40 هزار مدرسه تحت پوشش طرح «یاریگران زندگی»

آسیب‌های اجتماعی، حوزه‌های متفاوت، پیچیده و متنوعی دارد که اعتیاد به عنوان اَبَر آسیب آن شناخته می‌شود. هر چند ممکن است آمار دانش‌آموزان درگیر اعتیاد در کشور بسیار اندک باشد اما دانش‌آموزان قابل توجهی در خطر و در معرض این بلای خانمان‌سوز هستند که نهادهای متولی از جمله وزارت آموزش‌وپرورش و ستاد مبارزه با مواد مخدر در تلاش هستند تا با آموزش و توانمندسازی انجام شده، آنها را برای پیشگیری از گرفتاری در این خطر، آگاه کنند. در این راستا طرح پیشگیرانه «یاریگران زندگی» در دستور کار ستاد مبارزه با مواد مخدر قرار دارد که با همراهی وزارت آموزش‌وپرورش اجرا می‌شود.

«یاریگران زندگی» عنوان طرحی است که در قالب آن، از ظرفیت‌ سازمان‌های مردم‌نهاد برای پیشگیری از اعتیاد با مشارکت نهادهای عمومی غیر دولتی و سایر دستگاه‌ها در سراسر کشور استفاده می‌شود زیرا طبق نظر کارشناسان لازم است محور همه برنامه‌های مبارزه با مواد مخدر، پیشگیری با استفاده از ظرفیت سازمان‌های مردم‌نهاد و تشکلهای خودجوش و داوطلبانه مردمی باشد. «پیشگیری» در این چارچوب در مرحله نخست به معنای مجموعه‌ای از اقدامات برای ممانعت تا حد امکان از نخستین مورد مصرف مواد مخدر است و پس از آن نیز کاهش مصرف مواد مخدر در میان معتادان، کاهش عوارض مصرف و جلوگیری از مشکلات و آسیب‌های ناشی از اعتیاد است. اقدامات پیشگیرانه در طرح مذکور، برگرفته از سند جامع مبارزه با مواد مخدر، سیاست‌های ابلاغی ستاد مبارزه با مواد مخدر ریاست‌جمهوری و برنامه‌های شورای استانی هماهنگی مبارزه با مواد مخدر است که با مشارکت برخی نهادهای دولتی، عمومی و تشکل‌های غیردولتی فعال در امر مبارزه با مواد مخدر با هدف سالم‌سازی جامعه محقق می‌شود.

۸۰ هزار مدرسه تحت پوشش طرح یاریگران زندگی قرار می‌گیرند

ستاد مبارزه با مواد مخدر با طراحی و اجرای طرح «یاریگران زندگی»، مهارت‌های خودمراقبتی و مشارکت در برنامه‌های پیشگیری اولیه از اعتیاد را در گام اول در 40 هزار مدرسه در سطح کشور و در دوره‌های اول و دوم متوسطه و ابتدایی اجرا کرده است. طبق گفته اسکندر مومنی، دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر اجرای طرح یاریگران زندگی از طریق آموزش مهارت‌های خودمراقبتی و مشارکت در برنامه‌های پیشگیری اولیه از اعتیاد در بیش از 40 هزار مدرسه در سطح کشور از جمله این برنامه‌های ستاد در یکسال دولت مردمی بوده است تا برای آموزش به دانش‌آموز در حوزه اعتیاد نیز گام‌های دیگری برداشته شود. پیش‌بینی شده ۸۰ هزار مدرسه تحت پوشش این طرح قرار بگیرند.

به گفته او، تحت پوشش قرار دادن بیش از ۶ میلیون نفر از دانش‌آموزان دوره‌های اول و دوم متوسطه و ابتدایی، تحت پوشش قرار دادن بیش از سه میلیون و ۴۰۰ هزار نفر از والدین دانش‌آموزان با بهره‌گیری از سامانه شاد وزارت آموزش و پرورش و تحت پوشش قرار دادن بیش از ۶۰۰ هزار نفر از دانشجویان با اولویت افراد جدیدالورود از برنامه‌های پیشگیرانه ستادمبارزه با موادمخدر در یک سال فعالیت دولت سیزدهم محسوب می‌شود.

توقف آهنگ رشد اعتیاد در مدارس

دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر همچنین تاکید کرد که نتیجه اقدامات ناشی از اجرای طرح یاریگران زندگی، توقف آهنگ رشد اعتیاد به موادمخدر در مدارس بود.

4 محور طرح یاریگران زندگی

علیرضا کاظمی، قائم مقام دبیرکل ستاد مبارزه با موادمخدر نیز بر لزوم گسترش برنامه‌های فرهنگی پیشگیری در مدارس غیر دولتی مبتنی بر طرح یاریگران زندگی تاکید کرد و گفت: «این طرح چهار محور دارد که محور اول آن، توانمندسازی دانش‌آموزان در دوران ابتدایی و متوسطه اول و دوم، محور دوم مدیریت مورد و مداخله برای دانش‌آموزان آسیب‌دیده است. محور سوم تشکیل اثرگذار و توانمند کانون‌های یاریگران زندگی در مدارس است و محور چهارم که امسال اضافه شده نیز جشنواره نوجوان سالم و یاریگران زندگی است، همچنین دو حوزه جدید نیز امسال اضافه شده که همان استفاده از ظرفیت انجمن اولیا و مربیان و نیز سازمان ملی تعلیم و تربیت کودک با تمرکز بر مهدکودک‌ها است.»

آموزش و مهارت، بهترین راه‌حل برای پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی و رفتارهای پرخطر است

سید حسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران با بیان اینکه دانش‌آموزان نیاز به مراقبت دارند که مهمترین اصل این مراقبت را آگاهی‌بخشی به آنان در کانون خانه و مدرسه تشکیل می‌دهد، به پانا گفت: «در حوزه پیشگیری ظرفیت‌های بسیاری در کشور وجود دارد که باید احیاء شوند. رویکرد غالب و برتر باید نگاه پیشگیرانه و ایجاد بازدارندگی درونی باشد تا حتی اگر مواد مخدر در دسترس بود، کسی به سمت آن نرود.»

رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران با بیان اینکه طرح «یاریگران زندگی» بستری برای اقدامات فرهنگی و پیشگیرانه در جامعه است، تصریح کرد: «مدرسه می‌تواند بهترین بستر را برای افزایش مسئولیت‌پذیری و مشارکت دانش‌آموزان و افزایش سرمایه اجتماعی فراهم کند. تقویت ارتباط دانش‌آموز و خانواده با محیط مدرسه نیز از وظایف مددکار اجتماعی است. علاوه بر این، رصد مسایل دانش‌آموزان یکی از وظایف مددکاران اجتماعی است و در بسیاری از مواقع حضور مددکار اجتماعی می‌تواند مانع ترک تحصیل افراد، اعتیاد، اقدام به خودکشی یا آزارهای کودک و سایر موارد می‌شود.»

ضرورت تقویت مهارت گفت‌وگو درون خانواده

وی درباره اهمیت برنامه‌های پیشگیری از اعتیاد برای دانش‌آموزان گفت: «هیچ محیط اجتماعی به اندازه مدارس و نهادهای آموزشی نمی‌تواند بستر مناسبی برای ارتقای سلامت اجتماعی و روانی با هدف پیشگیری از اعتیاد باشد. در عین حال راهکارهای متعددی پیش روی خانواده‌ها است که مهم‌ترین آن تقویت مهارت‌ گفت‌وگو درون خانواده است. داشتن مهارت گفت‌وگو درون خانواده می‌تواند از بروز هر نوع آسیب اجتماعی جلوگیری کند و دانستن مهارت‌های ارتباطی و زندگی برای خانواده ضروری است.»

موسوی چلک تصریح کرد: «خانواده‌ها هنگامی که به هر دلیل دچار شک و تردید درباره مصرف مواد مخدر به وسیله نوجوان خود می‌شوند، باید احساس خطر کنند و نسبت به پیشگیری اولیه اقدام کنند.»

به‌نظر می‌رسد اجرای صحیح برنامه‌هایی همچون یاریگران زندگی می‌تواند علاوه بر رویکرد پیشگیرانه در جامعه هدف، موجب ترویج سبک زندگی سالم در میان دانش‌آموزان و خانواده‌های آنها شود و با توجه به اینکه چند روزی بیشتر از آغاز سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۱ نمی‌گذرد و امسال برخلاف دوسال تحصیلی گذشته، مدارس کار خود را به صورت حضوری آغاز کردند، اجرای طرح مذکور می‌تواند در بحث پیشگیری به جامعه دانش‌آموزی کشور کمک کند.