جزئیات تدوین سند کاهش خطرپذیری محله‌های شهر تهران

فاطمه صالح در گفت‌وگو با پانا با اشاره به تهیه سند کاهش خطرپذیری محله‌های تهران گفت: تهیه این سند در فاز نخست در 22 منطقه شهر تهران در دستور کار قرار دارد. در این سند شاخص‌های مختلفی از جمله شاخص‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی برای مخاطرات مرتبط با زمین در نظر گرفته شده است.

معاون پیشگیری و کاهش خطرپذیری سازمان مدیریت بحران شهر تهران افزود: نمی‌توانیم درباره آسیب‌پذیری فقط بگوییم که یک ساختمان در برابر زلزله 8 ریشتری مقاوم است بلکه باید میزان تاب‌آوری آن را هم بدانیم. مادامی که مردم در آن ساختمان آمادگی کامل ندارند و نمی‌دانند چه رفتاری باید انجام دهند یا از راه خروج مطلع نیستند، آن ساختمان ریسک خطرپذیری بالایی دارد. بنابراین برای اینکه ریسک یک محدوده ارزیابی شود، باید کلیه شاخص‌ها از جمعیتی، اقتصادی، اجتماعی، ساختار زمین ساختی و زیرساخت‌ها و شریان‌های حیاتی که یک محدوده را آسیب‌پذیر می‌کنند، سنجیده شود.

وی افزود: در واقع شاخص‌های مرتبط با زمین و مخاطرات محتملی که در زمین است مورد بررسی قرار می‌گیرد و ساختار کالبدی، جمعیتی، سیاسی، فرهنگی، میزان دسترسی به زیرساخت‌های لرزه‌ای و افزایش یا کاهش ایمنی یک محله در برابر با مخاطرات طبیعی از جمله سیل، زلزله، رانش زمین و حتی حریق بررسی می‌شود و سپس میزان آسیب‌پذیری هر محله تعیین خواهد شد.

معاون پیشگیری و کاهش خطرپذیری سازمان مدیریت بحران شهر تهران با بیان اینکه مراحل تهیه سند کاهش خطرپذیری محله‌های شهر تهران با مشارکت و بهره‌گیری از ظرفیت‌های محلی انجام می‌شود، گفت: قرار شد با نظر مردم و بهره‌گیری از ظرفیت شورایاری محله‌ها، شهرداران نواحی و افراد کلیدی محله‌های مختلف مراحل سند را دنبال کنیم تا چالش‌های موجود در مناطق مشخص شود و در نهایت راهکارهای لازم نیز اخذ شود. در جلسات مشورتی تبادل آرا صورت می‌گیرد و از نظرات مطرح شده استفاده می‌شود و سپس در نقشه خطرپذیری تهران اعمال خواهد شد و در نهایت به عنوان سند کاهش آسیب‌پذیری محله مورد استفاده قرار می‌گیرد.

صالح ادامه داد: پس از اینکه در کل محله‌های تهران چالش‌ها شناسایی شد، با بهره‌گیری از ظرفیت سمن‌های فعال در حوزه مدیریت بحران، طرح توسعه پروژه سند کاهش خطرپذیری محله‌‌ها انجام می‌شود به این معنی که ابتدا ارزیابی میزان آسیب‌پذیری محله‌‌ها با توجه به شاخص‌ گروه‌های آسیب‌پذیر انجام می‌شود.

وی افزود: برای سنجش زیرساخت‌ها از اطلاعات سرشماری نفوس و مسکن بهره‌مند خواهیم شد. در سنجش آسیب‌پذیری جمعیتی مواردی همچون درصد جمعیت معلول، درصد جمعیت افراد 65 سال به بالا، جمعیت کمتر از 5 سال سن، تراکم جمعیت، درصد زنان باردار بررسی می‌شود و شاخص‌های آسیب‌پذیری جمعیتی با توجه به این موارد تهیه می‌شود. در موضوع آسیب‌پذیری اجتماعی و اقتصادی هم مراکز تجمع، کاربری‌های غیرمسکونی، عمر ساختمان‌ها، درصد درآمد خانوار، درصد بیکاران، درصد مهاجران، درصد جمعیت بیسواد و باسواد و زنان سرپرست خانوار مد نظر قرار می‌گیرد.

معاون پیشگیری و کاهش خطرپذیری سازمان مدیریت بحران شهر تهران تصریح کرد: همچنین میزان دسترسی و سهولت دسترسی به مراکز امدادرسانی در نظر گرفته می‌شود. کاربری‌های هر منطقه به دو دسته بحران‌زا و بحران‌زدا در نقشه‌های مدیریت بحران تقسیم شده است. مراکزی که بحران را کاهش می‌دهد از جمله بیمارستان، فضای سبز و اورژانس بحران‌زدا هستند و مراکزی که بحران را افزایش می‌دهد مانند پمب بنزین، کارخانه‌های مواد شیمیایی و بحران‌های ثانویه ایجاد می کنند نیز در این سند مورد توجه قرار می‌گیرد. علاوه بر این در هر محله مشخص می‌شود که محدوده در بافت فرسوده است یا خیر و به چه اندازه معابر با عرض کمتر از شش متر دارد.

صالح در ادامه خاطرنشان کرد: این موارد در سامانه اطلاعات جغرافیایی یا جی‌آی‌اس پیاده می‌شود و سپس با یکسری مشخصه‌ها با گسل شناور شهر تهران محاسبه می‌شود و نتایج ارزیابی‌ها به صورت نسبی در بلوک‌های هر محله در پنج سطح آسیب‌پذیری خیلی کم، کم، متوسط، بالا و خیلی بالا مشخص می‌شود و در نهایت سطح آسیب پذیری بلوک‌ها تعیین خواهد شد.

وی در پاسخ به این سوال که کدام محله‌ها در شهر تهران در برابر مخاطرات طبیعی آسیب‌پذیر هستند؟ گفت: هنوز کار تدوین سند کاهش خطرپذیری محله‌های شهر تهران به پایان نرسیده است و در حال انجام است و نمی‌توان گفت کدام محله آسیب‌پذیرتر است چرا که وضع محله‌ها باهم متفاوت است. ممکن است یک محله ساختمان‌هایی مرتفع با کوچه‌های باریک داشته باشد و محله دیگری ساختمان‌های نوساز داشته باشد اما دسترسی آن محله به مراکز امدادی خوب نباشد. بنابراین عوامل متعددی در آسیب‌پذیری یک محله نقش دارد و باید کار تدوین خطرپذیری همه محله‌های شهر تمام شود تا بتوان گفت که کدام محله آسیب‌پذیرتر است.

معاون پیشگیری و کاهش خطرپذیری سازمان مدیریت بحران شهر تهران ادامه داد: یکی از کارهای خوبی که در پروژه تدوین سند کاهش خطرپذیری محله‌های شهر تهران در حال وقوع است، استفاده از ظرفیت سمن‌های فعال در حوزه مدیریت بحران است که به عنوان پل ارتباطی میان مردم محله‌ها و ساختار سازمانی شهرداری تهران است.

وی درباره زمان رونمایی از سند کاهش خطرپذیری محله‌های شهر تهران گفت: امیدواریم ظرف چند ماه آینده کار تدوین سند تمام شود تا بتوانیم این سند را در اختیار نهادهای ذیربط قرار دهیم.