طالبان در مذاکرات انعطاف کمی دارد

به‌گزارش آفتاب‌یزد، روزها است که مذاکره طالبان و آمریکایی‌ها متوقف شده اما گفت‌وگوها با محوریت شورای‌عالی مصالحه ملی در جریان است. عبدالله عبدالله پس‌از حضور در قطر طی سفرهایی به هند و پاکستان به رایزنی در این‌باره پرداخت و در ادامه نیز میهمان جمهوری اسلامی ایران بود. فرصتی دست داد تا با«مجیب الرحمان رحیمی» سخنگوی شورای‌عالی مصالحه ملی گفتگویی داشته باشیم و چشم اندازه‌های مذاکرات بین الافغانی را از دیدگاه وی بررسی کنیم.

کم و بیش اخبار مذاکرات صلح آمریکا و طالبان را دنبال می‌کنیم و از یک جایی به بعد حضور آقای دکتر عبدالله را. فضای کلی مذاکرات صلح آمریکا و طالبان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در این مرحله که من با شما صحبت می‌کنم طالبان و آمریکا مذاکره‌ای ندارند که من بخواهم ارزیابی کنم فعلا مذاکرات بین هیئت جمهوری اسلامی افغانستان و طالبان در جریان است.

منظور مراحلی از مذاکرات است که طی شده و به اینجا رسیده است.
در گذشته‌ها، دو طرف، مذاکراتی داشته‌اند که زمینه ساز شد برای مذاکرات فعلی که جریان دارد طبعاً در مورد مذاکرات طالبان با آمریکا دیدگاه‌های متفاوتی وجود دارد اما آنچه که برای جمهوری اسلامی افغانستان مهم است مبحث مذاکرات است و مذاکرات طالبان و آمریکا زمینه را برای مذاکرات فعلی فراهم ساخت و ما امیدوار هستیم مذاکراتی که آغاز شده، شاید زمان گیر باشد و شاید به زودی نتایج ملموس از این مذاکرات به دست نیاید ولی آغاز خوبی است و ما امیدوار هستیم که نتایج این مذاکرات مثبت باشد.

برداشت و تحلیل شما هم این است که خود این مذاکرات می‌تواند یک پیشرفت برای رسیدن به توافقات بلندمدت و پایدار باشد؟
توقع ما همین است اما می‌دانید که ما در این مذاکرات دو طرف داریم؛ جمهوری اسلامی افغانستان و حرکت طالبان. جامعه بین‌المللی و شورای منطقه‌ای هم ناظر وضعیت هستند و بعضی کشورهای هم در کنار این مذاکرات هستند و کشورهایی که کمک می‌کنند و حضور فعال‌تری دارند. من هم به نمایندگی از جمهوری اسلامی افغانستان صحبت می‌کنم که طرفدار یک راه حل سیاسی و پایان مناظره طولانی افغانستان از طریق یک توافق نامه مورد قبول برای همه هستیم و هیئت افغانستان هم به همین نیت در دوحه حضور دارند و مذاکرات را نیز با همین هدف آغاز کردند. از طرف دیگر ما با حرکت طالبان روبه رو هستیم. آنها هم بر اعلامیه‌ها و ابراز نظرهای رسمی خود اعلام آمادگی، حرکت برای مذاکرات و حل مسئله را آغاز کردند. به مرور زمان خواهیم دید که آیا این‌ها در این اعلان و تصمیم شان ثابت هستند و در این مسیر حرکت می‌کنند یا خیر. در همین لحظه‌ای که با شما صحبت می‌کنم دو مشکل وجود دارد که ما در هر دو این مشکلات طرف جمهوری اسلامی افغانستان را دخیل نمی‌دانیم:

= یک افزایش خشونت‌ها است. از زمانی که مذاکرات آغاز شده باید خشونت‌ها کاهش پیدا کند و مردم افغانستان عملا نتایج مثبت مذاکرات را ببینند.

= دوم طرف یا هیئت طالبان در مذاکرات بسیار انعطاف پذیر نیستند. مدت طولانی است که روی دستور العمل مذاکرات یا طرزالعمل مذاکرات بحث صورت می‌گیرد و طرف طالبان از خود در این مذاکرات انعطاف لازم را نشان نمی‌دهد.

طالبان در مواقعی در حین مذاکرات دست به رفتارهای خشونت‌آمیز می‌زند که در مجامع سیاسی تعبیر به فشار برای امتیازگیری می‌شود الان هم ما شاهد همین مسئله هستیم با وجودی که مذاکرات شورای عالی مصالحه ملی افغانستان و گروه طالبان در جریان است اما رفتارهای خشونت آمیز و حملات نظامی طالبان به طرز عجیب و نگران کننده‌ای شدت پیدا کرده، موضع رسمی دولت جمهوری اسلامی افغانستان در این مورد چیست؟
نظر ما این است که نمی‌شود یا منطقی نیست که با قتل مسلمان‌ها و افراد بی‌گناه با حمله کردن به مساجد و مدرسه‌ها و اماکن عمومی در مذاکرات امتیاز کسب کنیم. این روش و رویکرد نه انسانی است نه اسلامی و نه معقول. وقتی مذاکرات آغاز شده و دو طرف قضیه هم شما توجه دارید که طالبان ادعای شان و مشروعیتی که در جنگ مطرح می‌کردند جنگ علیه اشغالگران و نیروهای خارجی و متجاوز بود حالا طالبان با آن نیروهایی که اشغالگر می‌خواندند وارد تعامل شدند و مذاکره می‌کنند و حضور آنها را در مرحله فعلی پذیرفتند و حملاتشان را متوجه مردم مسلمان افغانستان ساختند. این روش معقولیت و منطق لازم را ندارد و ما معتقدیم که باعث نفرت و انزجار بیشتر مردم افغانستان در برابر طالبان که به چنین اعمالی دست می‌زنند می‌شوند. موضع رسمی حکومت افغانستان محکوم کردن خشونت است. جامعه بین‌المللی، سازمان ملل، سازمان همکاری کشورهای اسلامی و کشورهای منطقه همه افزایش خشونت و جنگ و کشتار مردم از زمانی که مذاکرات آغاز شده است را محکوم کرده‌اند و خواهان قطع جنگ و رفتن به طرف آتش بس هستند. ما، هم خشونت‌ها را محکوم می‌کنیم هم طرفدار این هستیم که آتش بس صورت بگیرد و با رفتن به سمت آتش بس، خشونت‌ها کاهش پیدا کند و از قتل و کشتار و «بد امن سازی» مناطق مختلف افغانستان جلوگیری شود.

سفرهای آقای عبدالله عبدالله به کشور‌های هند، پاکستان و در حال حاضر ایران نشان از اهمیت مذاکرات و جدی بودن موضع صلح طلبانه دولت جمهوری اسلامی افغانستان دارد و معلوم می‌کند رایزنی‌های منطقه‌ای اهمیت این موضوع را بیشتر نشان خواهد داد. دستاوردهای سفر آقای عبدالله در دو سفر قبلی شان به پاکستان و هند چه بود؟
شما می‌دانید که کشورهای منطقه و کشورهای دورتر از منطقه ما در مورد قضایای افغانستان گاهی دیدگاه‌ها و برداشت‌های مختلف دارند. تنش‌هایی در روابط کشورها در منطقه و در سطح بین‌المللی وجود دارد که طبعا افغانستان عامل این تنش‌ها نیست و افغانستان هم در این زمان در موقعیتی قرار ندارد که سیاست خارجی کشورهای بزرگ یا بازیگران عمده را در سطح بین‌المللی و منطقه تغییر دهد یا تعیین کند. تلاش ما این است که برای جامعه جهانی و کشورهای منطقه بگوییم ادامه جنگ و خشونت‌ها در افغانستان به ضرر افغانستان است و ما اولین قربانیان جنگ و خشونت به شمار می‌رویم. آسیب و ضرر آن برای کشورهای منطقه و فرامنطقه‌ای هم هست. من می‌توانم از گروه‌های تروریست در پناهگاه‌ها و حضور این گروه‌ها در منطقه و رشد و افراط گرایی جنگ‌های فرقه‌ای و مذهبی هم چنین رشد تولید و قاچاق مواد مخدر بی‌امنی در سطح کشورهای منطقه و در سطح بین‌المللی سخن بگویم. ما شاهد حملاتی از طرف نیروهای تروریست در سطح کلان‌تر شدیم. اینها ضررهای منطقه‌ای است. در عین حال ادامه جنگ مانع تثبیت برخی پروژه‌های بزرگ اقتصادی در منطقه شده است. ما در سفرهای مان با در نظر داشت یک فرصت استثنایی که فعلا فراهم شده در مذاکرات دوحه و در ادامه مذاکرات با کشورهای همسایه به خصوص جمهوری اسلامی پاکستان این پیام را داشتیم که به رغم اختلاف دیدگاه هایشان از صلح در افغانستان حمایت کنند و در منطقه همکاری کنند. ما نگرانی‌های هر دو کشور و افغانستانی که در صلح و ثبات باشد در نظر می‌گیریم طبعا سفرمان به جمهوری اسلامی ایران متفاوت‌تر است چون ایران وارد تنش‌های منطقه‌ای با کشورهای همسایه نیست که افغانستان از او متضرر شود. وعده‌هایی که بین دو کشور به ما داده شد مثبت بود ما تغییرات ملموسی را در سیاست‌های پاکستان دیدیم. آنان عملا دست به اقداماتی زدند. هند هم از تلاش‌های صلح حمایت کرد و اعلام کرد آماده همکاری است. علی‌ایحال تاکیدشان براین بود که کمک‌های‌شان از کوتاه مدت به دراز مدت ادامه یابد.

با توجه به اینکه هند و پاکستان موضع و دیدگاه متفاوتی به تحولات سیاسی منطقه و به خصوص افغانستان دارند و از طرف دیگر دولت پاکستان و هند روابط سینوسی با ایالات متحده آمریکا دارند یعنی هند رابطه نزدیک‌تری با آمریکا دارد و پاکستان کمی با فاصله روابط خود را با ایالات متحده آمریکا حفظ کرده دیدگاه این دو کشور یعنی تفاوت دیدگاه این دو کشور در مورد تحولات درونی افغانستان با محوریت دولت قانونی جمهوری اسلامی افغانستان از نظر شما چقدر به مواضع رسمی دولت جمهوری اسلامی افغانستان نزدیک بود؟
تنش‌هایی در سیاست‌ها و رقابت‌های منطقه‌ای و بین هند و پاکستان وجود دارد و ما در افغانستان از این سیاست‌ها مطلع بودیم و هنوز هم هستیم. در مورد پاکستان بحث متفاوت است زیرا مرکز طالبان و شوراها و نهادهایی که مربوط به طالبان است در پاکستان قرار داشت و هنوز هم از خاک پاکستان استفاده و در آنجا فعالیت می‌کنند. در سفری که به پاکستان صورت گرفت دولت پاکستان و سیاست مداران و مسئولان پاکستان دو سه پیام داشتند:

= این که در گذشته اشتباهاتی صورت گرفته ما نمی‌خواهیم که در گذشته زندگی کنیم و به تکرار اشتباهات ادامه دهیم. ما معتقدیم که باید از گذشته بیاموزیم و به طرف آینده برویم.

= حرف دومی که داشتند که نزاع در افغانستان راه حل نظامی ندارد و نمی‌شود از طریق جنگ مشکل را حل کرد و آغاز مذاکرات طرفین نشان می‌دهد که ما به دنبال یافتن راه حل سیاسی هستیم.

= و در این راه حل سیاسی پیامشان این بود که یک حکومت یا یک جریان فراگیر شکل بگیرد که همه جریان‌ها خود را در این ساختار و راه حل سیاسی ببینند. این‌ها همه مثبت است که با سیاست رسمی حکومت افغانستان هم، همخوانی دارد. سیاست‌های هند در قبال قضایای افغانستان با سیاست‌های حکومت افغانستان همخوانی داشته و هندی‌ها از تلاش‌های صلح و رهبری و مالکیت افغان‌ها حمایت کردند.

در سفری که به تهران داشتید با مقامات عالیرتبه جمهوری اسلامی ایران آقای دکتر عبدالله دیدارهایی داشتند؛ با ریاست مجلس، با وزیر امور خارجه با شخص آقای روحانی و سه روزه بودن این مسافرت معلوم می‌شود که برای دولت جمهوری اسلامی افغانستان و شخص آقای دکتر عبدالله عبدالله این سفر اندکی متفاوت و شاید حائز اهمیت بیشتری باشد آیا چنین دیدگاهی را تایید می‌کنید؟
با جمهوری اسلامی ایران روابط نیک و حسنه‌ای داشتیم. اشتراکات تاریخی، فرهنگی و زبانی ما را پیوند می‌دهد. شما میزبان صدها هزار مهاجر و پناهنده کشور ما هستید و جمهوری اسلامی ایران در سه مرحله در تاریخ افغانستان در کنارمردم افغانستان ایستاد و در کنار دولت مشروع و قانونی افغانستان بوده:

= در دوران تجاوز روس‌ها

= در دوران مقاومت علیه طالبان و تروریسم بین‌المللی

= و در دو دهه اخیر بعد از تحولاتی که در افغانستان ایجاد شد و منجر به شکست و سرنگونی رژیم طالبان شد.

در این سه مرحله جمهوری اسلامی ایران در کنار مردم و دولت قانونی افغانستان قرار داشته و از سیاست‌های مردم و دولت افغانستان حمایت کرده و آنچه که در توان داشته برای کمک به افغانستان در برنامه‌های زیر بنایی و سرمایه‌گذاری اقدامات لازم را انجام داد. حالا هم که ما طرف صلح می‌رویم صلح در افغانستان بدون حضور و مشارکت کشورهای همسایه ممکن نیست. به خصوص جمهوری اسلامی ایران باید در جریان مذاکرات صلح قرار بگیرد دیدگاه‌هایی که در مورد قضایا دارد ما آنها را بشنویم و در این زمان از جزئیات حرف‌ها و سناریو‌ها و حالات متفاوت که ما فکر می‌کنیم در پیش رو داریم با جمهوری اسلامی ایران در میان بگذاریم. سفر با این هدف صورت گرفت. سطح استقبال و بحث‌ها خوب بود. ما در ملاقات‌ها دیدگاه‌ها و آخرین تحولات صلح را مطرح کردیم و خواهان کمک و ادامه حمایت جمهوری اسلامی ایران از تلاش‌های صلح شدیم. پیام هم واضح و روشن بود ما از تلاش‌های صلح و مالکیت و رهبری مردم در افغانستان و حکومت افغانستان حمایت می‌کنیم. آقای دکتر عبدالله پیامشان صریح بود که موفقیت شما در استقرار صلح در افغانستان موفقیت جمهوری اسلامی ایران است و ما از دولت و رهبری جمهوری اسلامی ایران سپاسگزار هستیم و تشکر می‌کنیم.

آقای رحیمی، بخشی از مذاکرات صلح طالبان در کشور روسیه انجام شد و نیز از بازیگران منطقه‌ای که می‌توانند روی اقتصاد و امنیت منطقه تاثیر داشته باشند به خصوص روی دو کشور افغانستان و پاکستان کشور چین است که فعالیت اقتصادی گسترده‌ای را در آنجا انجام می‌دهد.آیا در ادامه این سفرها به این دو کشور هم آقای دکتر عبدالله سفر خواهد کرد؟
در برنامه ما سفر به این دو کشور است. کشورهای بسیار مهمی هستند در مذاکراتی که با جمهوری اسلامی ایران هم داشتیم سیاست‌های دو کشور بحث شد. سفر بعدمان ازبکستان است بعد هم ترکیه و بعد از آن ما کنفرانس ژنو را داریم که در این کنفرانس حضور افغانستان به خاطر کمک‌های بین‌المللی در افغانستان مهم است. در مراحل بعدی طبعا روسیه و چین و سایر کشورهای منطقه در برنامه است و ما نقش هیچ کشوری در منطقه را در تلاش‌های صلح نمی‌توانیم نادیده بگیریم و با حفظ تعادل و توازن طرفدار همکاری کشورهای منطقه برای دست یافتن به صلح و ثبات در افغانستان هستیم.

نگاه دولت جمهوری اسلامی افغانستان به سیاست‌ها و دیدگاه‌های سیاسی عربستان نسبت به تحولاتی که در حوزه امنیتی و نظامی با محوریت طالبان انجام می‌شود چیست؟ آیا تعاملات و مذاکراتی با دولت عربستان داشتید یا خواهید داشت؟
روابط ما با تمام کشورهای اسلامی به خصوص عربستان سعودی خوب است. در دیدار سال‌های گذشته همیشه مذاکرات و رفتارهایی جریان داشته. در بحث مذاکرات هم رفت و آمدهایی صورت گرفته و کشور عربستان در جریان تلاش‌های صلح قرار دارد. طبعا شنود می‌کنیم که در بین قطر و عربستان سعودی، امارات و برخی دیگر از کشورهای عربی جریان‌هایی وجود دارد اما تلاش مان این است که ما جزئی از این مشکلات نباشیم و به تنش‌های بیشتر دامن نزنیم ما تلاش داریم تمرکزمان روی آمدن صلح در افغانستان باشد و صلح در افغانستان به نفع منطقه و فرامنطقه است و تا الان همه کشورها از این پیام استقبال کردند و همکاری خود را با طرف صلح در افغانستان اعلام کردند از جمله عربستان سعودی.

یعنی تلویحا می‌خواهید بگویید که شما روی نقاط مشترک تاکید دارید درست است؟
موافقم بله!
در بعضی از تحلیل‌ها این چنین بیان می‌شد که آقای دکتر عبدالله در مذاکراتی که با کشورهای منطقه و فرامنطقه‌ای داشتند به صراحت این مسئله را بیان کرده بودند که ایجاد ناامنی و دامن زدن به ناامنی در حوزه جمهوری اسلامی افغانستان اگر چه ضرر و زیان‌هایی متوجه دولت و مردم افغانستان خواهد کرد ولی دیگران را نیز بی‌نصیب نخواهد گذاشت. این یک پیام آشکار و قابل درک است. از طرف دیگر یک پایه سیاست بر مباحث اقتصادی استوار است که دولت جمهوری اسلامی افغانستان باید تلاش‌هایی را در این زمینه شروع کرده باشد و بالطبع هم شروع کرده برای اینکه وضعیت امنیت، معیشت و اقتصاد این کشور را سر و سامان دهیم.

به عنوان آخرین سوال و جمع‌بندی مسائلی که این روزها افغانستان را آزرده‌تر می‌کند بفرمائید ابتدا پیام آقای دکتر عبدالله را تایید می‌کنید یا خیر؟ دوم اینکه دولت جمهوری اسلامی افغانستان مشخصا برای بحث‌های امنیتی و اقتصادی، تعامل با همسایگان، حضور در مجامع بین‌المللی و وارد شدن به فاز اقتصادی و معیشتی و توسعه زیرساخت‌ها چه برنامه‌هایی را مد نظر قرار داده است؟
من پیام را تایید می‌کنم این پیام به اشتراک گذاشته شده و هنوز هم این پیام را به دوستان بین‌المللی و منطقه‌ای افغانستان انتقال می‌دهیم. در بحث توسعه اقتصادی محور و سیاست خارجی چند سالی است که دولت افغانستان تاکید دارد و پیام ما بر کشورهای همسایه این بود که ما از رقابت‌های نظامی یا دیدگاه‌های امنیتی عبور کنیم و سیاست‌های ما بیشتر توسعه محور و اقتصاد محور باشد. بحث اتصال راه‌ها خیلی مهم است. بحث انتقال انرژی بحث انتقال نفت و گاز از طریق افغانستان و پروژه‌های کلان منطقه ای. اینها مباحثی بوده است که برای سالیان پسین مطرح شده و عمده‌ترین مانع برای رفتن به طرف یک برنامه توسعه محور و عبور از اقتصاد جنگ ناامنی و ادامه جنگ است که متاسفانه باعث کندی سرمایه‌گذاری پیشرفت پروژه‌های مختلف منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در افغانستان شده است. ما اولین تلاش مان در مرحله فعلی تمرکز روی صلح و بعد از آن تلاش برای بازسازی است. این‌ها طرح‌هایی است که در سفرهای مختلف حکومت افغانستان روی آنها کار شده است. ضمنا طرح‌هایی وجود دارد در مورد توسعه اقتصادی افغانستان که در کنفرانس ژنو به زودی مطرح می‌شود. در سفر به تهران هم این بحث‌ها مطرح شد.