روز هوای پاک کنایه ای معنا دار به روز ها و فصل های آلوده سال است

جواد محمدی مشاورفرهنگی مدیرکل محیط زیست استان البرزدریاداشتی به مناسبت روز هوای پاک خطاب به دانش آموزان این گونه نوشت : روز ،هفته و حتی ماه برای هوای پاک زیاد معنا دار نیست و هوای پاک را نمی توان خرید بلکه باید ساخت دیگر این همه تغییر در اقلیم بس است بیائید این کره زیبا که نامش زمین است را با یک توسعه متوازن بسازیم وخوب است هر از چند گاهی حالش رانیز جویا شویم

فایده‌های هوای پاك

هنگامی که چندی از شهر دور می‏شویم و قدم در طبیعت پاک و باصفای روستا می‏گذاریم، دلمان می‏خواهد همه‌ سلول‏های بدنمان سلول‏های تنفسی شوند تا از هوای پاک روستا بهره ببریم. درختان بلندی که شاخه‏ هایشان را به دنبال وزش آرام نسیم به این سو و آن سو می‏فرستند، آسمان آبی، صدای خوش جویبارها و رقص گندمزارها در باد، همه نشان از وجود خدایی دارند که تمامی آفرینش را مسخّر انسان کرده است. اما آیا از خود پرسیده‏ایم اگر آفرینش این همه دقیق نبود و هوای پاک برای تنفس موجودات آفریده نمی‏شد، چه پیش می‏آمد؟ پس چرا با دستان خود هوای پاک را آلوده کنیم و از نعمت خداوند استفاده‌ی بهینه نکنیم.

هوا، لازمه حیات است و نیاز به آن بیش از آب و غذاست. استفاده از هوای پاک و سالم، از جمله حقوق طبیعی انسان‏هاست. امام علی (ع) می‏فرماید: «خداوند پاک حقوق مردم را بر حقوق خود مقدم داشت. پس هر که حقوق بندگان خدا را رعایت کند، حقوق خدا را رعایت کرده است». آلوده نکردن هوا، یعنی رعایت این حق از حقوق طبیعی مردم که رضایت خدا و رعایت حقوق او را در پی دارد.

آب و هوا به عنوان نشانه‌های قدرت خدا هستند.

خداوند در آیات بسیاری، سخن از نشانه‏هایی به میان می‏آورد که برای اندیشیدن بندگان خود فرستاده است. امام صادق (ع) نیز برترین عبادت را، اندیشیدن درباره‌ی خدا و قدرتش می‏داند و قرآن کریم، آسمان‏ها، ستارگان و کهکشان‏ها را آیات خدا برمی‏شمارد. یکی از راه‏های اندیشیدن درباره‌ی قدرت خدا، تماشای آسمان و ستاره‏هاست. در روستاها و شهرهای کوچک که از آلودگی هوا خبری نیست، می‏توان ستاره‏ها را از ابتدای شب به راحتی مشاهده کرد، ولی در شهرهای بزرگ به علت آلودگی هوا، کمتر می‏توان این ستاره‏های درخشان را دید و عظمت خدا را به تماشا نشست.

خداوند آب و هوای پاک را به عنوان دو نشان از قدرت خود آفرید تا انسان و دیگر موجودات از آن بهره برند و شکرش را به جای آورند.

مواد آلوده كننده‌ی هوا

خدا همه چیز خود را با نظم خاصی به وجود آورده است و بدون دخالت انسان، این نظم پایدار خواهد ماند. اما انسان با دخالت خود، این نظم را به هم می‏زند. طبیعت خود به خود تا حدی می‏تواند آلودگی هوا را تصفیه کند، ولی اگر آلودگی زیاد شد، مشکل‏زا می‏شود. در حال حاضر، انسان با دخالت‏های خود در نظم طبیعت، قدرت رفع آلودگی را از آن گرفته است؛ به طوری که نمی‏تواند در مقابل این همه آلودگی‏هایی که در خاک، آب و هوا پیش می‏آید، مقاومت کند و روز به روز منابع بیشتری آلوده می‏شود یا از بین می‏رود.

مواد آلوده‌کننده‌ی هوا ممکن است منشأ طبیعی داشته باشد، مثل دود حاصل از آتشفشان‏ها یا آتش‏سوزی‏های جنگل‏ها و علف‌زارها، ولی بیشتر مواد آلوده‌کننده‌ی خطرناک، از فعالیت‏های انسان سرچشمه می‏گیرد. آلودگی هوا حدّی نمی‏شناسد و همراه باد به سراسر دنیا کشیده شده، باعث ریزش باران‏های اسیدی می‏شود و باران‏های اسیدی نیز جنگل‏ها را نابود می‏کند. ضایعاتی که در جوّ زمین و بر اثر انباشته‌شدن گازهای حاصل از جنگ‏های شیمیایی، دودکش کارخانه‏ها و به ویژه خودروها به وجود می‏آید، جبران‏ناپذیر است. پیداشدن حفره‏ای در لایه‌ی محافظ زمین یا افزایش حالت گلخانه‏ای بیش از حد روی سیاره‌ی زمین، زیاد است.

زیان‌های آلودگی هوا

امروزه با پیشرفت صنعت، هوای بعضی مناطق به قدری آلوده شده که آسمان آبی، به آسمان قهوه‏ای تبدیل گردیده است. هوای آلوده نه تنها برای انسان‏ها و حیوانات، بلکه برای درختان و گیاهان هم زیان‏آور است و حتی در برخی موارد، به محصولات کشاورزی که غذای ما را تشکیل می‏دهند نیز آسیب می‏رساند. زندگی انسان و انواع حیوانات روی زمین به طور مستقیم و غیرمستقیم به گیاهان وابسته است و آن‌ها غذای خود را از گیاهان می‏گیرند. اکسیژنِ اتمسفر زمین، حاصل فعالیت گیاهان است و گیاهان، از تولیدکنندگان اکسیژن روی زمین هستند و تصفیه‌کنندگان هوا به شمار می‏روند. حال اگر خود آن‌ها مورد تهدید آلودگی از سوی انسان قرار گیرند، چه باید کرد؟ اگر روزی گیاهان در اثر آلودگی از بین بروند، آیا حیاتی وجود خواهد داشت؟

ساکنان شهرهای بزرگ به علت آلوده‌بودن هوا، اغلب به ناراحتی‏های دستگاه تنفسی، قلبی، چشمی، آلرژی یا آسم مبتلا هستند. هوای این شهرهای بزرگ و آلوده، موجب سوزش ریه‏ها می‏شود. عفونت قسمت‏های فوقانی دستگاه تنفس، برونشیت و التهاب ریوی، به دلیل وجود ذرات معلق در هواست. آلودگی هوا احتمال ابتلا به سرطان را افزایش می‏دهد و ضریب هوشی کودکان را پایین می‏آورد. سردرد، ضعف، سرگیجه، تهوّع، اختلال در انتقال اکسیژن به بافت‏های بدن، ضربان شدید قلب، سکته‌ی قلبی و کاهش ظرفیت ششی، از دیگر اثرات آلودگی هوا بر سلامت است. مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا، چهار برابر مرگ و میر ناشی از ایدز است. بیماری‏های ناشی از آلودگی هوا، چهارمین رتبه‌ی مرگ و میر را به خود اختصاص داده است.

راه‌های جلوگیری از آلودگی هوا

بر اساس ماده‌ی ۱۹ قانون نحوه‌ی جلوگیری از آلودگی هوا، كلیه‌ی قطب‌ها، شهرك‌ها ، مجتمع‌ها ، نیروگاه‌ها و واحدهای تولیدی و صنعتی بخش خصوصی مكلف است حداقل ۱۰% از فضای تخصیص‌داده‌شده به واحد صنعتی را به ایجاد فضای سبز و مشجر و كاشت درختان مناسب منطقه اختصاص دهند.

یكی دیگر از راه‌های ایجاد هوای پاك استفاده از فناوری نانو است.

افزایش مشکل دی‌اکسیدکربن در هوا یکی از مشکلات اساسی در سطح جهان است. امید می‌رود كه با استفاده از كشف منابع جدید روزی برسد كه از مصرف سوخت های فسیلی بی نیاز شویم و در هوایی عاری از دی اكسید كربن و انواع آلودگی ها تنفس كنیم. فناوری نانو از جمله فناوری‌هایی است كه به كمك حل این مسئله آمده است و این امكان را به وجود آورده است تا به سوی ساخت انرژیی ارزان‌تر و پاكیزه‌تر از سوخت های فسیلی نزدیك شویم.