هنرمندان ایرانی و عراقی در حراج حضوری «بونامز» خوش درخشیدند

جدیدترین مزایده هنر مدرن و معاصر خاورمیانه بونامز در سال 2023 میلادی در حالی ساعت 16 روز 24 می (3 خرداد 1402) به کار خود پایان داد که آثار هنرمندان ایرانی از جمله صادق تبریزی پیشگام فقید مکتب سقاخانه، منوچهر یکتایی، سهراب سپهری ، پرویز تناولی، حسین زنده رودی و رضا درخشانی با استقبال مناسب خریداران روبه رو شد. در این حراج که به صورت حضوری در خیابان نیوباند لندن برگزار گردید، تنها دو اثر از هنرمندان ایرانی رقم کمینه فروش را کسب نکرد؛این در حالی است که برای 10 اثر از هنرمندان عرب و ترک خریداری پیدا نشد.

از مجموع 84 اثر ارائه شده به این حراج، 15 اثر از آن هنرمندان ایرانی بود: حسین زنده رودی (2 اثر هر دو با بر آوردهای 15 تا 25 هزار پوند/رقم نهایی فروش: 35840 و 40960 پوند)، رضا درخشانی (2 اثر با بر آوردهای 20 تا 30 و 30 تا 50 هزار پوند/رقم نهایی فروش: اولی فروش نرفت و دومی 38400 پوند)، محسن وزیری مقدم (12 تا 16 هزار دلار/رقم نهایی فروش:15360 پوند)، پرویز تناولی (20 تا 30 هزار پوند/رقم نهایی فروش: 82950 پوند) و مارکو گریگوریان (20 تا 30 هزار پوند/ فروش نرفت). گران‌ترین اثر ایرانی این حراج، تابلویی بدون عنوان از منوچهر یکتایی نقاش فقید ایرانی بود که با برآورد اولیه 25 تا 50 هزار پوند، به قیمت 156 هزار پوند فروخته شد. این تابلو که با تکنیک رنگ روغن روی بوم در سال ۱۹۶۷ میلادی اجرا شده است، 71 در 77 سانتی متر ابعاد داشت. تابلوی دیگر این هنرمند با بر آورد اولیه 15 تا 25 هزار پوند، 19200 پوند فروش رفت. تابلوی بدون عنوان از مجموعه درختان انتزاعی سهراب سپهری نقاش و شاعر فقید ایرانی نیز که با برآورد اولیه 50 تا 80 هزار پوند ارائه شده بود، نهایتاً به قیمت 76600 پوند فروخته شد. این تابلو که با تکنیک رنگ روغن روی بوم در دهه 50 میلادی اجرا شده است، 115 در 75 سانتی متر ابعاد دارد.

در این حراج چهار اثر از صادق تبریزی هنرمند فقید ایرانی نیز عرضه شده بود: تابلوی بدون عنوان از مجموعه «خسرو و شیرین» مربوط به اواخر دهه شصت و اوایل دهه هفتاد میلادی که با تکنیک ترکیب مواد روی بوم در ابعاد 46 در 105 سانتی متر اجرا شده بود، با بر آورد اولیه 10 تا 14 هزار پوند به قیمت 12800 پوند به فروش رفت. تابلوی دوم این هنرمند، «زن اسب سوار» نام داشت: یک اثر رنگ روغن روی مقوا (چاپ) در ابعاد 58 در 58 سانتمی متر مربوط به دهه 70 میلادی با بر آورد اولیه 3 تا 5 هزار پوند که به قیمت 3840 پوند به فروش رفت. فروش این چاپ° نقاشی به رقم حدود چهار هزار پوند، یکی از شگفتی‌های این حراج بود. اثر سوم و چهارم تبریزی، دو تابلوی بدون عنوان در ابعاد 47 در 45 سانتی متر در دو قاب با تکنیک ترکیب مواد روی چرم مربوط به دهه 60 میلادی با بر آورد اولیه 7 تا 10 هزار پوند بود که به رقم 8960 پوند فروخته شد.

اما جدا از 15 اثر ایرانی، در مزایده هنر مدرن و معاصر خاورمیانه بونامز 69 اثر نیز از هنرمندان صاحب نام منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا از جمله کشورهای ترکیه، مصر، عراق، لبنان، الجزایر، سوریه، امارات عربی متحده، سودان و مراکش عرضه شده بود. گران‌ترین اثر فروخته شده این حراج، تابلوی «ماه»(القمر) از کاظم حیدر، هنرمند فقید عراقی به ابعاد 104 در 134 سانتی متر با تکنیک رنگ روغن روی بوم مربوط به سال 1966 میلادی بود، که 180 تا 250 هزار پوند قیمت گذاری شده بود و به مبلغ 635400 پوند فروخته شد. حیدر، از نسل نخست هنرمندان مدرنیست عراقی است که رویکردی انتزاعی دارد و آثارش حاوی نمادگرایی، شاعرانگی و اساطیر است. او سال 1985 در 53 سالگی درگذشت. از شگفتی‌های این دوره از حراج بونامز، فروخته نشدن اثری از راتب صدیق نقاش سوررئالیست مصری با برآورد 70 تا 120 هزار پوند بود. همچنین تابلویی از ضیا العزّاوی، هنرمند عراقی با بر آورد 50 تا 80 هزار پوند، 178200 پوند فروخته شد.
اما در حاشیه این حراج،مهرداد فلاح نقاش ونماینده هنری خانواده زنده یاد صادق تبریزی، ویژگی مهم این رویداد را چنین برشمرد: «هنرمندان ایرانی رشد خوبی در بازار جهانی هنر داشته‌اند و به اعتقاد من در این حراج نیز خوب ظاهر شدند. این در حالی است که هنرمندان ترک نتایج خوبی کسب نکردند. همچنین فروخته نشدن آثار هنرمندان مطرح عرب همچون فاتح مدرس، راتب صدیق، فؤاد کامل و سیف وانلی، خیلی عجیب بود. در بین هنرمندان ایرانی هر چند شاهد به فروش نرفتن اثری از رضا درخشانی و نیز اثری از زنده یاد مارکو گریگوریان بودیم؛ با این حال منوچهر یکتایی، پرویز تناولی و سهراب سپهری خوش درخشیدند. صادق تبریزی نیز به زعم من یک پدیده بود. در کنار کوچک بودن ابعاد آثار صادق تبریزی در این حراج، تا حالا پیش نیامده بود چهار اثر از این هنرمند در یک حراج معتبر یکجا عرضه شود و هر چهار اثر نیز به فروش رود. از سوی دیگر اثر چاپ نقاشی این هنرمند 4 هزار پوند فروخته شد که این خود موفقیتی برای مارکت آثار او محسوب می‌شد.»
به باور فلاح، هنر ایران پس از سپری شدن دوران رکود کرونا که باری بر دوش بازار هنر ایران گذاشت و دشواری‌های مراودات بین‌المللی را نیز بیش از پیش کرد؛ این روزها در حال تجدید قوا و بازتوانی خود است: «کافی است در ارقام فروش هنرمندان ایرانی در حراج حضوری بونامز دقت کنیم. این ارقام نشان می‌دهد اقتصاد هنر ایران از نفس نیفتاده و به رغم رکود تجسمی در ماه‌های اخیر، می‌توانیم همچنان امیدوار به افزایش چشمگیر فروش بین‌المللی آثار هنری ایرانی باشیم.»
این هنرمند نقاش در پایان ابراز امیدواری کرد، وضعیت فروش آثار هنری در داخل نیز بهبود و رونق یابد و شاهد برپایی حراج‌های موفق داخلی در آینده نزدیک باشیم.