در گفت‌وگو با پانا
محمد مرآتی: هنرمندان در نوآوری به عناصر بیرون از دستگاه‌ها روی آورده‌اند که یک زنگ خطر است
آثاری که در جشنواره می بینیم به دلیل کم تحرکی موسیقی در دوران کرونا، چندان چشمگیر نیستند/ موسیقی دستگاهی نیازمند یک ساز و کار مناسب برای الگومحوری است
تهران (پانا) - عضو هیئت انتخاب آثار و گروه ها در سی و هفتمین جشنواره موسیقی فجر تاکید کرد که ملاک و معیار در جشنواره‌های ملی مثل جشنواره موسیقی فجر، بر اساس معیارهای خود دستگاه‌های ایرانی و رپرتورهایی است که در موسیقی اقوام وجود دارد.
محمد مرآتی در مهرماه سال١٣٥١در یک خانواده هنرمند در کرمانشاه به‌دنیا آمد. وی در رشته موسیقی تحصیل کرده و مدرک دکترای اتنوموزیکولوژى از دانشگاه پاریس (Nanterre) را دارد. پدر او جزو هنرمندان ممتاز خوشنویسی بود. از زمان کودکی با طنین موسیقی خوب به واسطه پدرش آشنایی داشت و با صدای سازها تخیلات زیادی را وارد ذهن‌اش می‌کرد.
محمدعلی مرآتی با اشاره به این مطلب که جشنواره موسیقی فجر در سطح قابل قبولی برگزار می‌شود به پانا گفت: «آثاری که به دبیرخانه جشنواره ارسال شده‌اند قابل بررسی هستند و برخی از آنها کیفیت بسیار خوبی دارند و نظر هیات داوران را به خود جلب کرده‌اند.»
وی در عین حال توضیح داد: «البته ما سال گذشته تولیدات بهتری داشتیم چون آن آثار قبل از کرونا ساخته شده بودند. آثاری که امسال به جشنواره ارائه شدند به دلیل کم تحرکی موسیقی در جامعه در دوران کرونا، به آن اندازه چشمگیر نیستند و با افت کیفیتی مواجه شده‌اند اما در مجموع کیفیت آثار خوب است.»
این اتنوموزیکولوژ همچنین گفت: «جشنواره در ژانرهای مختلفی آثار را بررسی می‌کند و تنوع خوبی در میان آثار وجود دارد و آلبوم‌هایی که در بخش دستگاهی یا در بخش نواحی ارائه شده‌اند آلبوم‌های ارزشمندی هستند. البته به نظر من آثار به لحاظ اصالت تا حدودی از کارگاه‌های دستگاهی فاصله گرفته‌اند که این موضوع ناشی از آن بخش از نوآوری است که منابعش را بیرون از دستگاه‌ها جستجو می‌کنند.»
وی افزود: «من در آثار اخیری که نسل جدید ارائه می‌دهند چندان نمی‌توانم دستگاه را تشخیص داده و گوشه‌ها را پیگیری کنم. امسال این وضع در موسیقی نواحی خیلی بهتر است ولی در مورد موسیقی دستگاهی باید آسیب‌شناسی شود زیرا موسیقی‌های دستگاهی نیازمند یک ساز و کار مناسب برای الگومحوری است.»
عضو هیات انتخاب جشنواره سی و هفتم اضافه کرد: «ملاک و معیار در جشنواره‌های ملی مثل جشنواره موسیقی فجر، فقط بر اساس معیارهای خود دستگاه‌های ایرانی و رپرتورهایی است که در موسیقی اقوام وجود دارد. ما معیارمان را بر اساس ماهیت دستگاه‌ها و روایت‌های معتبر ردیف می‌گذاریم و نگاه می‌کنیم تا ببینیم آثاری که ارائه شده‌اند رابطه‌شان با این اصالت را چگونه حفظ کرده‌اند. خود من و سایر اعضای این هیئت که داشتیم از نوآوری‌ها بسیار استقبال کردیم ولی مبنای ما آن گونه از نوآوری‌هایی است که ریشه در رپرتوارهای اصلی داشته باشد.»
مرآتی خاطرنشان کرد: «رپرتوار موسیقی دستگاهی مشخص است و ما 7 دستگاه و 6 آواز اصیل ایرانی داریم که در برخورد با آن یک گروه وجود دارد که آن را نعل به نعل اجرا می‌کنند و گروه دوم، گروهی است که خلاقیت دارند و یک تغییراتی ایجاد می‌کنند اما همچنان ساختار، گوشه‌ها و ماهیت دستگاه‌ها حفظ می‌شود. اما امسال خیلی از هنرمندان در نوآوری به عناصر بیرون از دستگاه‌ها روی آورده بودند که شاید این یک زنگ خطر است. از نگاه من این گروه سوم فقط اتمسفری از دستگاه‌ها را اجرا می‌کنند و وقتی به اینجا می‌رسیم دیگر نمی‌توانیم بگوییم این موسیقی ایرانی است یا متعلق به جای دیگری است.»
وی معتقد است: «نوآوری در موسیقی غرب هم وجود دارد اما به این شکل است که وقتی یک متخصص موسیقی باروک می‌خواهد در کارش نوآوری ایجاد کند از رپرتوارهای باروک استفاده کرده و زیبایی‌شناسی و نحوه آرایه‌ها و زینت‌هایش نیز بر اساس موسیقی باروک است. پس این یک خلط مبحث است که موزیسین جوان ما نوآوری را با قرار دادن یک ساز غربی در کنار سازهای ایرانی معنا کند. این به عدم شناخت رویکرد نوآورانه برمی‌گردد و من معتقد هستم که در جامعه ایران حتماً باید یک آسیب‌شناسی صورت بگیرد.»
یادآور می‌شود، سی‌وهفتمین جشنواره موسیقی فجر هم‌زمان و در گرامیداشت سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی ایران از تاریخ 22 تا 26 بهمن ماه ۱۴۰۰ به دبیری حسن ریاحی در بخش‌های رقابتی (جایزه باربد) و غیررقابتی برگزار می‌شود و جایزه ترانه ، جایزه موسیقی و رسانه و نشست‌های پژوهشی برنامه‌های دیگر این دوره از جشنواره خواهد بود.
ارسال دیدگاه