دهقانی: نقش‌ها به انسان‌ها هویت می‌دهند و همین، کار تشکیلاتی را جذاب می‌کند

اردشیر دهقانی چهل و سومین سالروز پیروزی انقلاب اسلامی و روز زن را به مربیان سراسر کشور تبریک گفت و افزود: در شرح ساختار تشکیلات پیشتازان میخواهیم به موضوع تیم‌سازی بپردازیم؛ اما پیش از آن میخواهم نکاتی را با شما در میان بگذارم. شما اذعان دارید که دو رکن اصلی تشکل‌های دانش‌آموزی مربیان و دانش‌آموزان هستند. در واقع بدون این دو عنصر اصلی، سازمان دانش‌آموزی هستند. وجود این دو گروه به سازمان اعتبار می‌بخشد. شما مربیان در کنار ما بدون چشمداشتی این مسیر را می‌پیمایید.

مدرسه ظرفی است که همه محتواها باید در آن ریخته شود تا دانش‌آموزان را به سمت حیات طیبه رهنمون کند

وی اضافه کرد: سند تحول بنیادین آموزش و پرورش سه عنصرِ مربی، متربی و خانواده را تشکیل‌دهنده مدرسه آرمانی و صالح عنوان می‌کند؛ ما نیز به عنوان قطعه‌ای از این پازل نقش آفرینی میکنیم. فعالیت سازمان دانش‌آموزی گرچه خارج از مدرسه اتفاق می‌افتد، حاصل و برون‌داد آن در مدرسه است. ما در سازمان دانش‌آموزی طیف گسترده ای از مربیان را داریم که در بخش ‌های مختلف آموزش‌وپرورش نقش‌آفرینی می‌کنند و همه ما باید تلاش کنیم مدرسه تبدیل به محور، مدار، کانون و درمانگاهی شود که پاسخگوی نیازهای دانش‌آموزان باشد. ما در زمینه عملی ساختن سند تحول بنیادین آموزش و پرورش هستیم که به امید خدا در سالهای آینده به بهترین شکل ممکن اجرایی می‌شود.

اعتقاد داریم دانش‌آموزان باید در همه ارکان سازمان دانش‌آموزی نقش آفرینی کنند

دهقانی ادامه داد: هدف کلی ما در سازمان دانش‌آموزی توانمند کردن دانش‌آموزان در ساحت های ۶ گانه تربیت است. امروز سازمان دانش‌آموزی با تکیه بر سه عنصر دانش‌آموزباوری، دانش‌آموزیاوری و مدرسه‌محوری توسعه در ساحتِ فعالیت‌های اجتماعی را دنبال می‌کند. ما اعتقاد داریم دانش‌آموزان باید در همه ارکان سازمان دانش‌آموزی نقش آفرینی کنند. امروز دو میلیون و ۷۰۰ نفر عضو مستقیما در فعالیتهای سازمان دانش‌آموزی شرکت دارند و همه آنها باید در تصمیم‌سازی‌های سازمان نقش‌آفرینی کنند.

وی درباره نقش مربیان سازمان دانش‌آموزی در تحقق این هدف گفت: ما به عینه این هدایتگری را دنبال میکنیم. هدف کلی و ماموریت ما باید منتج به هدفی بزرگتر شود که تحت عنوان اعتلای شخصیتی دانش‌آموزان طراحی شده است. ما نمیخواهیم شخصیت دانش‌آموزان را تغییر دهیم، بلکه ماموریت ما کار کردن روی شخصیت دانش‌آموزان است تا محصول آن دانش‌آموز چندساحتی باشد. باید تربیت در ساحتهای ۶ گانه اتفاق بیفتد گرچه ما روی یکی از ساحت ها تمرکز کرده ایم اما به ۵ ساحت دیگر نیز می پردازیم. ابعاد پرورشی و آموزشی مانند دوبال یک هواپیما هستند که پرواز آن را میسر می‌کنند. آموزش هم ابزار تربیت انسان برای رسیدن به حیات طیبه است.

معاون سازمان دانش آموزی گفت: برای عملیاتی شدن این هدف به چهار عنصر نیازمندیم که اول نیروی انسانی موثر و دوم برنامه مناسب است. امروز در بخشهای سه‌گانه سازمان، یعنی مجلس دانش‌آموزی، خبرگزاری پانا و تشکیلات پیشتازان، دارای بسته‌های تحولی هستیم که نقشه راهی برای این هدف در اختیار ما قرار داده اند. عنصر بعدی زیرساختهای مناسب است که باید متناسب با نیازهای دانش‌آموزان عملیاتی شود و شبکه شاد یکی از این زیر ساخت هاست. عنصر چهارم بخش اعتبار است، که برای اجرای بسته‌های تحولی تزریق می شود.

به دنبال چه هستیم؟

دهقانی درباره هدف سازمان دانش آموزی از تجمیع همه این امکانات گفت: خروجی و محصول نهایی ما از این اقدامات تربیت یک شهروند تشکیلاتی است که باید چهار ویژگی را داشته باشد. او باید پایبند به مبانی دینی و اخلاقی و عملگرا باشد که ما مصادیق آن را در کمکهای مومنانه، تولد زمین، جشن عاطفه ها و سایر برنامه‌ها و پویش‌های سازمان می بینیم. ویژگی دوم این است که دانش‌آموزان ما با مهارت‌های زندگی آشنا شوند. اگر بچه‌های ما توانمند شوند اثرگذاری‌شان بیشتر می شود. عنصر سوم این است که یک دانش‌آموزِ مشارکت‌جو و قانونمند تربیت کنیم؛ مشارکت‌جویی یعنی حضور دانش‌آموز در همه عرصه‌های سیاسی و فرهنگی و مذهبی. چهارمین ویژگی این است که محصول ما انسانی عالم و امیدوار به زندگی باشد. ما ایمان داریم سازمان دانش‌آموزی می تواند در همه عرصه ها تاثیرگذار باشد. انشاءالله با کمک شما نسلی تربیت کنیم که حامل همه این ویژگی‌ها باشد.

تحقق بسیاری اهداف تشکیلاتی به صورت انفرادی غیر ممکن است

معاون فعالیت‌های دانش آموزی سازمان دانش‌آموزی گفت: امروز مهم‌ترین ضعفی که در سازمان میبینم بحث کار گروهی و تیم‌سازی است. ما بیشتر به آموزش مهارت های اجتماعی و تشکیلاتی پرداختیم ولی نمیدونیم تیم باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد. هر گروه رسمی یا غیررسمی در نتیجه ۴ دلیل شکل میگیرد. اول دلایل امنیتی است؛ یعنی انسان ها در گروه احساس امنیت و قدرت می‌کنند. دوم اینکه احترام می‌بینند و نیازهای اجتماعی آنها در گروه میسر می شود؛ آنها در گروه قابل احترام میشوند و مشروعیت پیدا می کنند. سوم اینکه در گروه است که اطلاعات دست به دست میشود و آخرین دلیل این است که دستیابی به هدف در گروه راحت تر است. تحقق بسیاری اهداف تشکیلاتی به صورت انفرادی غیر ممکن است.

یاورمربی یکی از توانمندترین و اجتماعی‌ترین دانش‌آموزان مدرسه است

وی ادامه داد: در سازمان دانش‌آموزی این تیم است که پایه گروه است و اجزا را در کنار هم قرار میدهد. همکاران عزیز، امروز ماموریت شما در حوزه تیم‌سازی این است که سه ماموریت را در قبل، حین و بعد از تشکیل تیم انجام دهیم. دوگام نخست پیش از تشکیل تیم این است که هسته اولیه تیم یا گروه و رسته را تشکیل دهیم. مدیر و مربی و اجزای مدرسه را هماهنگ کنیم و سپس به شناسایی یاور مربی بپردازیم. یاورمربی را باید جستجو و انتخاب کرد. او یکی از توانمندترین و اجتماعی‌ترین دانش‌آموزان مدرسه است. ورود به تشکیلات ما شرط معدل ندارد. ما پیشتر شرط معدل برای پیوستن به تشکیلات گذاشته بودیم که بعدها ان را اصلاح کردیم اما عضو شدن شرط دارد.

دهقانی گفت: در گام اول ما باید به یاور مربی آموزش دهیم. گام دوم ما هدایت و حمایت است. یاورمربی مسئول انتقال این تجارب به سرتیم ها و معاون ها و اعضای تیم است. در مرحله پایانی هم دو گام داریم که نظارت و ارزیابی است. یعنی ضمن اینکه نظارت میکنیم، ارزیابی میکنیم تا ببینیم چقدر موفق بودیم.

نقش ها به انسان ها هویت می دهند و این است که کار تشکیلاتی را جذاب می کند

وی ادامه داد: وقتی گروهی شکل می گیرد بچه ها باید در گام اول یکدیگر را بررسی کنند. مرحله دوم درگیری و تصرف است. یعنی دانش‌آموزان جذبِ مسئولیت ها می شوند. ما در ساختار تشکیلاتی عضو بی‌نقش نداریم. نقش ها به انسان ها هویت می دهند و این است که کار تشکیلاتی را جذاب می کند. این از معجرات کار تشکیلاتی است.

ما در سازمان دانش‌آموزی تعهد را ادای دین به جامعه تعریف می‌کنیم

معاون سازمان دانش‌آموزی گفت: مرحله سوم هنجاریابی است یعنی بچه‌ها به واسطه نقشهای خود بودن‌شان را احساس میکنند. گام چهارم عملکرد است. در این مرحله هرکس متناسب با علاقه خود نقشی را برمی‌گزیند. سرتیم باید مورد مقبولیت همه اعضا باشد. اگر سه قدم اول درست انجام شود، در بچه ها احساس تعهد شکل می گیرد. ما تعهد را در سازمان دانش‌آموزی ادای دین به جامعه تعریف می کنیم. این باید در بچه‌ها شکل بگیرد. از عناصر تکاملی گروه است که این تعهد هم نسبت به جامعه و هم مبانی شکل می گیرد. جهان‌بینی ما در سازمان دانش‌آموزی شکل‌دهنده فضیلت هاست. ایدئولوژی ما هم ارزشهایی مثل انفاق، نیکوکاری، کارگروهی است. اگر این باور در دانش‌آموزان شکل بگیرد در الگوهای رفتاری آنها نمود می‌یابد.‌ ما به این باور رسیدیم که بسیاری از این اتفاقات تا امروز به وقوع پیوسته است.

ما در سازمان دانش‌آموزی رهبر تربیت می کنیم نه مدیر

وی خطاب به مربیان گفت: شما ولی‌نعمتان سازمان هستید که به واسطه شما این عشق شکل گرفته است. باید دقت کنید گروه از هم پاشیده نشود. گروهی که تشکیل دادیم برای رسیدن به عملکرد بهتر نیازمند رهبری است. رهبری مهم‌ترین عامل تاثیرگذار در گروه است. ما در سازمان دانش‌آموزی رهبر تربیت میکنیم نه مدیر. مدیر را منصوب میکنند، ولی رهبر از دل جامعه بیرون می‌آید. امروز سازمانهای یادگیرنده سازمان هایی هستند که رشد عرضی دارند نه عمودی و ما این شیوه را در سازمان اجرا می‌کنیم.

دهقانی افزود: اندازه گروه خیلی موثر است یعنی اگر تازه‌کار هستم باید از پایه شروع کنیم. در مهندسی جدید هم ساختار را شناور کردیم تا متناسب با نیازهای گروه باشد. تا جایی برسیم که یک مربی ما تبدیل به یک راهبر تشکیلاتی شود. ترکیب گروه خیلی مهم است یعنی از همه تخصص‌ها در گروه داشته باشیم. همچنین هنجارهای گروهی باید شکل بگیرد. مثلا اردوی ملی شکل میگیرد و همه عناصر برای ساختار فعالیت میکنند. آنچه سازمان دانش‌آموزی را متمایز میکند این است که هرچه مقام بالاتر میرود کار هم بیشتر می‌شود. باید روی فرهنگ تشکیلاتی گروه کار کنیم. این فرهنگ ایدئولوژی ماست. کار گروهی مهم‌ترین بخش تشکیلات است.

وی با اشاره به انسجام به عنوان آخرین بخش در عملکرد گروه گفت: انسجام از عواملی است که میتواند روی ماندگاری گروه تاثیر گذار باشد. ذوب شدن و مجذوب شدن در گروه را انسجام گروه می‌گویند. برای رسیدن به انسجام در گروه مربی باید چند کار را انجام دهد. اول اینکه عدالت و برابری را رعایت کند؛ یعنی آدمها احساس کنند به یک میزان به آنها توجه میشود. دوم اینکه همکاری و همدلی در گروه شکل بگیرد. اگر قرار باشد هرکس بگوید من وظیفه خودم را انجام می دهم، بسیاری کارها روی زمین می‌ماند. بسیاری از فعالیت‌های تشکیلاتی در اردوهای ملی نمود پیدا میکند؛ ما این خصلت ها را در اردوی ملی بسیار دیدیم.

معاون فعالیت های سازمان دانش آموزی گفت: نکته بعد اینکه برای پیوستن اعضا سختگیری کنیم. یعنی اول عضو یابی کنیم سپس از میان آنها انتخاب کنیم. دیگر اینکه همیشه یک رقیب بیرونی برای تیم درست کنیم. رقابت عامل محرکه گروه است. اصطلاحی وجود دارد که میگوید باید فرهنگ قوی تشکیلاتی داشته باشیم. اگر نمود باورهای تشکیلات را در عملکرد گروه مشاهده کنیم، یعنی آن فرهنگ قوی شکل گرفته است.

چه کسانی برای کار تشکیلاتی مناسب هستند؟

وی افزود: وقت تلف کردن تشکیلاتی یعنی یک عده بارشان را روی دوش عده ای دیگر بگذارند. تقسیم کار و نظارت بر انجام آن بسیار مهم است. اگر این شش قدم را بردارید آدمها در تشکیلات شما وقت تلف نمی‌کنند و هرکس کار خود را انجام می‌دهد. شما باید عضویابی کنید نه عضوگیری. یعنی بعد از فراخوان از بین ۱۰۰ داوطلب، شما ۳۰ نفر را انتخاب کنید. حتما نباید هرکس وارد شد جذب شود. بچه‌های سازگار به درد کار تشکیلات میخورند. افراد ناسازگار تشکیلات را نابود می‌کنند. افراد منعطف قابلیت فراموشی بعضی چیزها را دارند. بچه‌هایی که قابلیت برقراری ارتباط را دارند برای کار تشکیلاتی خوب هستند. بچه‌هایی که شایستگی‌های لازم را در حوزه های مهارتی دارند و افراد منظم به درد تشکیلات می خورند. نظم خیلی مهم است. بچه‌های قدرشناس، علاقه مند و دارای انگیزه، بچه‌های باگذشت و وفادار برای کار گروهی باید وارد تشکیلات شوند. بچه‌هایی که حامی و یاور یکدیگرند، بچه هایی که پیگیر هستند مناسب کار تشکیلاتی هستند.

می خواهیم عضو تشکیلانی ما دانش آموزِ تراز سند و شهروند مسئول باشد

دهقانی گفت: من وارد سی و یکمین سال سابقه کاری ام شده ام و هرچه دارم از تشکیلات است. در رفتار شهروندی اگر گروه شکل بگیرد و ما شهروند مسئولی تربیت کرده‌ایم که حتی ساعت دو بعد از نیمه شب از چراغ قرمز عبور نمیکند. او شهروند مسئول است. ما میخواهیم عضو تشکیلانی ما دانش آموزِ تراز و شهروند مسئول باشد. امروز ما در سازمان دانش‌آموزی گرچه در مراحل بسیاری پیروز شدیم، راه درازی در پیش داریم.» چهار تشکل دانش آموزی باید مورد توجه قرار گیرند. «امروز آموزش و پرورش باید با تمام وجود درک کند که تشکل‌ها بار نیستند بلکه میتوانند بار را بردارند. این جمله وزیر محترم آموزش‌وپرورش است. جدیدترین کلامشان این بود که «سازمان دانش‌آموزی یک گنج بی‌پایان است.» این گنج بی پایان را خیلی ها درک نکرده‌اند. باید به سازمان دانش آموزی کمک شود چون سازمان دانش آموزی در زمین نظام تعلیم و تربیت بازی می‌کند. سازمان دانش‌آموزی رقیب نیست بلکه حامی و هدایتگر و کمک‌کننده به نظام تعلیم و تربیت است.

مهارت های اجتماعی می تواند موتور محرکه و عامل خلاقیت در دانش‌آموزان ما باشد

دهقانی در بخش سوم صحبتهای خود با مربیان پیشتاز به موضوع بازمهندسی پرداخت و گفت: در این حوزه ما در ۴ بخش ورود پیدا کردیم. اول حوزه ساختاری بود که بیشترین تمرکز ما در این بخش بود و بصورت شناور و متناسب با نیاز مدارس شکل یافت؛ یعنی امروز هر مدرسه در هر شرایط و هرکجای ایران می‌تواند یک تیم تشکیلاتی شکل دهد. بعدی بازمهندسی در حوزه نمادها و علایم و نشانه‌هاست که در بخش اعضا، مربیان و دانش‌آموزان عملیاتی شد و ۷ گام در این بخش برداشته شده است. بازمهندسی یک مطالبه حاکمیتی است. مقام معظم رهبری در سال ۹۵ در بیانات خود اشاراتی به سازمان دانش‌آموزی داشتند که آنها را در این بازمهندسی لحاظ کردیم. ما مکلف هستیم که فرمان ولی امر کشور را عملیاتی کنیم. سومین حوزه بخش محتوا است. تا امروز 70 درصد تمرکز ما بر مهارتهای تشکیلاتی و 30 درصد باقیمانده در بقیه حوزه ها بود. امروز این گردونه را برعکس کردیم. مهارتهای معرفتی و اجتماعی باید مفصل مورد توجه قرار گیرند که جای آنها در نظام تعلیم و تربیت خالی است. اعتقاد داریم باید در کنار مهارتهای اعتقادی باید بیش از پیش به مهارتهای اجتماعی بپردازیم. مهارتهای اجتماعی میتواند موتور محرکه و عامل خلاقیت در دانش‌آموزان ما باشد که میتواند برای آنها مصونیت ایجاد کند.

وی در بحث چهارم سخنانش به محتوای آموزشی پرداخت و گفت: تا امروز اهداف ما در ۱۲ سطح و ۴ حوزه بر اساس سند تحول بنیادین و برنامه درسی ملی تجمیع شدند. ما دانش تشکیلاتی، مهارتهای معرفتی، دانش عمومی و مهارتهای اجتماعی را طی بسته‌های مختلف و با تجمیع در قالب دوره های تحصیلی به دانش‌آموزان منتقل خواهیم کرد. ما در این بخش تولید محتوای چندرسانه ای را در دستور کار داشتیم که تولیدات آن با کمک جناب آقای دکتر کاظمی در چند استودیو در کشور انجام می‌شود. مهرماه مبدا حرکت ما در بازمهندسی است که طی آن یک تشکیلات صد درصد بومی، ایرانی و اسلامی با محتوای جدید طراحی شده است که نگاه و چشمداشتی به خارج از مرزها ندارد. امسال اگر به یاری خداوند کرونا فروکش کند شاهد تابستانی آتشین و مملو از دوره‌های آموزشی خواهیم بود اما تا آن روز در بستر فضای مجازی در ۶ محور کار عملیاتی مان را پیگیر خواهیم شد که شامل دهه بصیرت، یاوران انقلاب، بوسه بر بهشت (روز زن)، سپاس مربی، جشن نیکوکاری و جشن تولد زمین خواهد بود.

دهقانی تاکید کرد: از همراهی همه شما در جشنواره تابستانی شاد تشکر می کنم تا امروز 65 هزار اثر به استانها ارسال شد، 37 هزار اثر از استانها به دبیرخانه مرکزی ارسال شد و 11 هزار اثر به مرحله بارگذاری رسید که از میان آن 300 اثر جزو برگزیدگان بودند که در شبکه شاد به رای و نظر کاربران گذاشته شدند اوایل هفته آینده مراسم اختتامیه جشنواره تابستانی است و من از همه شما میخواهم در جشنواره زمستانی نیز شرکت کنید. انشالله با مراجعه به منابع و کانالهای سازمان دانش‌آموزی از این ۶ پویش مطلع خواهید شد. با افتخار میگوییم که شما بیش از ۱۰۹۰ ساعت اثر آموزشی برای ما ارسال کردید که مورد استفاده قرار خواهد گرفت. از همه کسانی که گامی در این نظام تعلیم و تربیت کشور برمی دارند صمیمانه سپاسگزاری می کنم.