«پانا» انسان می‌سازد؛ انسانی آگاه، بااخلاق، تحلیل‌گر و مسئول

در این میان، خبرگزاری دانش‌آموزی پانا، پدیده‌ای نوآورانه در سپهر آموزش عمومی کشور به‌شمار می‌رود؛ نهادی که رسانه را نه صرفا ابزار اطلاع‌رسانی، بلکه بستری برای تربیت، مسئولیت‌پذیری و تجربه زیستن در عرصه عمومی درک کرده است.

پانا به‌عنوان نخستین و تنها خبرگزاری دانش‌آموزی در جهان، با آغاز فعالیت رسمی در خرداد ۱۳۸۱ و دریافت مجوز رسمی از هیات نظارت بر مطبوعات در سال ۱۳۹۱، قدم در مسیری متفاوت گذاشت؛ مسیری که در آن نوجوانان نه مخاطب منفعل خبر، بلکه خودِ تولیدکننده، تحلیل‌گر و حامل معنا هستند. اینجا، مدرسه به عرصه‌ای اجتماعی بدل می‌شود و دانش‌آموز، به‌جای آموختن صرف مفاهیم درسی، زیستن در جامعه رسانه‌ای را تمرین می‌کند.

تمایز بنیادین پانا با بسیاری از نهادهای آموزشی در آن است که ماموریت خود را فراتر از انتقال مهارت‌های فنی خبرنگاری تعریف کرده است. آن‌چه در این خبرگزاری در حال تحقق است، نوعی تربیت رسانه‌ای چندساحتی است که ضمن آموزش روش‌های تولید محتوا، به اخلاق حرفه‌ای، تفکر انتقادی، رعایت حقوق مخاطب‌ و درک عمیق از نقش اجتماعی رسانه توجه می‌کند.

خبرنگاری دانش‌آموزی، اگر در چارچوبی تربیتی و متعهد هدایت شود، می‌تواند نه‌تنها به ارتقای مهارت‌های ارتباطی و تحلیلی نوجوانان منجر شود، بلکه حس هویت، اعتمادبه‌نفس و مسئولیت اجتماعی آنان را نیز تقویت ‌کند. دانش‌آموزی که اخبار مدرسه‌اش را پوشش می‌دهد، ناظر دقیق پیرامون خویش می‌شود؛ سخنگوی همسالان خود می‌گردد و از حاشیه‌ به متن تصمیم‌سازی در فضای آموزشی نزدیک می‌شود.

پانا صرفا یک پلتفرم خبری نیست. این خبرگزاری با تدوین منشور اخلاق رسانه‌ای و تاکید بر اصولی چون عدالت، صداقت، قانون‌مداری و پاسخ‌گویی، الگویی از زیست حرفه‌ای را پیش روی نوجوانان قرار داده که در سنین پایین، کمتر مجال آموختن آن را می‌یابند. از اجتناب از تحریف و بزرگ‌نمایی تا رعایت حریم خصوصی افراد، از پرهیز از رقابت‌های ناسالم تا احترام به مخاطب و منبع خبر، همه و همه مصادیقی از همین نگاه اخلاق‌محور هستند.

چنین تربیتی، اگر استمرار یابد، می‌تواند نسلی از خبرنگاران، معلمان، فعالان فرهنگی و حتی مدیران آینده کشور را تربیت کند که هم به رسانه تسلط دارند و هم به ارزش‌های انسانی و اجتماعی وفادارند؛ و این دقیقا همان چیزی است که آموزش و پرورش معاصر به آن نیاز دارد.

پانا با ساختار گسترده خود در سراسر کشور و آموزش هزاران دانش‌آموز از اقصی نقاط ایران، زمینه‌ای بی‌بدیل برای تحقق عدالت ارتباطی و آموزشی فراهم کرده است. در شرایطی که بسیاری از دانش‌آموزان مناطق دوردست از دسترسی به تجارب فرهنگی محروم‌اند، پانا بستری فراهم کرده تا آنان نیز صدای خود را به گوش جامعه برسانند. امروز صدها خبرنگار نوجوان در مدارس کشور مشغول تولید خبرند؛ نه در حاشیه، که در متن روایت رسمی از آموزش و جامعه.

در دورانی که آموزش رسمی بیش از پیش با چالش بی‌انگیزگی، افت مشارکت و گسست میان نسل‌ها روبه‌رو است، پانا توانسته است با ایجاد حس تعلق، اعتماد و کنشگری، پل ارتباطی معناداری میان دانش‌آموز، مدرسه و جامعه برقرار کند.

در سالگرد تاسیس خبرگزاری پانا، از جایگاه یک عضو سابق از این پیکره بزرگ، می‌توان با اطمینان گفت که تجربه فعالیت در این خبرگزاری، تجربه‌ای یک‌سویه نیست؛ خبرنگار نوجوان، نه تنها تولیدکننده خبر، که خود محصول تربیتی این فرآیند است. پانا بیش از آن‌که خبر منتشر کند، انسان می‌سازد. انسانی آگاه، بااخلاق، تحلیل‌گر و مسئول.

امید آنکه چنین الگوهای موفقی که توانسته‌اند فضای رسانه را در خدمت تربیت قرار دهند، بیش از پیش مورد توجه سیاست‌گذاران آموزشی، برنامه‌ریزان فرهنگی و پژوهشگران علوم ارتباطات و تربیت قرار گیرد. چراکه آینده آموزش، بدون پیوند موثر با رسانه، آینده‌ای گنگ و گسسته خواهد بود.

*خبرنگار سابق پانا