرند و این امر خود تبدیل به مانع می‌شود.
معاون پرورشی و فرهنگی وزیر آموزش و پرورش اظهار کرد: بعضا همین زیست‌بوم یکی از بحث‌های اساسی است؛ چراکه ظرفیت‌هایی دارد که امروز می‌تواند برای تربیت دانش‌آموزان انگیزه ایجاد کند و آنان را به همکاری و مشارکت سوق دهد، به‌شرط آنکه درست و منسجم سازمان‌دهی شود.
تأکید بر برنامه درس ملی در طرح تحول پرورشی
وی به برنامه درس ملی اشاره کرد و گفت: محور دیگر از فصل‌های اصلی ابعاد تحول پرورشی، بحث برنامه درس ملی است که باید به‌طور مفصل به آن پرداخته شود. برنامه درس ملی و نسبت آن با پرورش مهارت‌های خوشبختی مورد تاکید است؛ تاکید بر «پرورش» و نه فقط «آموزش». یعنی نه صرفا شنیدن و خواندن، بلکه تمرین همان آموزه‌هایی که باید در فرد درونی شود یا در مسیر درونی شدن است. این خود، بحث مفصلی است.
حسین‌زاده ملکی بیان کرد: بُعد دوم ذیل برنامه تحول، مجموعه‌ای از چرخش‌های راهبردی است. نیازمند یک‌سری چرخش‌های راهبردی هستیم تا این تحول به وقوع بپیوندد. بخشی از این چرخش بر تغییر رویکرد از «فرا مدرسه» به «مدرسه» ناظر است. فعالیت‌های فرهنگی، هنری، قرآنی، اهل‌بیتی و نمازی کم نداریم؛ کشور در موضوع دانش‌آموزی و حتی تشکل‌های دانش‌آموزی ظرفیت بالا و گسترده‌ای دارد. اما بسیاری از این فعالیت‌ها به بیرون از مدرسه موکول شده‌اند؛ البته این موضوع دلایل و ریشه‌هایی در اشکالات اساسی برنامه درسی دارد، چرا که فرصت انجام این کارها در ساختار درس دیده نشده است. اما اکنون باید از فرا‌مدرسه به مدرسه بازگردیم، که خود مجموعه‌ای از برنامه‌ها را می‌طلبد.
دانش‌آموز باید میدان‌دار، برنامه‌ریز، مدیر و مجری فعالیت‌ها در مدرسه باشد
معاون پرورشی و فرهنگی وزیر آموزش و پرورش ادامه داد: بُعد دیگر که شما در این هفت ماه اخیر، چه در مصاحبه‌های مختلف من با رسانه‌ها، چه در نشست‌های خبری و چه در مصاحبه‌های اختصاصی بارها از من شنیده‌اید این است که؛ دانش‌آموز نه فقط مخاطب، بلکه باید میدان‌دار، برنامه‌ریز، مدیر و مجری بسیاری از فعالیت‌های فرهنگی، اجتماعی، علمی و دانش‌آموزی در مدرسه باشد. چرخش راهبردی از دانش‌آموز مخاطب به دانش‌آموز کنشگر است. این باید اتفاق بیفتد. وقتی من و شما در سن دانش‌آموزی بودیم، فرصت‌های کنشگری بسیار بیشتری نسبت به دانش‌آموزی که امروز در مدرسه حاضر است، داشتیم. وقتی این میدان را در مدرسه برای دانش‌آموز فراهم نمی‌کنیم، در فضاهای خارج از مدرسه که بسیاری از آن‌ها فضاهای امنی نیست، نقش‌آفرینی می‌کند و دچار برخی موضوعات و آسیب‌ها می‌شود.
توجه به نقش‌آفرینی دانش‌آموز
حسین‌زاده ملکی با بیان اینکه یکی از کلیدی‌ترین و فوری‌ترین موضوعات، توجه به نقش‌آفرینی دانش‌آموز است، گفت: چرخش راهبردی دیگر، بُعد تخصصی و همگانی در نسبت با فعالیت‌های پرورشی است. در وضعیت کلی کشور، بالاخره اتفاقات خوب زیادی افتاده است؛ از جشنواره‌های فرهنگی و هنری گرفته تا جشنواره‌های قرآن و نماز و... . در نهایت رویش‌های فراوانی در این جشنواره‌ها شکل گرفته، اما نباید غافل شویم. آیا همه دانش‌آموزان از این فرصت بهره‌مند می‌شوند؟ قطعا نه. بنابراین بحث فعالیت‌های تخصصی و همگانی هر دو مهم است اما باید وجه همگانی پررنگ‌تر شود.
معاون پرورشی و فرهنگی وزیر آموزش و پرورش با طرح این سوال که حرکت از مرحله اول به سمت مرحله دوم پرورشی، از کجا آغاز می‌شود، تصریح کرد: در مرحله اول تحول که آماده شده و به‌صورت مفصل کار علمی و کارشناسی روی آن انجام گرفته و بر پایه اسناد راهبردی و ابلاغی بالادستی تحول بنیادین و نیز برنامه هفتم لحاظ شده، تمرکز را بر زیست‌بوم پرورشی درون مدرسه گذاشتیم. این مرحله بر پنج عنصر پیشران مبتنی است. از همین پنج عنصر آغاز کرده‌ایم؛ همه این‌ها یا اجرا شده‌اند یا در حال اجرا هستند.
وی اضافه کرد: اولین عنصر پیشران، همکاران در حوزه پرورشی هستند؛ مربیان و مشاوران سخت‌کوشی که در اقصا نقاط کشور مشغول فعالیت هستند؛ اعم از همکاران رسمی و همکاران افتخاری. این موضوع در چند ماه اخیر، گفت‌وگوهای زیادی را به خود اختصاص داده است.
تاکید بر مشارکت و مسئولیت دانش‌آموزان
حسین‌زاده ملکی با بیان اینکه عنصر پیشران کلیدی بعدی، مشارکت و مسئولیت دانش‌آموزان است، گفت: دانش‌آموز باید فقط مخاطب نباشد، بلکه میدان‌دار، برنامه‌ریز، مدیر و مجری بسیاری از فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی باشد. عنصر سوم نیز، مسئله فناوری‌های برتر فرهنگی است. مسئله بعدی محتوا و مهندسی پیام است؛ یعنی پرداختن به سؤالات، شبهات و مسئله‌هایی که دانش‌آموزان دارند. ذهن نوجوان مملو از سؤال است؛ باید بلد باشیم که سئوالات را به رسمیت بشناسیم و قدر سئوال‌کننده را بدانیم و او را در مسیر یافتن پاسخ یاری کنیم. این همان نکاتی است که در برنامه درسی جدید نیز دنبال می‌شود.
وی خطاب به اصحاب رسانه حاضر در این نشست بیان کرد: در این رویکرد نوین، شما باید به‌مرور در مدرسه چهار نظام اصلی را ببینید و شکل دهید. من خودم جریان مطالبه‌گری شما را طرح می‌کنم؛ این موضوعات از سوی شما مطالبه می‌شود و ما باید پاسخگو باشیم. البته باور دارم تحقق کامل آن چند سال زمان می‌برد، اما دست‌کم این چهار بُعد باید به‌مرور در مدارس از حالت فرایندی به حالتی نظام‌مند تبدیل شود. هنوز در برخی محورها عقب‌ماندگی داریم و من از همان عقب‌ماندگی‌ها آغاز می‌کنم. ابتدا، فرایند استعدادیابی است. اکنون در این‌باره مشغول کار پژوهشی هستیم تا نسبت میان جشنواره‌ها و برنامه‌های حوزه پرورشی و حتی آموزشی را به‌گونه‌ای تنظیم کنیم که در سبد استعدادیابی جای گیرد؛ نه صرفا برای نخبگان بلکه با همان مدل فراگیرسازی فرصت‌ها.
حسین‌زاده ملکی اظهار کرد: بُعد دوم که جای پیشرفت دارد، مربوط به آگاهی‌بخشی، گفت‌وگو و پاسخ‌گویی در فضای فرهنگی مدرسه است که باید بر اساس نیازهای دانش‌آموزان شکل گیرد. محور سوم، که بسیار مهم است و خوشبختانه در حال پیشرفت است، نقش‌آفرینی و مشارکت دانش‌آموزان است. من این موضوع را در سه کلیدواژه خلاصه می‌کنم؛ حداقل مشارکت یعنی حضور و شرکت‌کردن اما «بهتر» از آن، مشارکت‌کردنی است که در آن نقشی بر عهده دانش‌آموز قرار گیرد. فرض کنید برنامه صبحگاه برگزار می‌شود؛ اگرچه برنامه جذاب است و دانش‌آموزان لذت می‌برند، اما لازم است فرصت بدهیم که خودشان مسئول بخش‌هایی مثل قرائت قرآن، اجرای برنامه، مدیریت نظم یا هماهنگی اردو باشند.
وی افزود: سطح بالاتر، مسئولیت است؛ جایی که مربی بخشی از نقش‌های مدرسه را به دانش‌آموز تفویض می‌کند. در حالت شرکت‌کردن، دانش‌آموز تقریبا منفعل است؛ در مشارکت، نقش دارد اما طراح و تدبیرگر نیست اما در مسئولیت، بخشی از مدیریت واقعی مدرسه به او سپرده می‌شود. یکی از اشتباهاتی که اکنون در بعضی مدارس دیده می‌شود آن است که نقش به دانش‌آموز داده نمی‌شود. درحالی‌که همین تجربه مسئولیت‌پذیری و نقش‌پذیری، به دانش‌آموزان کمک می‌کند در آینده کمتر دچار خطا شوند.
پیشرو بودن برنامه «نماد» در مراقبت از دانش‌آموزان در برابر آسیب‌های اجتماعی
معاون پرورشی و فرهنگی وزیر آموزش و پرورش اظهار کرد: اگر در سنین دانش‌آموزی، کارِ گروهی در مدرسه درست تمرین شود، بسیاری از تعارض‌هایی که بعدها در خانواده یا جامعه با آن مواجه می‌شوند، کاهش پیدا می‌کند و اساسا پیشگیری می‌شود. محور چهارم، نظام مراقبت‌های اجتماعی از دانش‌آموزان است. هرچقدر در استعدادیابی، آگاهی‌بخشی، نقش‌آفرینی و مشارکت دادن دانش‌آموزان کم‌کاری کنیم، طبعا سبد آسیب‌های اجتماعی پرماجراتر می‌شود. البته به‌واسطه تلاش‌های گذشتگان، برنامه «نماد» در این محور نسبتا پیشرو است.
ایجاد فرصت بیشتر برای مطالعه آزاد دانش‌آموزان
وی ادامه داد: در هفته کتاب قرار داریم، چه‌بسا بزرگ‌ترین رویداد کتاب کودک و نوجوان، خود کتاب‌های درسی آموزش و پرورش باشد. اینکه ما نشست تخصصی گفت‌وگو با شما را در چنین ایامی انتخاب کردیم، دلایل متعددی دارد؛ یکی از آن‌ها این است که در برنامه درسی جدید، به‌دنبال ایجاد فرصت بیشتر برای مطالعه آزاد دانش‌آموزان هستیم.
احیای طرح «سفر کتاب» در مدارس
معاون پرورشی و فرهنگی وزیر آموزش و پرورش کشور با بیان اینکه یکی از برنامه‌های اصلی ما، طرح «سفر کتاب» است، گفت: این طرح، بزرگ‌ترین رویداد کتاب کودک و نوجوان به‌شمار می‌آید که پیش از دوران کرونا برگزار می‌شد، اما پس از آن به‌دلیل شرایط خاص تعطیل شد. اکنون با قدرت و وسعت بیشتری در حال احیاست و ظرفیت لازم برای پشتیبانی از پنجاه‌هزار نمایشگاه کتاب در مدارس در حال فراهم شدن است. در این سامانه، ناشران حوزه کتاب کودک حضور پیدا می‌کنند و کتاب‌ها به‌صورت امانی در مدارس قرار می‌گیرند تا دانش‌آموزان به آن‌ها دسترسی پیدا کنند. همچنین امکان خرید و فروش مجازی کتاب برای خانواده‌ها فراهم شده است.
ارزیابی ۳ هزار کتاب در قالب «طرح مشک»
وی با بیان اینکه سرفصل دوم در حوزه کتاب، «طرح مشک» با محور چه بخوانیم و چگونه بخوانیم است، گفت: در این طرح، بیش از سه‌هزار کتاب از منظر تربیتی بررسی و ارزیابی شده‌اند. جمعی از کارشناسان مردمی، فرهنگی و تربیتی از سراسر کشور گرد هم آمده‌اند تا کتاب‌ها را از نگاه تربیتی تحلیل کنند. به‌این‌ترتیب، والدین، معلمان و دانش‌آموزان هنگام انتخاب کتاب، می‌توانند از دیدگاه کارشناسان تربیتی بهره‌مند شوند. این سه‌هزار کتاب از منظر شاخص‌های تربیتی مورد ارزیابی قرار گرفته و سپس معرفی شده‌اند.
اجرای طرح «کتاب‌زی» با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد
معاون پرورشی و فرهنگی وزیر آموزش و پرورش ادامه داد: طرح دیگر «کتاب‌زی» است. کتاب، در این طرح، ناظر به تجهیز کتابخانه‌های کلاسی است. طرحی که مشارکت بخش‌های مختلف جامعه را به‌خود اختصاص داده است. به‌طور خاص، با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی این طرح دنبال می‌شود. امسال فکر می‌کنم حداقل سه‌هزار کتابخانه کلاسی بتوانیم فعال کنیم که اجرای آن آغاز شده و اولویت با مناطق محروم است.
حسین‌زاده ملکی ادامه داد: موضوع بعدی، بحث «کتاب‌نوش» است. این طرح چند سالی است که در آموزش و پرورش شکل گرفته و یکی از طرح‌های پیشرو و مهم محسوب می‌شود. در این طرح، دانش‌آموزان از میان کتاب‌هایی که دوست دارند مطالعه کنند، کتاب را انتخاب و تهیه می‌کنند و در چالش‌هایی متناسب با همان کتاب شرکت می‌کنند؛ بدین ترتیب یک تجربه شیرین و فعال از کتاب‌خوانی را در تعامل با دیگران رقم می‌زنند.
مشارکت ۷۴ هزار دانش‌آموز به‌صورت اختیاری در طرح «کتاب‌نوش»
وی اظهار کرد: در سال گذشته ۷۴ هزار دانش‌آموز به‌صورت اختیاری در طرح «کتاب‌نوش» شرکت کردند و درمجموع ۱۴۲ هزار جلد کتاب از میان ۴۲ عنوان مختلف خریداری شد زیرا معتقدیم در هر موضوع باید دانش‌آموز را با افکار، روحیات و دغدغه‌هایی که دارد به رسمیت بشناسیم.
معاون پرورشی و فرهنگی وزیر آموزش و پرورش گفت: طرح «کتاب‌نگاره‌ها» نیز یکی از موضوعات مهم دیگر است. این طرح در قالب «بسته ایرانمون» تعریف شده است. بخشی از این بسته‌ها شامل کتاب‌هایی است که در فضای مدرسه، فرصت مطالعه یک کتاب دیواری کوچک را فراهم کرده‌اند. این کتاب‌ها معمولا بین ۱۰ تا ۲۰ صفحه دارند، اما روایت‌های مهمی را منتقل می‌کنند. کار اصلی در این بسته‌ها، نمایشگاهی و روایی است. مدل‌های کتابی قابل نصب و مطالعه در کلاس در اختیار مدارس قرار گرفته است.
وی ادامه داد: با همکاری بخش‌ها و دستگاه‌های گوناگون، برنامه‌های ارزشمندی طراحی شده است؛ به‌عنوان مثال پویش «هیس‌طوری» که با همکاری حوزه هنری انجام می‌شود و مجموعه‌ای از کتاب‌های تاریخی، به‌ویژه درباره تاریخ غرب، را با چالش‌ها و بازی‌های جذاب در اختیار دانش‌آموزان قرار می‌دهد. این‌ها بخشی از برنامه‌های حوزه کتاب معاونت پرورشی و وزارت آموزش و پرورش است.
حسین‌زاده ملکی افزود: بخش نخست برنامه به موضوع «ایران» اختصاص دارد. در کتاب‌های درسی، روایت‌های گوناگونی از دفاع از ایران و روایت جنگ دوازده‌روزه را دیده‌اید. در بسته «ایرانمون»، یک نوع فناوری فرهنگی در اختیار مربی قرار گرفته است. در جهت «تحول پرورشی» به‌صورت جدی بر انتخاب‌گری مربی تاکید داریم. یکی از چرخش‌های راهبردی همین است که وزارتخانه پرورشی از «مرکز صدور دستورالعمل و بخشنامه» به سمت «مرکز ارائه محصولات و خدمات نوین فرهنگی و تربیتی» برای مربیان، مشاوران، اولیا و حتی خود دانش‌آموزان حرکت کند. اولین نمونه مهم و روز این مسیر، موضوع روایت جنگ دوازده‌روزه و هویت ملی ایران بود.
طراحی بیش از ۵۰ فعالیت گروهی در قالب سرگرمی‌ها و بازی‌های مدرسه‌ای
وی تصریح کرد: در این طرح، مجموعه‌ای از مضامین اصلی برای انتقال به دانش‌آموز تدوین شد. برای هر گروه سنی و مقطع تحصیلی، ادبیات متناسب با آن مضمون در نظر گرفته شد؛ به‌عنوان مثال، در نسبت با دانش‌آموز ابتدایی باید با زبانی لطیف و تصویری سخن گفت، اما در سطح متوسطه با بیانی ادبی و منطقی‌تر. بر همین اساس، پیام‌های تربیتی استخراج شد و بیش از ۵۰ فعالیت گروهی متنوع (عمدتا در قالب سرگرمی‌ها و بازی‌های مدرسه‌ای) طراحی شد و به مربیان عرضه شد. به‌طور مثال، اگر مربی بخواهد اردو ببرد یا فعالیتی قبل یا بعد از کلاس انجام دهد، از میان این ۵۰ گزینه می‌تواند انتخاب کند؛ در بسته، روش اجرا و اهداف هر فعالیت نیز توضیح داده شده است.
حسین‌زاده ملکی ادامه داد: بخش دیگر بسته «ایرانمون»، شامل بیش از ۲۰ بسته محصول کنش‌آفرین مدرسه‌ای است. این‌ها تولیدات فرهنگی ارزشمندی هستند که توسط اهالی فن و متخصصان طراحی شده‌اند. تمامی این بسته‌ها اختیاری هستند و شامل بخش‌هایی چون نمایشگاه‌های کوچک مدرسه‌ای، کتاب‌نگاره‌ها، روزنامه‌های دیواری آموزشی و بازی‌های رومیزی تاریخی می‌شوند. به‌عنوان مثال، یکی از روزنامه‌های دیواری ارائه‌شده، درواقع نوعی «بازی دیواری» است که دانش‌آموز در روند آن مشارکت دارد. افزون بر آن، مجموعه‌ای از کلیپ‌های جذاب تصویری نیز در قالب‌های جدید گرافیکی آماده شده که بخشی از آن‌ها از تلویزیون ملی («خط آتش جنگ دوازده‌روزه») پخش شده است. در مدارس نیز مربی یا دانش‌آموز می‌تواند هنگام اجرای برنامه روایتگری جنگ دوازده‌روزه، از همین کلیپ‌ها استفاده کند تا محتوایی متقن، جذاب و متناسب در اختیار داشته باشد. این بسته‌ها را در کانال مربیان عرضه کرده‌ایم تا به‌صورت اختیاری و با انتخاب مدارس یک یا دو نمونه از میان بیست محصول را دریافت کنند.
وی افزود: در صورت استقبال و اجرای موفق، بسته بعدی نیز برایشان ارسال می‌شود. تاکنون درخواست‌های زیادی ثبت شده و ارسال بسته‌ها به مدارس آغاز شده است. به امید خدا، به‌زودی مدارس کشور شاهد اجرای گسترده این بسته‌ها خواهند بود.
معاون پرورشی و فرهنگی وزیر آموزش و پرورش گفت: نکته جالب این است که بسیاری از واقفان فرهنگی در همین مدت اعلام کرده‌اند که مایل‌اند تعداد بیشتری از این بسته‌ها را وقف کنند تا در گردش مدارس قرار بگیرند. به‌مرور، در هر منطقه چند بسته بین مدارس می‌چرخد، به‌عنوان مثال بسته نمایشگاهی چند روز مهمان یک مدرسه خواهد بود و سپس به مدرسه بعدی منتقل می‌شود. به‌مرور قصد داریم نقش مربیان پرورشی را سبک‌تر اما اثرگذارتر کنیم.
حرکت به‌سوی ادغام یا حذف برنامه‌های زائد و ناسازگار با مسیر تحول پرورشی
وی اظهار کرد: در سال‌های اخیر به‌دلیل انبوه گزارش‌نویسی و اجرای بخشنامه‌ها، فرصت ارتباط چهره‌به‌چهره با دانش‌آموزان کاهش یافته است. اکنون جهت‌گیری در سال تحصیلی آینده، به‌سوی ادغام یا حذف برنامه‌های زائد و ناسازگار با مسیر تحول پرورشی است تا طرح‌های تحولی انسجام پیدا کنند. اکنون، بسته‌ها به اکثر مناطق کشور ارسال شده‌اند. بخش مسابقه این طرح فعلا محدود به دوره متوسطه اول است. از هر منطقه، یک مدرسه پسرانه و یک مدرسه دخترانه به‌عنوان مدارس منتخب برگزیده می‌شوند.
حسین‌زاده ملکی افزود: سطح استانی، این مدارس با یکدیگر رقابت می‌کنند و در سطح ملی نیز مدرسه‌ای که توانسته باشد نقش‌های بیشتری برای دانش‌آموزان خلق و تشکل‌ها را فعال کند، به‌عنوان الگوی برتر معرفی می‌شود. طرح «نقشه نقش‌آفرینی دانش‌آموز» سه گام دارد؛ فعال‌سازی همه تشکل‌های دانش‌آموزی مدرسه (پیشتازان، انجمن اسلامی، بسیج، هلال‌احمر، شورای دانش‌آموزی، کانون یاریگران زندگی، سفیران سلامت و …). تعریف نقش‌های مدرسه‌ای جدید متناسب با ذائقه و علاقه هر دانش‌آموز است. در این مرحله، دانش‌آموز خود می‌تواند نقشی را پیشنهاد دهد؛ به‌عنوان مثال بگوید مایل است «مسئول باغچه مدرسه» باشد. درصورت تایید مدیر و مربی، مسئول نقش می‌شود و مورد بعدی برگزاری مسابقات و رویدادهای مدرسه‌ای جذاب و پرنشاط، به‌منظور گسترش سبد مشارکت دانش‌آموزی است.
وی بیان کرد: تاکید این است که این اقدامات دستوری نیستند بلکه باید به‌تدریج و با برنامه‌ریزی هدفمند انجام شوند. تحولات پرورشی نیازمند آرامش، عمق و استمرار است؛ نه نمایشی و هیجانی. امید است طی چند سال آینده، فضای کلی پرورشی کشور به فضایی متفاوت از گذشته تبدیل شود؛ فضایی که در آن دانش‌آموزان نقش‌آفرین‌تر، آگاه‌تر و بانشاط‌تر باشند و دغدغه‌های شما دلسوزان تعلیم‌وتربیت در بستر مدرسه محقق شود.
زهرا محمدپور
ارسال دیدگاه