گفت‌وگو با دبیر اجرایی هجدهمین جشنواره نمایش عروسکی تهران - مبارک
اجرای تمام بخش‌ها در بسترهای مجازی
تهران (پانا) - هجدهمین جشنواره نمایش عروسکی تهران -مبارک قرار است با یاد زنده‌یاد گلزار محمدی، دبیر فقید این جشنواره و با دبیری اجرایی مهدی حاجیان و با بهره‌گیری از ظرفیت‌های فضای مجازی، دهم تا هفدهم اسفند برگزار شود و همچنان دعوت عروسک‌ها از کودکان برای شرکت در این جشنواره ادامه دارد.
به‌گزارش ایران، یکی از بخش‌های خاص جشنواره امسال بخش «کودک و مبارک» است که با هدف مشارکت بیشتر کودکان در این رویداد هنری طراحی شده و حالا که شرایط خاص امسال و خانه‌نشینی کودکان و نوجوانان، باعث شده جشنواره هجدهم نتواند مثل دوره‌های قبلی، میزبان کودکان و نوجوانان باشد، در عوض برای آشنایی بچه‌ها با نمایش‌های عروسکی ایرانی، کمک به تقویت خلاقیت هنری کودکان و نوجوانان، ترغیب آنها به مطالعه و شناخت بیشتر قصه‌های ایرانی و تقویت روحیه کار جمعی و مشارکت در امر هنری گروهی کودکان و نوجوانان تا 12 سال با همکاری اعضای خانواده، عروسک «مبارک» را با استفاده از امکانات ساده و وسایل در دسترس بسازند و یک قطعه کوتاه نمایشی را با این عروسک اجرا و فیلم آن را برای حضور در این بخش ارسال کنند. از بخش‌های دیگر جشنواره امسال، برگزاری کارگاه‌های مختلفی بود که به شیوه‌ای جدید و بر فضاهای آنلاین طراحی و اجرا شد و تجربه‌ای بود تازه در این راه. حاجیان دبیر اجرایی هجدهمین دوره جشنواره نمایش عروسکی تهران مبارک در گفت‌وگو با «ایران» از شرایط برگزاری جشنواره امسال و چالش‌ها و امیدهایش می‌گوید.
در مورد روند برگزاری هجدهمین جشنواره نمایش عروسکی تهران مبارک بگویید...
از زمان اعلام فراخوان و انتصاب زنده‌یاد گلزار محمدی به دبیری، این دوره از جشنواره فعالیتش را آغاز کرد. برای تهیه و تدوین فراخوان، بررسی، آسیب‌شناسی و نیازسنجی‌های مختلفی انجام شد و مشاوره‌های خوبی از اشخاص متبحر و صاحب تجربه گرفتیم. از زمان ارسال فراخوان، ارتباط‌هایی با هنرمندان حوزه‌های مختلف برقرار کردیم. ستاد جشنواره با مدیریت خود زنده‌یاد محمدی تشکیل شد و مدیران کمیته‌های تخصصی در بیشتر بخش‌ها منصوب شدند و کارشان را آغاز کردند. اسفندماه سال گذشته زنده‌یاد محمدی را با کمال تأسف از دست دادیم که این ضربه بزرگی به روند برگزاری جشنواره وارد کرد و با یک وقفه طولانی مواجه شد.
از ابتدا تا امروز که در آستانه برگزاری جشنواره هستیم، این رویداد با توجه به اپیدمی کرونا چه تمهیداتی در پیش گرفته و امروز به چه مرحله‌ای رسیده است؟
با تشکیل شورای سیاستگذاری و بررسی همه جوانب امر، بویژه بررسی شرایط ویژه کشور بعد از شیوع کرونا، تصمیم بر این شد که جشنواره با حفظ نام و جایگاه دبیری خانم محمدی و مدیریت اجرایی بنده کارهایش را در اسفندماه سال‌جاری با بهره‌گیری حداکثری از امکانات فضا و بسترهای مجازی انجام دهد. مطابق این تصمیم بخش‌های مختلف جشنواره مجدداً کارهای خود را از سر گرفتند. در آن مرحله آثاری که پیش‌تر انتخاب شده بود وارد مراحل اجرایی شدند. ارتباط با گروه‌ها برقرار شد و گروه‌ها با تأکیدات مکرری که بر حفظ شرایط امن و رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی از سوی ستاد جشنواره شد، تمرینات خود را آغاز کردند. با توجه به سقف محدود پذیرش آثار هر بخش به‌جهت اینکه تعداد کمتری از آثار وارد مرحله تمرین و تولید نمایش شوند، مرحله ارزیابی دوم را براساس ارزیابی ایده‌های اجرایی و طرح‌های کارگردانی قرار دادیم که در این مرحله طرح عروسک‌ها، طرح‌های صحنه و ایده‌های اجرایی براساس ارائه اثر در فضای مجازی مورد ارزیابی قرار گرفت و کارهای برگزیده این بخش هم معرفی و وارد پروسه تمرین و آماده‌سازی شدند. در تمام این مراحل نیز با گروه‌ها در ارتباط بودیم. سعی کردیم فضاهای
تمرین را برای آنها فراهم و هماهنگ کنیم تا به جهت وضعیت شیوع بیماری شرایط بهتری داشته باشند. از گروه‌ها خواهش کردیم که ساعات و شرایط حضور اعضای گروه را به نوعی تنظیم کنند که حداکثر حفاظت از سلامت هنرمندان اتفاق بیفتد.
ظاهراً در تمام این مدت نیز فعالیت دبیرخانه هجدهمین جشنواره تئاتر عروسکی تهران مبارک مجازی بوده؛ درست است؟
بله. تقریباً تمام مراحل دریافت، پذیرش و بررسی آثار و حتی مکاتبات اداری گروه‌ها را بر اساس شیوه‌های مجازی تعریف کردیم تا حدی که هیچ نیازی به‌حضور هنرمندان در دبیرخانه نباشد. تمام حضورهای فیزیکی را کم کردیم و اتفاقات اجرایی وارد فضاهای مجازی شد. تمام این برنامه‌ریزی‌ها و تمام تصمیم‌ها بر این اساس بود که بتوانیم در عین اینکه روند تولید و اجرای نمایش‌های عروسکی را دنبال می‌کنیم و این جریان مستمر و پیگیر است، نهایت تلاش خودمان را در جهت حفاظت از سلامت هنرمندان و گروه‌های نمایشی داشته باشیم.
با وجود مجازی بودن جشنواره آیا مشارکت هنرمندان در بخش‌های مختلف جشنواره از جمله استان‌ها روند خوشایندی بود؟
نمایش عروسکی به‌جهت تخصصی بودن و شرایط ویژه‌ای که دارد عموماً بیشتر تولیداتش در تهران مشاهده می‌شد، اما در سال‌های اخیر شهرستان‌ها پیشرفت‌های بسیار خوبی در حوزه تولید و اجرای نمایش عروسکی داشته‌اند و خوشبختانه امسال هم حضور قابل توجهی در بخش‌های مختلف جشنواره دارند. بزودی آمار تفکیکی اعلام می‌شود، اما در حال حاضر از این قضیه خرسندیم که حضور گروه‌های نمایشی از استان‌های کشور چشمگیر است. پیشرفت در حوزه‌های مختلف طراحی، ساخت عروسک، طراحی و تولید نمایش کاملاً مشهود است. به‌نقل از هیأت‌های انتخاب بخش‌های مختلف بگویم که رضایت نسبی قابل توجهی از گروه‌های استان‌های کشور دارند و از این قضیه راضی هستند. خوشبختانه با وجود تمام شرایطی که شاهد آن هستیم، حضور و استقبال هنرمندان گروه‌های نمایشی عروسکی از سراسر کشور قابل توجه بود. گرچه پوشیده نیست که شرایط موجود سختی‌های زیادی را برای هنرمندان و گروه‌های نمایشی ایجاد کرده است، چه در مرحله تمرین و چه در مرحله دعوت از هنرمندان. طبیعی است که بعضی از هنرمندان به‌جهت شرایط ویژه ترجیح داده‌اند که در زمان همه‌گیری ویروس فعالیتی نداشته باشند و به‌نوعی حضور در جمع را به‌صلاح
خودشان ندانسته‌اند، اما با تمام این اوصاف استقبال از بخش‌های مختلف جشنواره قابل توجه بود و هم گروه‌های جوان و هم گروه‌های باسابقه بیشتری در بخش‌های مختلف ما را همراهی کردند و طبیعتاً در مرحله نهایی هم بسیاری از این دوستان حضور دارند.
بخش محیطی یکی از بخش‌های جذاب جشنواره‌ها از جمله جشنواره عروسکی است. حال با توجه به اینکه جشنواره براساس ویژگی‌های مجازی شکل گرفته است، این بخش را چگونه برگزار می‌کنید؟
با توجه به تصمیم شورای سیاستگذاری مبنی بر اینکه تمامی بخش‌ها با استفاده از ظرفیت‌های فضای مجازی اتفاق بیفتد، ما هم این موضوع را مدنظر قرار دادیم و براساس مصوبه شورای سیاستگذاری عمل کردیم و تمام بخش‌ها را در بسترهای مجازی آثار عرضه خواهیم کرد. بخش‌های فضای باز و نمایش‌های محیطی هم تابع همین شرایط هستند و با ضوابط ویژه‌ای که برای فیلمبرداری از آثار داریم، ضبط می‌شوند و کارها از طریق بسترهای مجازی که بعداً اعلام می‌شود در معرض دید عموم قرار خواهد گرفت. با آرزوی اینکه بزودی و در شرایط مساعد ان‌شاءالله شاهد اجرای عمومی نمایش‌های عروسکی در صحنه‌های سراسر کشور باشیم.
کارگاه‌های هجدهمین جشنواره تئاتر عروسکی تهران مبارک نیز در بستر مجازی برگزار شد؛ در مورد موضوعات انتخابی این بخش بگویید؟
یکی از بخش‌های قابل توجه جشنواره امسال، بحث آموزش است. از زمان فراخوان با توجه به‌تأکیدی که زنده‌یاد گلزار محمدی به بحث آموزش و توجه به‌تقویت بنیه علمی دوستان نمایشگر عروسکی داشتند این رویه را پیگیری کردیم. نیازسنجی‌هایی در حوزه نمایش عروسکی انجام شد و مشاوره‌هایی با هنرمندان و استادان این حوزه صورت گرفت تا ببینیم چه شاخه‌ها و چه بخش‌هایی از نمایش عروسکی نیاز به تقویت علمی دارد. نکته دیگری که در این مقوله مورد توجه بود، مواجهه هنرمندان نمایش بویژه هنرمندان نمایش عروسکی با مقوله همه‌گیری ویروس کرونا بود و همچنین مواجهه آنها با محدودیت‌هایی که این پاندمی برای هنر نمایش ایجاد کرده است و نیز راهکارهای برون‌رفت از این شرایط. ما این بخش را که مدیریت اش با خانم فهیمه میرزاحسینی بود با جدیت پیگیری کردیم و با استادان مختلفی رایزنی داشتیم؛ استادانی که شاید بعضی از آنها تخصص ویژه‌شان نمایش عروسکی نبود ولی به‌جهت ارتباطی که با مقوله‌های آموزشی و مباحث بینارشته‌ای دارند از آنها دعوت کردیم. به‌نظرم کارگاه‌های آموزشی یکی از نقاط قوت این جشنواره بود. 7 کارگاه آموزشی با موضوعات مختلف از جمله بازی‌دهندگی عروسک، تناسب
عروسک و قاب تصویر، موسیقی در نمایش عروسکی و... برگزار شد. تمام این مباحث به‌نوعی نیازسنجی شده بود و ارائه‌اش نیز با توجه به بازخوردی که از مخاطبان در سراسر کشور گرفتیم، ارائه امیدوارکننده‌ای بود. امیدوارم که نتایج و اثراتش را در تولیدات آینده گروه‌ها و حتی در تقویت تولیدات سال‌جاری در جشنواره حاضر شاهد باشیم. در ضمن ارتباط‌های خوبی بین استادان کارگاه‌ها و شرکت کننده‌های آنها برقرار شد که هنوز ادامه دارد و هنرآموزان و هنرمندان نمایش عروسکی در راستای ارتقای سطح علمی خود و سطح کیفی آثارشان با این استادان مرتبط هستند.
همزمان با این رویداد برنامه‌ای برای نشر کتاب پژوهشی دارید؟
بله. علاوه بر کارگاه‌های آموزشی که برگزار شد، در حوزه پژوهش و حوزه علمی جشنواره، برنامه‌های دیگری هم داریم که یکی از آنها ترجمه و چاپ سه عنوان کتاب در حوزه نمایش عروسکی است و در ایام جشنواره شاهد این اتفاق خواهیم بود. همچنین یک همایش پژوهشی خواهیم داشت که اخبار دقیق‌تر آن اعلام می‌شود. اتفاق دیگری که با مشارکت گروه‌ها و پژوهشگران حوزه نمایش عروسکی و حوزه تئاتر اتفاق افتاد، مسابقه «پژوهش نمایش عروسکی» بود که آن هم مراحل پایانی داوری را طی می‌کند و در اختتامیه جشنواره هم برگزیدگان حوزه‌های پژوهشی در دو بخش تألیف و ترجمه معرفی خواهند شد.
هر ساله بخش ویژه‌ای با عنوان «پاتوق عروسکی کودک» در ایام جشنواره برگزار می‌شد؛ امسال و با توجه به اپیدمی کرونا این بخش چگونه دنبال می‌شود و آیا برنامه‌ای در این رابطه در نظر گرفته شده است؟
امسال به‌جهت شرایطی که شیوع کرونا برای جشنواره به‌وجود آورده است به این منظور که کودکان و نوجوانان از این رویداد بی‌‌بهره نمانند، بخش ویژه «کودک و مبارک» را با هدف آشنایی بیشتر کودکان و نوجوانان ایران با بسترهای کهن و ملی نمایش عروسکی، مشارکت‌شان در این رشته، ایجاد انگیزه و توجه ویژه برای شناخت این حوزه از نمایش عروسکی طراحی کردیم. فراخوان تخصصی این بخش اعلام عمومی شده است. مخاطب در این بخش که به شکل مسابقه و رقابت هم برگزار می‌شود، کودکان، نوجوانان و خانواده‌ها هستند که با مشارکت هم می‌بایست عروسک مبارک را با وسایل در دسترس خود در منزل و با تمرکز بر خلاقیت و نوآوری تولید کنند. آنها باید یک قطعه کوتاه نمایشی را آماده و فیلمبرداری کنند و به دبیرخانه بفرستند. به برگزیدگان این بخش جوایز ویژه‌ای را اهدا می‌کنیم و عروسک‌های برگزیده هم در نمایشگاهی که در ایام جشنواره برگزار خواهد شد با اسم و مشخصات سازنده آنها در معرض تماشای عموم قرار خواهد گرفت. در این بخش مشارکت بسیار خوبی را هم از کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان داشتیم. دوستان در کانون پرورش فکری با ما همراهی کردند و جوایز ویژه‌ای را هم برای برگزیدگان در
نظر گرفتند. یکی از این جوایز استفاده یک ساله برگزیدگان و خانواده‌شان از امکانات تئاتر و سینما کانون پرورش فکری در سراسر کشور است. همچنین بسته‌های هدایای ویژه‌ای را تدارک دیده‌اند که این بسته‌ها آموزشی، فرهنگی و هنری هستند. علاوه‌بر آن جشنواره هم جوایز ویژه خودش را تقدیم برگزیدگان این بخش خواهد کرد. این رویکرد می‌تواند علاوه‌بر تقویت خلاقیت کودکان و نوجوانان، روحیه مشارکت جمعی را در بین افراد خانواده تقویت کند و در بستر یک کار گروهی و کار جمعی منجر به تولید یک اثر هنری شود.
ارسال دیدگاه