بكسل پیكان؛ از موزه به خط تولید

به گزارش پانا، ۲۵ اردیبهشت ۸۴ از نگاه بسیاری از فعالان حوزه صنعت و حتی ملت ایران روزی تاریخی بود؛ روزی كه پیرترین تولید صنعت خودروسازی ایران با این جمله روی كاپوتش بالاخره كنار گذاشته شد: «پیكان ارابه‌یی بود كه صنعت خودرو بر دوش آن شكل گرفت و امروز به موزه می‌رود تا نظاره‌گر اعتلای این صنعت باشد».

به گزارش اعتماد، جمله‌یی كه اسحاق جهانگیری وزیر صنایع و معادن دولت اصلاحات روی آخرین پیكان نوشت تا نام او در تاریخ ماندگار شود و شجاعت مثال‌زدنی او در كنار گذاشتن این محصول پرسود اما زیان‌آور برای جامعه به نام او و دولت اصلاحات ثبت شود. شجاعت از این جهت كه در آن دوران، كنار گذاشتن چنین محصولی (كه سود خوبی برای خودروسازان داشت) منتقدان بسیاری داشت اما به هر سو، وزیر صنایع آن دوران وعده‌هایی داده بود كه باید عملیاتی می‌كرد. چرا كه جهانگیری در روزهای نخست وزارت كوله‌باری از برنامه‌های اصلاحی را به وزارت صنایع و معادن آورده بود و در برابر نمایندگان مجلس ششم، سوگند یاد كرده بود كه صنایع كشور را به سمت رقابتی شدن سوق دهد. وزارتخانه تحت هدایت او با امضای قرارداد ال- ۹۰ به حذف پیكان از چرخه تولید صنعت خودروی ایران مبادرت كرد تا رویای بسیاری از ایرانی‌ها برای خداحافظی با این ارابه پیر محقق شود.

هر چند كه در آن دوران بسیاری معتقد بودند پیكان گاو شیرده صنعت خودرو است و جز با اجبار،خودروسازان به تولید خودرویی تازه اقدام نمی‌كنند، اما او این كار را كرد تا كاری شود كه شدنی به نظر نمی‌رسید!خلاصه اینكه، پیكان به سختی به موزه رفت تا نظاره‌گر توسعه این صنعت باشداما این تمام كار نبود و بارها در همین چند سال سعی شد تا تولید پیكان دوباره از سر گرفته شود.

چرا تولید دوباره؟

زیرا سود سرشار تولید خودرویی ناایمن، كم‌كیفیت و كاملا داخلی برای هر خودروسازی وسوسه‌برانگیز است و گذشتن از تجهیزات بیكاری كه می‌تواند محصولی تولید كند برای هر تولید‌كننده‌یی كه از دولت حمایت شود، قابل توجیه است. تولید‌كننده‌هایی كه با اهرم تعرفه واردات خودروهای خارجی از سوی دولت حمایت می‌شوند و در بازاری انحصاری، هر خودرویی با هر كیفیت و قیمت را می‌توانند بفروشند و كسی هم حق اعتراض نداشته باشد!

درست به همین دلایل بود كه در مهر سال ۸۷ شائبه تولد دوباره پیكان در رسانه‌ها به شكلی تازه پیچید و در بین تكذیب‌های مسوولان ایران خودرو درباره تولید دوباره پیكان، مشخص شد كه بنا بوده این خودرو پس از استراحت دوساله دوباره پا به سالن‌های تولید قدیمی‌ترین شركت خودروسازی ایران بگذارد. این‌بار خودروسازان تحت حمایت دولت در اقدام تازه خود قصد داشتند تا به نوعی دیگر این خودرو را بازگردانند و سود سرشارش را ببینند.

نوآوری خاص هم در شكل و شمایل متفاوت و ادعای مصرف كمتر این خودرو كه با فرمان هیدرولیك، كولر، موتور قوی‌تر و... خلاصه می‌شد بهانه‌یی بود كه در كنار برخورداری از قیمت ارزان، پیكان می‌خواست بازار‌سازی تازه‌یی برای یك محصول قدیمی كند. هر چند كه در همین سال‌ها تولید پیكان آردی با همان موتور پیكان سود بالایی نصیب خودروسازان كرده بود اما در آن سال بحث‌ها به سمتی متمایل شده بود كه می‌رفت تمام دستاوردهای سال‌های قبل به فنا رود و پیكان بازگردد.

هر چند كه با توجه به مصوبه شورای عالی استاندارد، این خودرو نتوانست استانداردهای ۵۵ گانه را پاس كند و تولید مجدد پیكان در حد یك شایعه باقی ماند اما به نظر می‌رسد این روزها بار دیگر این بحث قدیمی و بیهوده در حال تكرار است و باید برخی نكات را به مطرح‌كنندگان این بحث‌ها یادآور شد.

خودكفایی ادعا بود یا تحریم بزرگنمایی می‌شود؟

در شرایطی كه تنها حدود هشت سال از موزه‌نشینی پیكان می‌گذرد، در سال ۹۲ و در عصر خودروهای هیبریدی و الكترونیكی، بحث‌هایی به گوش می‌رسد كه بارها شنیده شده و بحث بازگشت پیكان به صنعت خودرو را به میان می‌كشد.

در شرایطی كه سال‌ها دولت از صنعت خودروسازی حمایت كرده و خودروسازان در این سال‌ها مدعی تولید خودروهای ملی با نام‌های گوناگون بودند، حالا، در آخرین اعلام نظرها سكوت محضی از سوی خودروسازان دیده می‌شود و در این میان حرف دل خودروسازان از حاشیه‌نشینان صنعت به گوش می‌رسد. در این حوزه، آرمان خالقی، عضو كارگروه حمایت از تولید كشور به فارس گفته است كه اگر قرار است در شرایط تحریم قرار بگیریم، باید خودرویی تولید كنیم كه سطح تكنولوژی پایینی داشته باشد!

او در حالی این صحبت را به میان آورده كه تا چندی پیش خودروسازان از خودكفایی۶۰، ۹۰ و حتی صددرصدی برخی محصولات‌شان به عنوان یك افتخار یاد می‌كردند و حالا رویه سخنان تغییری محسوس داشته است.

این عضو كارگروه حمایت از تولید افزوده است: شاید در نوع موتور و قطعات مورد استفاده در صنعت خودرو تجدید‌نظر ‌و در پایان، تكنولوژی تولید خودرو ‌بازنگری شود؛ زیراممكن است برای تامین یك قطعه كوچك به خارج وابسته باشیم كه در نتیجه، تكنولوژی تولید خودرو را باید تغییر دهیم كه شاید در این زمینه مثلا ناچار به تولید خودرویی مانند پیكان باشیم كه دارای بدنه خودروهای جدید باشد، ولی موتور آن، همان موتور پیكان باشد.

هر چند تحریم تازه كه قرار است مستقیم‌ خریداری و معامله ایران در قطعات خودرو با تكنولوژی بالا را محدود كند اما این سوال باقی است كه خودروسازان در این سال‌های حمایت بی‌شائبه دولت چه كرده‌اند كه امروز با هر بهانه‌یی دنبال تولید خودروهای قدیمی هستند!

درست به همین دلیل است كه باید از مسوولان صنعت خودرو پرسید كه در این سال‌ها برای توسعه این صنعت چه كرده‌اند تا راهی كه در سال ۸۴ با موزه نشینی پیكان شروع شده بود به سر مقصد برسد؟ آیا حمایت بدون ایجاد فضای رقابتی میان خودروسازان داخلی با خارجی، دلیلی نبوده كه امروز خودروسازان و تولید‌كنندگان با هر فشاری، سعی در بزرگنمایی تحریم‌ها دارند و نمی‌گویند كه تا چندی پیش خود را خودكفا می‌دانستند و بر هر محصولی عنوان«تولید ملی» می‌گذاردند!

باید پرسید كه آیا در تمام این سال‌ها عنوان تولید ملی بر چنین محصولاتی نادرست بوده كه حالا با تحریم‌ها بحث بازگشت به پیكان مطرح شده است یا تلاشی دیگر در حال انجام است تا گاو شیرده صنعت خودروسازی به تولید بازگردد؟ در نهایت با این حرف‌ها و حتی تكذیب تولید پیكان، باید پذیرفت كه آرزوهای توسعه صنعت خودروسازی ایران با برنامه‌های گذشته محقق نشده و باید با پذیرش حقیقت باید دست از آمال و آرزوهای بلند‌‌پروازانه در صنعت خودرو ‌برداریم.

منبع: نامه