امروز: چهارشنبه 8 بهمن 1399 - 20:01 تبلیغات
خبرگزاری پانا
خبرگزاری پانا
  • خبرگزاری پانا
  • صفحه اصلی
  • آموزش و پرورش
      در حال بارگزاری
  • سیاسی
      در حال بارگزاری
  • اقتصادی
      در حال بارگزاری
  • اجتماعی
      در حال بارگزاری
  • فرهنگی
      در حال بارگزاری
  • ورزشی
      در حال بارگزاری
  • عکس
      در حال بارگزاری
  • ویدئو
  • رسانه‌های دیگر
      در حال بارگزاری
  • استانها
    • صفحه اصلی استان‌ها
    • آذربایجان شرقی
    • آذربایجان غربی
    • اردبیل
    • اصفهان
    • البرز
    • ایلام
    • بوشهر
    • تهران
    • شهرستانهای تهران
    • چهارمحال و بختیاری
    • خراسان جنوبی
    • خراسان رضوی
    • خراسان شمالی
    • خوزستان
    • زنجان
    • سمنان
    • سیستان و بلوچستان
    • فارس
    • قزوین
    • قم
    • کردستان
    • کرمان
    • کرمانشاه
    • کهگیلویه و بویراحمد
    • گلستان
    • گیلان
    • لرستان
    • مازندران
    • مرکزی
    • هرمزگان
    • همدان
    • یزد
  • آرشیو
  • درباره ما
  • ارتباط با ما

پانا رسانه‌های دیگر

کوچک شدن سفره خانوارها+اینفوگرافی

کوچک شدن سفره خانوارها+اینفوگرافی

فاطمه پاسبان*

7/29/2019 12:35:49 PM
7/29/2019 12:35:49 PM
دوشنبه 7 مرداد 1398 - 12:35
فاطمه پاسبان

دستیابی به امنیت غذایی برای همگان، یعنی پایان دادن به گرسنگی و تامین غذا از جمله توصیه‌های سازمان‌های بین‌المللی به کشورهای جهان است. در سال‌های اخیر امنیت تغذیه‌ای به‌عنوان هدفی بالاتر از امنیت غذایی مطرح شده است و منظور آن است که افزایش دسترسی مردم به خدمات بهداشتی درمانی و تامین سلامت در کنار تامین امنیت غذایی در نظر گرفته می‌شود.

براساس تعریف فائو از امنیت غذایی، مفاهیم اصلی امنیت غذایی عبارت است از: غذای کافی، دسترسی (فیزیکی و اقتصادی) و زندگی سالم و فعال. در این میان مفهوم دسترسی به غذا یعنی فرد به شبکه توزیع غذا در محل زندگی خود دسترسی آسان داشته (دسترسی فیزیکی) و با درآمد خود بتواند غذای مورد نیاز را خریداری کند (دسترسی اقتصادی). دسترسی به غذا حاصل تولید داخلی و تجارت است. یعنی نیاز به مواد غذایی از طریق تولید داخلی یا واردات تامین می‌شود و دسترسی اقتصادی به توانایی و قدرت خرید واقعی مردم وابسته است.

حفظ سلامت تغذیه‌ای و تامین امنیت غذایی در سطح خانوار تابع چهار عامل است: درآمد و قیمت‌ها به‌عنوان مهم‌ترین عوامل موثر در انتخاب و خرید موادغذایی؛ دسترسی به موادغذایی در بازار و محل زندگی؛ آگاهی و دانش خانواده در مورد غذا و تغذیه از نظر خرید، نگهداری، پخت غذا و توزیع آن در خانوار؛ دسترسی به خدمات بهداشتی درمانی برای پیشگیری و درمان به‌موقع بیماری‌ها و سلامت افراد برای بهره‌گیری مطلوب بیولوژیک سلولی از مواد مغذی مصرفی.

در این میان دسترسی ناکافی به غذا، ناامنی غذایی را به‌دنبال دارد. ناامنی غذایی بیماری‌های متفاوتی را به‌همراه خواهد داشت. چرخه ارتباطی بین ناامنی غذایی و بیماری مزمن، زمانی شروع می‌شود که یک فرد یا خانواده نتوانند غذای کافی و مواد مغذی مورد نیاز را تامین کنند.

ترکیبی از استرس و تغذیه نامناسب می‌تواند مدیریت بیماری را با چالش بیشتری روبه‌رو کند. زمان و پول مورد نیاز برای پاسخگویی به بحران‌های بهداشتی که در حال افزایش است، بودجه خانوار را کاهش داده و پول کمتری برای تغذیه و مراقبت‌های پزشکی برای خانوارها باقی می‌ماند. این امر باعث می‌شود که چرخه ناامنی غذایی و بیماری ادامه یابد. سلامت مبنای بهره‌وری شغلی، ظرفیت یادگیری در مدرسه و توانایی در رشد جسمی، روانی و هوشی است.

به‌عبارت اقتصادی، سلامت یک وجه اساسی سرمایه انسانی است. سلامتی را می‌توان جزو مهمی از سرمایه انسانی محسوب کرد و به‌طور معمول انتظار می‌رود افراد سالمی که با مقادیر مشخصی از عوامل تولید مشغول به کار هستند، در واحد زمان بهره‌وری بیشتری نسبت به نیروی کار بیمار داشته باشند. افراد سالم معمولا با انگیزه بیشتر برای کسب درآمد، سختکوش‌تر و کارآتر هستند. از همین رو است که کشورهای جهان تغذیه سالم و کافی را از کودکی مورد توجه قرار داده‌اند.

حال چطور می‌شود که ناامنی غذایی به‌وجود می‌آید؟ تورم مواد غذایی یکی از عوامل موثر بر ناامنی غذایی است که خود به دلایل گوناگون به‌وجود می‌آید که ضعف و ناکارآمدی مدیریت اقتصادی کشور و نبود حکمرانی خوب بر افزایش قیمت‌ها تاثیر بسزایی دارد. هر چه تورم افزایش یابد، قدرت خرید خانوار را کاهش می‌دهد و دسترسی اقتصادی به غذا را با بحران مواجه می‌سازد. به‌خصوص اینکه سهم غذا در بودجه خانوار بالا بوده و درآمد خانوار همپای تورم افزایش نیافته، به‌طوری که قدرت خرید واقعی خانوار حداقل ثابت باقی بماند.

در ایران آمار و ارقام حاکی از آن است که تورم در بخش موادغذایی اتفاق افتاده و با وجود وعده‌ و‌ وعید مسوولان برای کنترل قیمت و ثابت نگه‌داشتن آن، همچنان نوسانات قیمتی بالایی مشاهده می‌شود و این تورم بر تغذیه خانوار تاثیرگذار است. براساس آمار هزینه و درآمد خانوار شهری سال ۱۳۹۶ منتشر شده ازسوی مرکز آمار ایران، حدود ۳/ ۲۳ درصد هزینه خانوار مربوط به مواد خوراکی و دخانی است به‌طوری که طی دوره ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۶ به‌طور میانگین سهم هزینه‌های اقلام خوراکی خانوار حدود ۸/ ۲۴ درصد بوده است که تقریبا روندی کاهشی داشته است.

در مقابل اطلاعات هزینه‌ای سبد مصرفی خانوار روستایی حاکی از آن است که در سال ۱۳۹۶ حدود ۲/ ۳۷ درصد هزینه سبد مصرفی خانوار مربوط به اقلام خوراکی بوده که میانگین آن طی دوره ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۶ حدود ۴۰ درصد است. به‌عبارتی یک خانوار شهری به‌طور میانگین در سال ۱۳۹۶ حدود ۲۳ درصد و یک خانوار روستایی حدود ۳۷ درصد هزینه سبد مصرفی خود را به مواد خوراکی اختصاص داده است (نمودار شماره ۱).

از منظر رفاهی، یکی از شاخص‌های ارزیابی رفاه خانوار سهم بودجه‌ای است که برای تامین کالاها و خدمات مورد نیاز خود اختصاص می‌دهد که هرچه سهم بودجه تخصیص داده شده برای رفع نیازهای اولیه زندگی همانند خوراک بیشتر باشد، رفاه کمتر است، چرا که خانوار برای تامین نیازها برای بقا (زنده ماندن) سهم بالایی از درآمد خود را صرف می‌کند و در مقابل بخش کمی از بودجه خانوار برای تامین هزینه‌های دیگر خانوار از جمله بهداشت، درمان، آموزش، تفریح و سفر باقی می‌ماند. آمار نشان می‌دهد از منظر شاخص سهم هزینه‌های خوراکی در سبد مصرفی خانوار، وضعیت رفاهی روستاییان به مراتب وخیم‌تر از وضعیت خانوارهای شهری است.

نکته قابل توجه اینکه وضعیت رفاهی در مورد تمامی دهک‌ها صادق نیست. نگاهی به وضعیت دهک اول که کم‌درآمد‌ترین دهک محسوب می‌شود، نشان می‌دهد که در سال ۱۳۹۶ سهم اقلام خوراکی در سبد هزینه خانوار شهری حدود ۶/ ۳۶ درصد و دهک دهم و پردرآمدترین دهک حدود ۱۶درصد است. درخصوص خانوار روستایی، سهم هزینه‌های خوراکی خانوار در سبد مصرفی در دهک اول ۷/ ۵۰ درصد و در دهک دهم در حدود ۸/ ۳۰ درصد است.

همان‌طور که مشاهده می‌شود رفاه در طبقه کم‌درآمد به‌مراتب کمتر از طبقه پردرآمد و در مناطق روستایی وضعیت رفاهی به‌مراتب کمتر از مناطق شهری است. با توجه به الگوی سبد مصرفی خانوار به‌خصوص خانوارهای کم‌درآمد شهری و به‌خصوص روستاییان، افزایش قیمت غذا منجر به آن می‌شود که میزان مصرف مواد غذایی کمتر شده و در وضعیت ناامنی غذا قرار بگیرند. از آنجا که بخش بیشتری از بودجه خانوار صرف تهیه غذا می‌شود و با افزایش قیمت‌ها و عدم‌افزایش درآمدها به میزان افزایش قیمت‌ها و تورم، خانوار مجبور است از میزان غذای خانوار کم کند یا اینکه تغییر در اقلام خوراکی سبد مصرفی خود بدهد.

به‌عنوان مثال حبوبات را جانشین گوشت کند یا سیب‌زمینی را جانشین حبوبات. اطلاعات مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که در خرداد ماه ۱۳۹۸ برای ۲۴ قلم خوراکی به‌طور میانگین قیمت نسبت به خرداد ماه سال گذشته درحدود ۷/ ۱ برابر شده و به‌عبارتی ۷۰ درصد افزایش قیمت داشته است، به‌طوری که سیب‌زمینی ۴ برابر، پیاز ۶/ ۲ برابر، برنج ۷/ ۱ برابر و گوشت گوسفند دو برابر شده است (نمودار شماره ۲).

نکته جالب اینکه که سیب‌زمینی و حبوبات که عموما خانوارهای کم‌درآمد جانشین گوشت می‌کنند هم افزایش قیمت داشته است. میزان تغییر قیمت اقلام خوراکی به‌طور گویاتری وضعیت وخیم شدن رفاهی خانوارها را به تصویر می‌کشاند. در خرداد ماه سال ۱۳۹۸ نسبت به خردادماه سال ۹۷ برای سیب‌زمینی در حدود ۴۹۵۸ تومان، گوشت گوسفند ۵۰۶۷۴ تومان، گوشت گاو و گوساله ۵۰۵۳۸ تومان، لوبیا چیتی ۴۰۸۷ تومان و عدس ۱۶۶۷ تومان برای هر کیلو افزایش قیمت داشته است. اگر فرض کنیم یک خانوار از هر کدام از این اقلام در ماه به اندازه یک‌کیلو مصرف کرده یعنی در حدود ۱۱۲ هزار تومان افزایش هزینه بابت افزایش قیمت این اقلام به بودجه خانوار در ماه تحمیل شده است (نمودار شماره ۳). حالا اگر همه افزایش قیمت سبد مصرفی خوراکی خانوار را حساب کنیم از میزان این رقم بیشتر می‌شود.

همچنین شاخص قیمت مصرف‌کننده خانوارهای کشور برمبنای سال پایه ۱۰۰=۱۳۹۵ در گروه خوراکی‌ها حاکی از آن است که در خرداد ماه سال ۱۳۹۸ نسبت به‌مدت مشابه سال قبل ۷/ ۱ برابر شده است به‌طوری که نان و غلات در حدود ۴/ ۱، گوشت قرمز و سفید و فرآورده‌های آنها در حدود ۲، ماهی‌ها و صدف‌داران در حدود ۱/ ۲، شیر، پنیر و تخم‌مرغ در حدود ۴/ ۱، روغن‌ها و چربی‌ها در حدود ۵/ ۱، میوه و خشکبار در حدود ۸/ ۱ و سبزیجات (سبزی‌ها و حبوبات) ۱/ ۲ برابر شده است. ارقام نشان از تورم شدید مواد غذایی دارد. حال چه باید کرد؟

دولت با دادن قول‌هایی که نه‌تنها فایده‌ای نداشته (کاهش تورم یا کنترل آن) بلکه باعث سلب اعتماد مردم شده است و سرمایه اجتماعی را رو به افول گذاشته است. به‌نظر می‌رسد با حکمرانی خوب و رجوع به محققان، اندیشمندان و متخصصان و قبول نظرات علمی، می‌توان امیدوار بود که ناامنی غذایی همه‌گیر در کشور نشود. این نکته هم قبل تامل است که کاهش قیمت برخی محصولات یا ثابت ماندن آن، بخشی به‌دلیل عدم‌ توانایی مردم برای خرید این کالاهاست و توهم اینکه قیمت‌ها کاهش یافته، ما را به‌سمت وضعیت بدتر با تصمیمات نادرست رهنمون نسازد.

* عضو هیات علمی موسسه پژوهش ‌و‌برنامه‌ریزی و اقتصاد کشاورزی

منبع: دنیای‌اقتصاد

فاطمه پاسبان سفره خانوار امنیت غذایی گرسنگی فائو غذای کافی دسترسی فیزیکی و اقتصادی زندگی سالم خریداری تولید داخلی تجارت بیماری مزمن استرس تورم سبد مصرفی حبوبات لوبیا چیتی سیب‌زمینی پیاز گوشت گوسفند ده
اخبار مرتبط
  • محققان به ریشه استرس مزمن و افسردگی پی بردند

  • ارائه سبد غذایی به دارندگان کاراکارت در اقساط ۶ماهه

  • توزیع سبدهای غذایی و بهداشتی مهدوی در شیروان

  • برگزاری جشنواره غذا با هدف حمایت از تولیدکنندگان داخلی

  • الزامات امنیت غذایی

  • امنیت غذایی در کدام مناطق جهان بیشتر در معرض تهدید است؟+ویدئو

  • چگونه استرس مزمن منجر به آسیب مغزی می‌شود

  • ۱۰ فرمولِ زندگی سالم

  • رد پای استرس در چهره

  • مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت: کهگیلویه و بویراحمد با کمبود موادغذایی و مشکلات تغذیه‌ای روبرو است

  • زندگی آبرومندانه با چقدر حقوق؟

  • جهانگیری : مذاکره بدون فشار تنها راه امن شدن منطقه است

  • به اندازه ایجاد ۷۰ هزار شغل، بیمه بیکاری پرداخت می‌شود

  • برخی از خانواده های معلولان مناطق محروم، به مراکز توانبخشی دسترسی ندارند

  • به کمک محیط‌بانان بیایید

  • حداقل مستمری، حتی «یک سوم» هزینه‌ها را پوشش نمی‌دهد

  • وضعیت فعلی بنزین قابل تداوم نیست

  • پرداخت بیش از 18 میلیارد تومان کمک معیشت به مددجویان زنجانی

  • دستمزد کارگران ۵۰ درصد هزینه‌ها را هم پوشش نمی‌دهد

  • تفاوت پرداخت به پزشک و پرستار نباید صد به یک باشد

  • اقتصاد دهه ۶۰ قابل کپی است؟

  • جهانگیری: معیشت مردم، رونق تولید و ایجاد اشتغال مهم‌ترین اولویت‌های اقتصادی دولت در سال ۹۸ هستند

  • خشکسالی رفت، آفت آمد

نظرات
1- لطفا نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
2- نظرات حاوی مطالب توهین‌آمیز یا بی‌احترامی به اشخاص، قومیت‌ها، عقاید دیگران و مغایر با قوانین کشور منتشر نمی‌شود.
3- نظرات پس از تایید منتشر می‌شود.
نظر شما با موفقیت ثبت شد

  • پربیننده ها
  • آخرین
  • تیم منتخب لیگ قهرمانان آسیا 2020؛ پرسپولیسی‌ها آسیا را تسخیر کردند

  • سیستم برگزاری لیگ قهرمانان آسیا 2021 تغییر کرد

  • افتتاحیه دهمین دوره مجلس دانش‌آموزی با حضور معاون اول رئیس‌جمهور و وزیر آموزش وپرورش

  • هوس موش برای خوردن نوزاد ۱۸ ماهه!

  • انتخاب آموزش و پرورش به عنوان دستگاه برتر در گرامیداشت چهلمین سال دفاع مقدس

  • دردسر جدید برای پرسپولیس؛ محرومیت بزرگ در راه است

  • پایان جنجالی‌ترین پرونده قتل در دهه 80

  • جدول زمانی مدرسه تلویزیونی 8 بهمن

  • تداوم روند صعودی آمار مبتلایان و فوتی‌های کرونا؛ حال 4024 بیمار وخیم است

  • تشریح عملکرد آموزش‌وپرورش در افزایش ایمنی و آموزش مقررات راهنمایی و رانندگی

  • اعمال مدرک دوم فرهنگیان از ماه جاری

  • نخستین روز دوره آموزشی خبرنگاران پسر پانا خوزستان

  • یارانه معیشتی بهمن‌ماه پنج‌شنبه واریز می‌شود

  • روایت خانواده کولبران کوران

  • شناسایی هفتمین مورد کرونای جهش یافته در کشور

  • صفحه اول روزنامه‌های صبح روز ‌‌چهار‌شنبه 8 بهمن 99

  • جلسه هم اندیشی و هماهنگی دبیران درس تفکر و سبک زندگی برگزار شد

  • نشست خبری معاون رییس جمهوری در امور زنان و خانواده

  • افتتاحیه دهمین دوره مجلس دانش‌آموزی

  • اسامی مدال آوران المپیاد علمی سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی

  • وزیر بهداشت: تورهای بیماریابی کرونا در معابر شلوغ و پر جمعیت تهران راه اندازی می شود

  • دژپسند: دولت و حکومت پشت بازار سرمایه را خالی نکردند

  • رییس جدید سازمان بورس:کجای اقتصاد شامل حضور ۵۰ میلیونی مردم می شود؟

  • آرش میلانی: گفتمان مقابله با تغییرات اقلیمی را باید به میان مردم برد

  • واعظی درگذشت پدر رییس سازمان سینمایی را تسلیت گفت

  • قسمت جدید مناظره معتضد و زیباکلام در راه است

  • برنامه مرحله دوم جام حذفی فوتبال مشخص شد

  • عبدالله عبدالله: سفر هیأت طالبان به تهران در تفاهم با شورای مصالحه بود

  • تمدید مهلت شرکت در جشنواره ایران بان‌نو

  • قائم ‌مقام وزیر راه : چهار میلیون واحد مسکن مهر در کشور واگذار شد

  • لایحه دهیاری‌ها، تقریبا اختیارات شهرداران را به دهیاران می‌دهد

  • کرونا دوومیدانی قهرمانی آسیا را لغو کرد

  • معاون سازمان محیط زیست: کمبود منابع آبی از موانع افزایش تولید است

  • ۱۵۰۰ کیلومتر معبر در تهران شناسنامه دار شد

 
کلیه حقوق متعلق به خبرگزاری پانا است.
ارتباط با ما درباره ما
طراحی و اجرا : سماسیستم