خواص و مضرات مصرف «عدس»

تهران (پانا) - عدس یا همان مرجو و مرجومک یکی از قدیمی‌ترین گیاهانی است که در دسته حبوبات قرار دارد و قدمتی بالای ۹۰۰۰ سال دارد. نام علمی گیاه عدس لنس کیولیناریس مدیک است و در بسیاری از کشور‌ها قابل کشت است، اما بیشترین مناطقی که عدس کشت می‌کنند کشور‌های جنوب شرق آسیا هستند. در ادامه با خواص این گیاه سنتی آشنا می‌شوید.

‌عدس که از خانواده باقالاییان است دو قسمتی است و در داخل یک پوسته قرار دارد که هم می‌توان با پوست و هم بدون پوست استفاده کرد. در گذشته قبل از اختراع ماشین آلات کشاورزی عدس را با پوست استفاده می‌کردند که البته پوست آن مقدار زیادی فیبر دارد و ارزش غذایی بالایی در رژیم غذایی دارد، اما امروزه با جداسازی پوست عدس این بخش مغذی از بین می‌رود.

عدس به عنوان یک منبع سرشار از پروتئین می‌تواند با قیمتی ارزان جای گوشت را بگیرد، ازین رو در کشوری مانند هندوستان که جمعیت بالایی دارد و اکثر آن‌ها گیاهخوار هستند بسیار پر مصرف است. علاوه بر پروتئین به علت داشتن اسید‌های آمینه‌ای مثل لیزین و ایزولئوسین حاوی موادی مانند ویتامین و مواد معدنی نیز است.

عدس گیاهی است که با توجه به شرایط اقلیمی هر کشوری به نوع خاصی کشت می‌شود، اما در نهایت می‌توان گفت تقریبا خواصی شبیه به هم دارند. این گیاه در انواع عدس قرمز، عدس سیاه، لپه، ماش، دال عدس، عدی قهوه ای، ماکاچیادو، عدس سبز فرانسوی وجود دارد.

ارزش تغذیه‌ای گیاه عدس چیست؟

باتوجه به مقدار فیبر موجود در این گیاه و نداشتن چربی علاوه بر کنترل میزان کلسترول خون می‌تواند بیماری‌های قلبی و عروقی را بین افراد به ویژه میانسالان کاهش دهد. عدس با مقدار پتاسیمی که در خود جای داده است می‌تواند پی اچ خون را تنظیم و با ترشح بیشتر اسید کلریدریک به هضم غذا کمک کند. منیزیوم موجود در آن می‌تواند به رشد بافت استخوانی، جلوگیری از اسپاسم عضلانی، سلامت دندان و بالابردن ایمنی بدن کمک کند. همچینی عدس غنی از ویتامین‌های گروه B مانند B۱,B۲,B۳,B۶ و فسفر و منگنز می‌باشد که هرکدام بدن را در مسیر خاصی یاری می‌کنند.

خواص عدس چیست؟

تولید ماهیچه: پروتئین‌های موجود در عدس به رشد هرچه بهتر ماهیچه‌ها و اندام کمک می‌کند و همچنین بخاطر داشتن آمینو اسید به خصوص در جوانه عدس برای ساخت عضله و عملکرد بدن مناسب است. از این رو برای افراد که ورزش تناسب اندام را دنبال می‌کنند لازم است که آن در برنامه غذایی قرار خود قرار دهند. همچنین با داشتن فیبر بالا حس سیری به فرد منتقل می‌کند و از داشتن اشتهای کاذب و چاقی جلوگیری می‌کند.

سلامتی قلب و عروق: بسیاری از افراد در سراسر دنیا با بیماری‌های قلبی دست و پنجه نرم می‌کنند که علت اصلی آن تغذیه نامناسب است. مصرف عدس به خاطر داشتن فیبر بالا و نداشتن چربی می‌تواند در سلامت قلب و بهبود ماهیچه‌های قلبی و عروقی به افراد کمک کند و همچنین با داشتن منیزیم فشار خون را کاهش می‌دهد.

کنترل کردن دیابت: داشتن سطح قند خون نرمال در بدن نیازمند مصرف مواد غذایی مناسب مانند فیبر رژیمی است تا بتواند سطح قند را کنترل و با کم کردن سرعت جذب غذا توسط خون سطح قند خون بدن را ثابت نگه دارد که عدس می‌تواند با داشتن فیبر رژیمی و گلوکز پایین در این زمینه به کمک بدن بیاید.

تقویت سیستم گوارش و کاهش یبوست: داشتن یک دستگاه گوارش سالم و نرمال که بتواند مواد اضافی حاصل از تغذیه را بطور مستمر دفع کند نیازمند رژیم سالم است که باید در آن فیبر کافی مصرف شود تا هم حرکت مواد در روده‌ها روان باشد و هم مواد مغذی در مسیر جذب بدن شود. بازهم فیبر بالای این ماده غذایی از خانواده حبوبات می‌تواند بسیار موثر واقع شود.

جلوگیری کردن از سرطان: لکتین گیاهی ماده‌ای است که می‌تواند با سمی کردن سلول‌های سرطانی در بدن ان‌ها را به دوره خزان یاخته‌ای بکشاند که این مرحله در واقع نوعی مرگ سلول‌هایی است که در فرایند مرگ برنامه ریزی شده اند و این ویژگی باعث از بین رفتن سلول‌های سرطانی که نوعی سلول‌های مرده به حساب می‌ایند می‌شود. به تازگی محققان متوجه تاثیر ویژگی لکتین گیاهی روی سلول‌ها سرطانی شده اند و موادغذایی مثل عدس، نخود، بادام زمینی، سویا و گندم حاوی لکتین گیاهی می‌باشند.

سلامت سیستم عصبی: اخیرا محققان دریافتند که ریزمغذی‌ها مثل ویتامین‌ها و مواد معدنی بر روی عملکرد مغز تاثیر مثبت دارند که عدس نیز حاوی این مواد مفید می‌باشد و در نتیجه در سلامت سیستم عصبی می‌تواند اثر مثبت داشته باشد.

تامین اسید فولیک مورد نیاز بدن: عدس به خاطر داشتن ویتامین‌های گروه B از داشتن فولات و فولیک اسید سرشار است و ازین جهت برای زنان باردار جهت جلوگیری از تولید کودک ناقص بسیار مفید است. اگر بدن زن باردار از کمبود فولیک اسید رنج ببرد لوله عصبی جنین دچار نقص می‌شود. همچنین فولات موجود در عدس در روند تولید گلبول‌های قرمز بسیار موثر است و به تشکیل DNA که فقدان ان باعث ایجاد سرطان می‌شود بسیار کمک می‌کند.

تامین آهن لازم: برای تولید هموگلوبین در بدن باید سطح آهن بدن نرمال باشد و افراد بخصوص زنان که از کمبود آهن رنج می‌برند می‌توانند با مصرف روزی یک لیوان عدس فقدان آهن موجود در بدن خود را رفع کنند.

علاوه بر فواید گفته شده می‌توان به مواردی مانند افزایش سوخت و ساز بدن، کاهش بیماری‌هایی مثل آب مروارید، آلزایمر، پوکی استخوان، بهبود فعالیت الکترولیتی بدن بخاطر داشتن پتاسیم بالا، پیشگیری از تصلب شریان بخاطر داشتن آنتی اکسیدان‌ها و خنثی کردن رادیکال‌های آزاد که روند پیری را سرعت می‌بخشند اشاره کرد.

مضرات مصرف زیاد عدس

همه مواد مصرفی برای بدن علاوه بر خواصشان می‌توانند مضراتی نیز داشته باشند، عدس نیز از این قاعده مستثنا نیست. مصرف زیادی عدس ممکن است باعث سنگ کلیه، خطر ابتلا به بیماری‌های کلیوی بخاطر پروتئین زیاد و نفخ وتشکیل گاز به علت تخمیر شود.

به طور کلی مصرف هر ماده غذایی در حد متناسب می‌تواند برای بدن مفید باشد. بهتر است در رژیم‌های غذایی خود تعادل را رعایت کنیم و از افراط و تفریط بپرهیزیم چرا که هر دو برای بدن می‌تواند دردسر ساز باشد. ماده مغذی‌ای مثل عدس نیز از این قانون پیروی می‌کند.

منبع: جامعه 24