شهادت حضرت زهرا (س) در آیینه تاریخ و روایات

حوادث شگفت آور سال های نخست پس از رحلت نبی مکرم اسلام و زیاده خواهی عده ای از سودجویان پیچیدگی هایی را در آن ایجاد کرده است ، در عین حال این موضوع به روشنی نشان می دهد ؛ زخم های مهلکی که نهضت بزرگ اسلام بر پیکره ی نظام سیاه جاهلیت وارد کرده ؛ پس از رحلت رهبر بزرگ اسلام سر باز می کند و در پی سهم خواهی از ارکان قدرت نظام اسلامی است .

با وجود تلاش های پیامبر اکرم (ص) برای تببین خط مشی جامعه و نحوه اداره ی آن پس از خود ، لیکن کید دشمنان برنامه های دقیقی را برای دسترسی به مبادی قدرت در مقابل خواسته و وصیت پیامبر (ص) که مبتنی بر دستور خداوند بود ، ایجاد کرده بود.

ابتدای تحرکات بد خواهان با رضیه الخمیس(اخرین روزهای حیات پیامبر ) و حکایت مشهور قلم و دوات رخ نمایان کرده و نخستین مخالفت ها و جرات طلبی ها در ۱۰ سال نخست دعوت اسلامی به ظهور می رسد .

تشکیل سقیفه و کودتای واضح جمعی از سران قبائل و عشایر که هیچگاه نقش اساسی و مهمی در پیروزی ها و تثبیت اسلام نداشته اند ، مهمترین تبلور برای گروهی است که فرصت را برای تقسیم قدرت فراهم دیده اند !!

انتخاب خلیفه از طریق شورایی که اهل بیت و اکثر بزرگان اسلام در نتنها عضو نبوده بلکه در جریان تشکیل آن نیز نبوده اند ، شروع ماجرایی است که مسیر صحیح و مورد نظر نبی مکرم اسلام را برای ادامه رهبری جامعه نوبنیان اسلامی به کلی تحریف و تغییر میدهد !

مخالفت محکم و ایستادگی اهل بیت با این خلافت خودخوانده ، با ارعاب و تهدید دستگاه خلافت جدید مواجه می شود . سران خلافت ادر پی نوعی فشار اقتصادی جهت گرفتن نظر مثبت از اهل بیت از طریق غصب فدک وارد می شوند ولی این گزینه نیز نتنها راه به جایی نمی برد بلکه خطبه فدکیه حضرت زهرا (س) ورق ماجرا را برمیگرداند و موجب روشنگری جامعه می شود .

ایادی قدرت و سران خلافت که عرصه را زور به زور بر خود تنگ تر می دیدند ، با یورش به خانه علی بن ابی طالب (ع) در پی گرفتن بیعت اجرای از او مرتکب جنایتی بزرگ در تاریخ می شوند که همچون لکه ننگ بزرگی بر صحیفه اعمال آنان ثبت شد .

شهادت حضرت فاطمه (س) غم و اندوه بزرگی را برای امام علی (ع) به دنبال داشت و پشیمانی بزرگی برای همه ی کسانی داشت که در این جنایت دست داشته اند .

روزها و شب ها ندای آه سوزان علی (ع) در چاه تنهاییش طنین انداز می شود و همچون خطبه ۲۰۲ نهج البلاغه ، سوز درد و دلش شنیدی می شود . او می فرماید :

سلام و درود بر تو اى رسول خدا از سوى خودم و از سوى دخترت (زهرا) که هم اکنون در جوار تو فرود آمده و به سرعت به تو ملحق شده است. اى رسول خدا! از فراق دختر برگزیده و پاکت پیمانه صبرم لبریز شده و طاقتم از دست رفته است، هر چند پس از رو به رو شدن با غم بزرگ فراق و مصیبت دردناک تو، این مصیبت براى من قابل تحمّل شده است. (فراموش نمى کنم) من تو را با دست خود در میان قبر نهادم و هنگام رحلتت، روح تو در میان گلو و سینه من روان شد «فـَ (إِنَّا لِلّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعُونَ); ما از خداییم و به سوى او باز مى گردیم».

(اى رسول خدا) امانتى که به من سپرده بودى هم اکنون باز پس داده شد و گروگانى که نزد من بود گرفته شد; ولى اندوهم جاودانى است و شبهایم همراه بیدارى و بى قرارى; تا آن زمان که خداوند منزلگاهى را که تو در آن اقامت گزیده اى برایم برگزیند (و به تو ملحق شوم). (اى رسول خدا) به زودى دخترت تو را آگاه خواهد ساخت که امّت تو در ستم کردن به وى دست به دست هم داده بودند. سرگذشت دردناک او را بى پرده از او بپرس و خبر این حوادث را از وى بگیر. این حوادث دردناک در زمانى رخ داد که هنوز مدّت زیادى از رحلت تو نگذشته و یادت فراموش نگشته بود. درود خدا بر شما هر دو باد، درود و سلام وداع کننده ، نه سلام (و وداع) ناخشنود خسته دل، اگر از کنار قبرت باز گردم به سبب ملالت نیست و اگر اقامت گزینم و گریه و زارى سر دهم هرگز به جهت سوء ظن به وعده نیک خداوند در مورد صابران و شکیبایان نمى باشد.

امام(علیه السلام) این سخنان پر سوز و گداز را هنگامى مى گوید که جسم پاک زهراى مرضیه(علیها السلام) را با دست خود در قبر مى گذارد، سخنانى که از یک سو دلیل بر عظمت بانوى اسلام فاطمه زهرا(علیها السلام) و از سوى دیگر نشانه شدت ناراحتى على(علیه السلام) از فراق جانگداز اوست.

امام(علیه السلام) در بیان این عبارات، بهترین و مناسب ترین مخاطب; یعنى رسول خدا(صلى الله علیه وآله) را انتخاب کرده و با او درد دل مى کند و سخن خود را از اینجا شروع مى کند: «سلام و درود بر تو اى رسول خدا(صلى الله علیه وآله) از سوى خودم، و از سوى دخترت (زهرا) که هم اکنون در جوار تو فرود آمده، و به سرعت به تو ملحق شده است»

(السَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا رَسُولَ اللّهِ عَنِّی، وَ عَنِ ابْنَتِکَ النَّازِلَةِ فِی جِوَارِکَ، وَالسَّرِیعَةِ اللِّحَاقِ بِکَ).

با اینکه محتواى سخنان امام(علیه السلام)، شکوائیه دردناکى است; ولى ادب کلام ایجاب مى کند که از سلام و درود بر پیامبر(صلى الله علیه وآله) شروع کند.

جمله (السَّرِیعَةِ اللِّحَاقِ بِکَ) اشاره پرمعنایى به مصائب شدید حضرت فاطمه زهرا(علیها السلام) دارد که او را در بهترین سالهاى جوانى به دیار باقى منتقل ساخت و فاصله آن با رحلت پیامبر(صلى الله علیه وآله) طبق بعضى روایات 45 روز و مطابق برخى 75 روز و طبق روایت دیگرى 95 روز بوده است.

در واقع باید گفت این عبارات که از شدّت اندوه على(علیه السلام) در برابر حادثه غم انگیز شهادت حضرت زهرا(علیها السلام) حکایت مى کند به خوبى نشان مى دهد که تا چه حد این بانوى عزیز در نظر على(علیه السلام) گرامى بود و پیوند عاطفى و روحانى و معنوى آن دو به یکدیگر عمیق و ریشه دار بوده است.

*پژوهشگرتاریخ اسلام و تشیع