احیای اندیشه روح‌الله خالقی در مسیر موسیقی نوین ایران

نشست خبری سومین دوره جایزه آهنگسازی روح‌الله خالقی صبح امروز (۱۴ مهرماه) با حضور کیوان ساکت، محمدرضا عزیزی دبیر جایزه، و جمعی از هنرمندان و پژوهشگران در سالن جلسات دفتر موسیقی برگزار شد. در این نشست بر اهمیت بازخوانی اندیشه موسیقایی خالقی و پیوند آن با جریان‌های نوین آهنگسازی ایرانی تأکید شد.

احیای اندیشه موسیقی ایرانی در قالبی نو

محمدرضا عزیزی، دبیر سومین دوره جایزه آهنگسازی روح‌الله خالقی، در آغاز این نشست گفت: برنامه‌ریزی این دوره از ابتدای سال آغاز شد. مذاکرات متعددی با نهاد‌های فرهنگی داشتیم، اما هم‌زمان با وقوع جنگ، بخشی از روند کار دچار اختلال شد. در این میان، همراهی استاد کیوان ساکت بسیار مؤثر بود، هرچند خود ایشان نیز از آسیب‌های جنگ متأثر شدند.

وی افزود: ایده این جایزه برای من دغدغه‌ای شخصی بود؛ چرا که باور دارم اندیشه موسیقی گل‌ها و موسیقی ایرانی باید در هم بیامیزند. امسال علاوه بر بخش آهنگسازی باکلام و بی‌کلام، آثاری بر پایه متون ادبیات کلاسیک فارسی نیز در نظر گرفته‌ایم. همچنین بخش پژوهش اضافه شده تا به آثار میان‌رشته‌ای در زمینه اندیشه آهنگسازی روح‌الله خالقی بپردازیم.

پارتیتورنویسی، ضرورت فراموش‌شده

در ادامه نشست، کیوان ساکت، آهنگساز و نوازنده برجسته تار، با ابراز خرسندی از برگزاری این رویداد گفت:

در بسیاری از جشنواره‌هایی که داور بودم، از شرکت‌کنندگان پارتیتور نمی‌خواستند، در حالی‌که پارتیتورنویسی گامی مهم برای رشد فرهنگ و ادبیات موسیقی است. استاد خالقی از نخستین کسانی بود که بر اهمیت آن تأکید داشت و این تفکر ارزشمند باید در میان نسل جدید آهنگسازان تداوم یابد.

داوری ناشناس و حمایت از نسل جوان

عزیزی در بخش دیگری از سخنانش اعلام کرد: فراخوان جشنواره هیچ محدودیت سنی ندارد و آثار به‌صورت ناشناس داوری می‌شوند، مگر در مواردی که داوران تشخیص دهند اطلاع از سن مؤثر است. شورای سیاست‌گذاری جشنواره با حضور نمایندگانی از انجمن موسیقی، دفتر موسیقی و خانه موسیقی تشکیل می‌شود و نمایندگانی از دانشگاه هنر نیز در آن حضور خواهند داشت.

اجرای آثار برگزیده در جشنواره موسیقی فجر

عطا نویدی، عضو شورای سیاست‌گذاری جشنواره، در ادامه گفت: جایزه روح‌الله خالقی از دل فعالیت‌های دانشجویی شکل گرفته و اکنون در حال گسترش به سطح ملی است. با حمایت دفتر موسیقی قرار است ۱۰ اثر برگزیده توسط ارکستر در جشنواره موسیقی فجر اجرا شود؛ این علاوه بر جایزه نقدی است که برای برندگان در نظر گرفته شده است. 

وی افزود: بر اساس هماهنگی‌ها، روز ۲۱ آبان، سالروز درگذشت روح‌الله خالقی، به عنوان روز خالقی در تقویم سالانه هنری کشور ثبت خواهد شد. 

عزیزی درباره استقلال جشنواره گفت: نیاز هر جایزه است که حمایت داشته باشد وگرنه بخش خصوصی نمیتواند دوام بیاورد خانه موسیقی هم قزار بود با ما همراه شود، اما همه امتیازات را میخواستند که ما هم قبول نکردیم.

ارتباط اندیشه روح‌الله خالقی با دانشگاه‌ها و هویت موسیقی ملی

در ادامه نشست خبری سومین دوره جایزه آهنگسازی روح‌الله خالقی، محمدرضا خزاعی از اساتید دانشگاه هنر در پاسخ به پرسش خبرنگار آنا درباره پیوند اندیشه موسیقایی خالقی با فضای دانشگاهی گفت: نمی‌توان گفت استاد خالقی به‌طور مستقیم با دانشگاه‌ها در ارتباط بوده است، اما آنچه امروز به عنوان دانشکده موسیقی شناخته می‌شود، ریشه در دو مؤسسه آموزش عالی دارد که در نهایت به هنرستان موسیقی و هنرهای ملی منتهی شد. در واقع، دانشکده موسیقی دانشگاه هنر خود را میراث‌دار خالقی می‌داند و افتخار دارد که بخشی از دست‌نوشته‌ها و کارنامه نمرات او در این دانشکده موجود است. بنابراین می‌توان گفت امتداد جریان هنرستان موسیقی ملی در فضای دانشگاهی امروز ادامه یافته است.

وی افزود: خالقی انسانی بود که نسبت به ایران احساس مسئولیت داشت، همان‌گونه که اگر در فرانسه هم بود، همان حس وظیفه را نشان می‌داد. او در پنجاه سالگی، بیشترین حجم نوشتار را در تاریخ‌نگاری موسیقی ایران به جا گذاشت.

موسیقی زنده است، نه سنتی

کیوان ساکت، آهنگساز و نوازنده، نیز در ادامه با تأیید سخنان خزاعی گفت: من با گفته‌های آقای خزاعی هم‌سو هستم، اما مقصود آقای عزیزی از واژه «ملی‌گرایی» بیشتر به معنای هویت فرهنگی موسیقی ایران بود. من نام دفتر ردیف خود را «کاربردی موسیقی ایران» گذاشته‌ام، زیرا با اصطلاح «موسیقی سنتی» موافق نیستم. نه موسیقی ما صرفاً سنتی است و نه سازهایمان؛ موسیقی امری زنده است، مانند زبان که در گذر زمان دگرگون و پویا می‌شود. خالقی نیز دقیقاً نماینده همین پویایی در موسیقی ایرانی است.

اجرای آثار دانشجویی در جشنواره و چالش‌های عملی

در ادامه، محمدرضا عزیزی دبیر جایزه روح‌الله خالقی گفت: ما در این رویداد به دنبال نتیجه‌گیری یا رقابت نیستیم، برخلاف جشنواره‌هایی که با بودجه‌های کلان دولتی برگزار می‌شوند. هدف ما پرورش استعدادهای جوان و تشکیل ارکستری با حضور هنرمندان مستعد است. در سال‌های گذشته چند اجرای بزرگ داشتیم و امسال نیز یک فراخوان تازه منتشر کردم که در صفحه شخصی‌ام در دسترس است.

او افزود: تشکیل ارکستر و آماده‌سازی برنامه‌ها کاملاً با تکیه بر توان شخصی صورت گرفته است. برای گرفتن یک محل تمرین، بارها نامه‌نگاری کردیم اما هنوز اجازه استفاده از سالن‌ها داده نشده است. از تیرماه سال گذشته تقریباً هر هفته به‌صورت تلفنی یا حضوری پیگیر این موضوع بوده‌ام. متأسفانه سالن‌ها خالی‌اند، اما به گروه‌های مستقل اجازه تمرین داده نمی‌شود.

ساکت عنوان کرد: این نشست خبری برای اطلاع رسانی است قرار نیست اتفاق دیگری بیوفتد ، اگر نکته ای هست اشاره کنید. جشنواره های کنونی هیچکدام اثار نوشتاری نذاشته تا جایی من خبر دارم اما ابن جشنواره با پارتیتور همراه خواهد بود.

اختتامیه ۲۱ابان در سالن رودکی برگزار می‌شود.