سواد؛ پیشران حکمرانی نوین و کلید عدالت اجتماعی در گام دوم انقلاب

شهرام یزدانی، در مراسم اختتامیه دوره کشوری ملی توانمندسازی نیروی انسانی معاونت آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش که با عنوان «توانا» برگزار شد ، با اشاره به نقش بنیادین آموزش در معماری نوین حکمرانی، سواد را مهم‌ترین زیرساخت توسعه پایدار و عدالت اجتماعی در کشور عنوان کرد و گفت: سواد، فقط مهارت خواندن و نوشتن نیست؛ بلکه شالوده‌ای‌ست که بر آن سرمایه انسانی، رفاه اقتصادی، سلامت عمومی و انسجام اجتماعی بنا می‌شود.

مشاور آموزشی رئیس‌جمهور با انتقاد از پیامدهای گسترده بی‌سوادی، خاطرنشان کرد: آمارها نشان می‌دهد که ۴۳ درصد از بزرگسالان بی‌سواد یا کم‌سواد در وضعیت فقر مطلق به‌سر می‌برند. این مسئله، نه‌فقط یک چالش آموزشی، بلکه بحران‌ ملی در حوزه عدالت اجتماعی، سلامت عمومی و بهره‌وری اقتصادی است.

یزدانی با تأکید بر تأثیر چندوجهی سواد، ادامه داد: اطلس مناطق محروم کشور با نقشه بی‌سوادی، فقر و بیماری انطباق کامل دارد. در واقع، بی‌سوادی بستر رشد نابرابری، بازتولید فقر و گسترش آسیب‌های اجتماعی است. به همین دلیل، سواد باید به‌عنوان یک مداخله فراگیر در دستور کار حاکمیت قرار گیرد.

او با اشاره به آثار ملموس بی‌سوادی بر سلامت خانواده‌ها گفت: سواد مادران، در صدر عوامل مؤثر بر سلامت جسمی، روانی و آموزشی فرزندان قرار دارد. در بسیاری از کشورها، ارتقای سطح سواد مادران، شاخص سلامت جامعه را با شتابی بالا بهبود داده است.

مشاور آموزشی ریاست‌جمهوری در ادامه به هزینه‌های اقتصادی بی‌سوادی برای کشور اشاره کرد و اظهار داشت: بی‌سوادی سالانه بیش از ۳.۴ میلیارد دلار زیان مستقیم و غیرمستقیم به اقتصاد کشور وارد می‌کند. فقط پیامدهای ناشی از ناآگاهی در حوزه سلامت، بیش از ۲.۱ میلیارد دلار بار مالی برای نظام سلامت به دنبال داشته است.

وی با طرح این پرسش که« در اولویت‌بندی مسائل راهبردی کشور، آموزش چه جایگاهی دارد؟»، گفت: اگر حکمرانی نوین را به‌عنوان نقشه راه پیشرفت ایران بدانیم، آموزش و پرورش باید در جایگاه پیشران اصلی آن تعریف شود. به‌ویژه در شرایطی که کشور با تهدیدات پیچیده اجتماعی و اقتصادی مواجه است، سرمایه‌گذاری در حوزه سواد، یک سرمایه‌گذاری ملی و چندبُعدی است.

یزدانی با بیان اینکه عدالت آموزشی و مقابله با بازماندگی از تحصیل در صدر دغدغه‌های دولت قرار دارد، تصریح کرد: از آغاز دوره جدید مدیریت کشور، شخص رئیس‌جمهور بارها بر صفر کردن آمار بازماندگان از تحصیل تأکید کرده‌اند. بازماندن حتی یک کودک از آموزش، نشانه‌ای از شکست در حکمرانی است؛ لذا این موضوع باید با همه ابزارهای فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و حقوقی پیگیری شود.

او با اشاره به فرصت‌های کم‌نظیری که امروز پیش‌روی نظام آموزشی قرار دارد، گفت: اکنون در مقطعی تاریخی ایستاده‌ایم؛ با دولتی که آموزش و پرورش را نه در حاشیه، بلکه در متن سیاست‌گذاری‌ها می‌بیند، وزیری که مأموریت‌محور عمل می‌کند و مجموعه‌ای از مدیران جوان و مؤمن به تحول که می‌توانند آینده‌ای روشن را برای تعلیم و تربیت رقم بزنند.

وی در پایان با تأکید بر ضرورت عبور از رویکردهای نمایشی و تمرکز بر اثربخشی واقعی آموزش اظهار داشت: هدف ما نباید صرفاً ارائه آمارهای کمی باشد. آنچه اهمیت دارد، تغییرات پایدار در یادگیری، رفتار و هویت دانش‌آموزان است. آموزش زمانی اثربخش است که به قدرت تشخیص، انتخاب و اقدام در زندگی واقعی منجر شود. این همان افقی است که برای آینده ایران باید ترسیم کنیم.