نظارت بیشتر بر صدا و سیما

اصل 175 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، صدا و سیما را به انجام وظایفی مکلف کرده است. تعبیر قانون اساسی در این باره اگرچه مختصر اما بسیار غنی است. بر اساس این اصل، صدا ‌و سیما باید آزادی بیان و نشر افکار را با رعایت موازین اسلامی، شرعی و مصالح کشور تامین کند. این اصل در ادامه، عزل و نصب رییس سازمان را بر عهده مقام رهبری گذاشته است، اما برای نظارت شورایی در نظر گرفته شده که مرکب از نمایندگان رییس‌جمهور، رییس قوه قضاییه و مجلس است.

در اینجا چند مطلب وجود دارد. از جمله خط‌مشی و نحوه اداره سازمان صدا و سیما، ترتیب نظارت و ... که همه اینها را قانون تعیین می‌کند. قانون برنامه ششم توسعه دولت را ملزم کرده است که شیوه بودجه‌ریزی در کشور بر اساس عملکرد باشد. به عبارتی همه نهادهایی که بودجه می‌گیرند باید گزارش عملکرد داشته باشند.

در نظام قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، نظارت‌ها به نهادهای مختلف سپرده شده است. یعنی تنها یک نهاد نیست که نظارت می‌کند و نهادهای مختلف در سازمان‌های مختلف، وظایف نظارتی دارند. این نظارت در دستگاه‌های مختلف به این خاطر است که به نوعی مردم بتوانند بر همه‌ چیز نظارت داشته باشند. مثلا شورای نگهبان بر محتویات مجلس نظارت دارد، مجلس بر قوه مجریه، قوه قضاییه بر حسن اجرای قانون، رییس‌جمهور بر قانون اساسی و رهبر معظم انقلاب بر حسن اجرای سیاست‌های کلی نظام.

جدای از اینها، سازمان‌های دیگری هم هستند که باید به اشکالی دیگر نظارت داشته باشند، مانند سازمان برنامه‌وبودجه که بر هزینه‌کرد دستگاه‌ها نظارت می‌کند یا سازمان بازرسی کل کشور، دیوان محاسبات و ... به صورت‌ها و در ابعادی دیگر. اگر ما این دستگاه‌های نظارتی را چه در بعد نظارت درونی و چه در بعد نظارت‌های بیرونی قوی کنیم، نتیجه آن به نفع نظام و مردم خواهد بود.

در شرایطی که ما در تحریم هستیم و اقتصادمان متکی به نفت است، چهارده میلیارد دلار به کالاهای اساسی و ضروری اختصاص دادیم؛ اما این کالاها به دست چه نهادهایی رسیده و چگونه توزیع شده است؟ آیا واردات آن نهادها بر اساس نیازمندی‌های آنها بوده است؟ متاسفانه می‌بینیم که این‌طور نبوده و رانت‌های بسیار زیادی در این میان ایجاد شده است. شرکت خودروسازی چای وارد کرده و تیم فوتبال تایر خودرو! 33 شرکت ارز دولتی برای وارد کردن کاغذ گرفتند اما کتاب و مطبوعات باز هم مشکل دارند. اگر ما از نظارت‌های قانونی همه نهادها استقبال کنیم، این تخلف‌ها اتفاق نمی‌افتد.

در بحث صدا و سیما هم که اخیرا مورد تاکید رییس‌جمهور بود، اگر شورای نظارت به درستی به وظایفش عمل کند و با قاطعیت و جدیت به مسائل وارد شود، بسیاری از مشکلات این سازمان حل خواهد شد. صداوسیما از سازمان‌های بسیار مهم کشور است. تعابیری که حضرت امام(ره) و رهبری از این سازمان دارند، بسیار مهم است. از جمله اینکه صداوسیما به دانشگاه تشبیه شده است. اگر بر این سازمان به ویژه بر بخش بودجه‌اش نظارت درستی از سوی شورای ذی‌ربط صورت بگیرد، به نفع همه است.

ما می‌توانیم در چارچوب‌های نظام و قانون اساسی با نظارت قوی و کارآمد سران سه قوه و همین‌طور نظارت خود صداوسیما بر برنامه‌ها، هزینه دولتی و بودجه دولتی صداوسیما را به حداقل برسانیم. اگر بتوانیم برنامه‌سازی بعضی از شبکه‌ها را به بخش خصوصی واگذار کنیم، صدا‌وسیما به یک سازمان درآمدزا تبدیل خواهد شد و همین‌طور، هزینه دولت در این بخش به حد‌اقل خواهد رسید. دولت وقتی به سازمان صدا و سیما بودجه می‌دهد، می‌تواند به عنوان عضو شورای نظارت بر عملکرد صدا و سیما نظارت داشته باشد. ضمن اینکه نظارت این شورا بر عملکرد صداوسیما صرفا نظارت بودجه‌ای نیست، بلکه دامنه‌ای وسیع‎‎تر دارد و می‌تواند جنبه‌های مختلفی از عملکرد این سازمان از جمله محتوای آن را هم در بر بگیرد. به هر حال به نفع همه از جمله خود سازمان صداوسیماست که بیش از پیش از نگاه نظارتی شورای نظارت که نمایندگان سه قوه در آن عضویت دارند، بهره‌مند شود. چنین نظارتی، می‌تواند سطح کیفی برنامه‌های صدا و سیما را تا حد زیادی ارتقا بخشد.

منبع: روزنامه اعتماد