سنگ چینی از اجاقی خُرد

به‌گزارش ایران،‌ مدارس و دانشگاه‌ها و مراکز فرهنگی و مؤسسات آموزشی با جمعیت بعضاً به هم فشرده در راستای فعالیت‌های آموزشی انجام وظیفه می‌کردند. با شیوع کرونا و تعطیل شدن آموزش‌های حضوری و لزوم حفظ فاصله اجتماعی، بستر مجازی، قابلیت‌های خود را آرام آرام در حوزه آموزش به رخ کشید. به‌عبارتی استیصال و ناچاری عاملی شد که آموزش در این بستر در دستور کار دولت و مراکز آموزشی قرار گیرد.

کرونا که خود ویروسی ناشناخته بود در واقع ناشناختگی قابلیت‌های آموزش مجازی را عیان کرد. سایت آموزگارا (www.amozegara.com) به‌عنوان محملی برای علاقه‌مندان شعر و ادبیات در چنین حال و احوالی شروع به فعالیت کرد. به همت دو شاعرمهندس و در ماه‌های نخستین شیوع کرونا و جبر به خانه‌نشینی‌ها و قرنطینه‌های ملال‌آور، بستری اینترنتی فراهم شد تا چراغ کم‌سو شده شعر و ادبیات را روشن نگه دارند. هم‌کلامی با استادان و چهره‌های دور از دسترس علاقه‌مندان در این پایگاه موهبتی است که می‌تواند مهم‌ترین مزیت آن محسوب شود. در جشنواره بین‌المللی شعر فجر از این پایگاه که بی‌هیچ چشمداشتی در گسترش و ارتقای ادبیات قدم برداشته است، تقدیر شد.

با امید توسعه پایگاه‌های واقعی ادبیات و رسانه‌های آموزشی دغدغه‌مند که نگاهی غیرجغرافیایی به شعر دارند و خواهند کوشید که پدیده‌های ادبی نامکشوف را به جامعه هنر معرفی کنند؛ با سعید بیابانکی و محمد حسین نعمتی از شاعران این روزگار که در تأسیس و راه‌اندازی و مدیریت این سایت کوشیده‌اند گفت‌و‌گوی کوتاهی انجام شده است که در آن به دورنمای آموزش‌های آنلاین، سرنوشت نشست‌های مجازی ادبی و دستاوردهای آن تا به امروز پرداخته‌ایم.

از مهم‌ترین معضلات آموزش مجازی، اختلال در ارتباط مؤثر مدرس و هنرجو و به تبع آن تمرکزپریشی‌هایی است که می‌تواند کیفیت آموزش را تقلیل دهد. آیا سایت آموزگارا برای این وضعیت، پیش‌اندیشی و تدارکی داشته است؟
بیابانکی: در آموزش مجازی امکان بهره‌مندی از امکانات چند رسانه‌ای همزمان برای استاد فراهم است. از جمله نمایش تصویر، فیلم و پخش صدا و همه اینها تمرکز دانشجو را افزایش می‌دهد. مضافاً اینکه دسترسی به فایل‌های صوتی کلاس پس از پایان جلسات در پروفایل شخصی دانشجو بارگذاری می‌شود و اتفاقاً دانشجو با مرور چند باره صدای استاد می‌تواند این اختلال نسبی در ارتباط مؤثر را جبران کند. در طول کلاس امکان ارتباط دو سویه سؤال و جواب از سوی استاد و دانشجو به‌صورت متنی، صوتی و تصویری فراهم بوده و نسبت به کلاس حضوری فضای مدرن تری طراحی شده است.

در حوزه تولید محتوا نگاه برنامه‌ریزان سایت آموزگارا بر چه اساسی استواراست و چقدر به نیاز جامعه ادبی و کاستی‌های آموزشی ارجاع داده شده است؟
نعمتی: ما جامعه مخاطبان را علاقه‌مندان و دوستداران ادبیات تعریف کرده‌ایم و نه الزاماً شاعران و نویسندگان. به‌همین منظور دوره‌های آموزشی عمومی‌تر را مد نظر قرار داده‌ایم. مثلاً حافظ خوانی، گلستان سعدی، شرح مثنوی، آشنایی با مفاهیم فلسفه، لذت نوشتن و دوره‌های مشابه. در واقع آموزگارا توانسته بسیاری ازعلاقه‌مندان به ادبیات و شعر را با خود همراه کند. در میان دانش‌پذیران دوره‌های ما از دانش‌آموز و دانشجو و استاد دانشگاه تا زن خانه دار و بازنشسته و کارمند و راننده از سراسر کشور حضور دارند.

انتخاب مدرسان آموزش مجازی طبیعتاً بر اساس توانش‌های متمایزی صورت می‌گیرد که در انتقال درست دانش و اثربخشی آموزشی تبحر داشته باشند. چه ملاک و معیاری برای این انتخاب پیش روی داشته‌اید؟
بیابانکی: اتفاقاً ما معتقدیم آموزش مجازی برای استاد نسبت به آموزش حضوری دشوارتر است، به این دلیل که استاد علاوه بر تسلط به مبحث آموزشی باید با فضای مجازی و اصطلاحات و امکانات آن آشنا باشد. ما استادان را از میان عزیزانی انتخاب می‌کنیم که اولاً در فضای مجازی فعال باشند ثانیاً این رسانه و امکاناتش را بخوبی بشناسند و ثالثاً برای مخاطب نیز شناخته شده باشند و به موضوعی که قرار است ارائه کنند کاملاً مسلط باشند. ملاحظه می‌کنید که دشوارترین بخش کار ما انتخاب استاد و موضوع است.

قاعدتاً گام‌های نخستین استقرار هر رویکردی به کندی صورت می‌گیرد و اختلالاتی در طول مسیر پیش روی دست‌اندرکاران خواهد بود. مهم‌ترین مشکلات توسعه و تسری این نوع آموزش‌ها را چه می‌دانید؟
نعمتی: طبیعتاً اختلال و کندی سرعت اینترنت در کشور از مشکلات اصلی ماست. ما از سراسر کشور و حتی کشورهای خارجی هم دانشجو داریم. ولی مشکل بزرگ‌تر آشنا نبودن عده‌ای ازدوستداران با فضای مجازی است. بخصوص پدران و مادران علاقه‌مند که عمری از آنها گذشته است، که این معضل را ما با تیم پشتیبان با حوصله و مجرب توانسته‌ایم حل کنیم. مشکل دیگر تازه بودن این فضاست که نیاز به معرفی بیشتر دارد. ولی خوشبختانه ما در این زمان کوتاه توانسته‌ایم جامعه خوبی از دوستداران ادبیات را در کشور شناسایی و همراه کنیم. به نظرم همراهی رسانه ملی می‌تواند به گسترش این فضا کمک کند.

در کوتاه‌مدت اخیر و بنا به برنامه‌های تدارک دیده شده، میزان اثرگذاری واقعی سایت آموزگارا را اگر بخواهید عنوان کنید چه مواردی را برخواهید شمرد؟
بیابانکی: به‌نظرم کشف و همراهی و تربیت یک جامعه چندهزار نفری از مخاطبان علاقه‌مند بزرگترین سرمایه ماست. پرداختن به مفاهیمی که کمتر در رسانه‌های رسمی مورد دقت قرار می‌گیرد، می‌توان از موفقیت‌های دیگر ما برشمرد. ما رویدادهای شبانه داشته‌ایم با عنوان: شب مولانا، شب خیام، شب فروغ، شب سپندارمذگان و شب تیرگان که معمولاً کمتر به آنها پرداخته می‌شود. به‌نظرم آشتی مردم از طیف‌های مختلف با ادبیات کار اصلی ما بوده است. کاری که دانشگاه از سویی و رسانه از سویی دیگر موفق به انجام آن نشده‌اند. همین که یک جامعه چند هزار نفری ما را دنبال می‌کنند و در بیشتر دوره‌ها به فراخور علاقه‌شان شرکت می‌کنند، وقت می‌گذارند و مشارکت می‌کنند یعنی آموزگارا اثرگذار بوده است.