مردمانی به تنومندی کوه‌ها و زلالی رود‌ها

کوهرنگ (پانا) - مردمان عشایر،انسان‌های غیور و سخت کوشی هستند که با وجود سختی‌های زیاد زندگی عشایری، همواره سادگی و ساده زیستی را برای خود بر می‌گزینند.

از شلوغی خیابان های شهرها و آلودگی هوای آن ها که فاصله بگیرید و پا به طبیعت آرام و بی هیاهو بگذارید؛خانه هایی را در دامان طبیعت می بینید که بافت آن ها با بافت سایر خانه ها و ساختمان ها متفاوت است.خانه های سیاری که نه از آجر و مصالح ساختمانی بلکه از چند متر چادر سیاه ساخته شده اند.

سیاه چادر هایی که در زمستان های سرد و هوای بارانی،به جای بخاری و وسایل گرمایشی دیگر با چند تکه هیزم و چوب خشک گرم می شوند و در تابستان،سایبان های خنکی برای صاحبانشان هستند.

چادر عشایر با استفاده از موی بز توسط زنان توانمند عشایر تهیه می شود که اگر چه بافت ساده ای دارد اما دربرابر باران و برف و تگرگ بسیار مقاوم است.

شیوه زندگی مردم عشایر

اگر به مناطق عشایر نشین گذر کرده باشید؛خواهید دید که زندگی آن ها از هر تجمل و اشرافی به دور است.مردمانی که نقاشی زندگی خود را تنها با مداد های سادگی و ساده زیستی،رنگ آمیزی کرده اند.انسان های سخت کوشی که همیشه قناعت و ساده زیستی را سرلوحه زندگی خود،قرار می دهند و به آنچه دارند؛ قانع اند.

مردم عشایر به دامداری و دامپروری مشغول هستند و امورات زندگی خود را از این طریق می گذرانند که البته این کار بیشتر به عهده مردان عشایر قرار دارد و زنان عشایر معمولا ضمن تهیه لبنیات از شیر دام ها به کار های دیگری از جمله گلیم بافی،قالی بافی و ... مشغول هستند.

مردم عشایر،ضمن اینکه بخش عمده ای از نیاز های غذایی خود را با لبنیات تهیه شده از دام هایشان و گوشت آنها،تامین می کنند در تولید گوشت قرمز کشور نیز،نقش پر رنگی دارند.

کوچ عشایر و سختی هایی که به همراه دارد...

مردمان عشایر برای تامین علوفه دام هایشان، دسترسی به مراتع حاصلخیز و تداوم زندگی خود و دام ها، دوبار در سال کوچ کنند.به همین دلیل است که درون سیاه چادر زندگی می کنند تا بتوانند در زمان کوچ، به راحتی آن را با خود حمل کنند. عشایر بختیاری که پهنه زیست آن ها در استان های خوزستان و چهارمحال و بختیاری است؛ اواخر فروردین ماه،مناطق گرمسیر همچون استان خوزستان را به مقصد مناطق سردسیر از جمله شهرستان کوهرنگ ترک می کنند و در اواخر شهریور ماه تا اواسط آبان ماه، از مناطق سردسیر به سمت مناطق گرمسیر کوچ می کنند و چادر های خود را در دشت ها،یا حومه روستا ها بنا می کنند.

کوچ عشایر در زمان گذشته،به صورت پیاده و به وسیله چهارپایان آنها ، انجام می شد. آیین کوچ سنتی سختی های زیادی را برای مردم عشایر به همراه داشت. مدت زیادی طول می کشید که آنها مسیر کوچ را طی کنند و به مقصد خود برسند. آن ها در مسیر کوچ، کوه های صعب العبور و دره های سخت بسیاری را پشت سر می گذاشتند و از رودخانه های پر خروش زیادی عبور می کردند که گاهی آب این رودخانه ها به قدری بالا می آمد که تعدادی از دام های آن ها غرق می شد. اما امروزه با گسترش و توسعه صنعت حمل و نقل، مردم عشایر برای کوچ از وسایل نقلیه استفاده می کنند، و دیگر کوچ سنتی در بین مردم عشایر، کمتر به چشم می خورد.

مشکلات مردم عشایر از عدم دسترسی آسان به آب شرب تا نبود امکانات آموزشی مناسب برای آن ها....

یکی از مهم ترین مشکلات عشایر، عدم دسترسی آسان و کافی آن ها به آب شرب است. که این مشکل با خشکسالی و کمبود آب در چند سال اخیر،دو چندان شده است.

از جمله مشکلات دیگر مردم عشایر،دور بودن آن ها از مراکز بهداشتی و درمانی است. عشایری که در مناطق کوهستانی زاگرس زندگی می کنند،به دلیل صعب العبور بودن مسیر،به سختی می توانند خود را به مراکز بهداشت و درمان برسانند حتی در بسیاری از مواقع برای انتقال آن ها به این مراکز از بالگرد های هوایی استفاده می شود.

در مناطق عشایری وضعیت آموزش و مدارس نسبت به بقیه مناطق،با کمبودهای بسیاری مواجه است. در بعضی از مناطق عشایری به ویژه در مقطع دبستان ،کلاس درس دانش آموزان در چادر برگزار می شود و سنگ های موجود در طبعیت جای خالی صندلی های کلاس درس را برای دانش آموزان عشایر پر می کنند. همچنین در بسیاری از مدارس این مناطق هم،معلمان و دانش آموزان با نبود وسایل گرمایشی مناسب و کمبود امکانات آموزشی لازم مواجه هستند.

در بین مردم عشایر به دلیل نبود مدارس متوسطه اول و دوم و یا دور دست بودن این مدارس از محل زندگی آن ها،عده ای از دانش آموزان به ویژه دانش آموزان دختر بعد از مقطع ابتدایی ،ترک تحصیل می کنند و یا برای ادامه درس خواندن مجبور هستند چندین کیلومتر از خانه و محل زندگی خود دور شوند.

حماسه آفرینی مردم عشایر در طول تاریخ

در طول تاریخ،مردم عشایر همچون اقوام دیگر ایران زمین همواره خود را نگهبان این آب و خاک می دانستند و برای دفاع از آن دربرابر بیگانگان، از جان خود مایه گذاشتند. یکی از نمونه های بارز عشایر غیور،رئیسعلی دلاوری است که در جنگ جهانی اول،زمانی که کشور ایران درعین بی طرفی کامل به صحنه جنگ استعمارگران جهانی تبدیل شده بود؛دلاورانه در برابر نیرو های اشغال گر ایستاد و تا پای جان برای بیرون راندن آن ها جنگید.

همچنین در دوران ۸ سال جنگ تحمیلی نیز، زنان غیور عشایر فرزندان دلاور و آزاده ی بسیاری را برای دفاع از کشور،تقدیم جامعه ایران کردند.

مردم عشایر در جریان زندگی در طبیعت و سختی های آن از توان و نیروی زیادی برخوردار می شوند. طبیعت همچون مادر عشایر است که در دامان خود فرزندان تنومندی را می پروراند و از آن ها انسان هایی را می سازد که در کمال تنومندی ،بسیار آزاده و کم توقع اند.

زندگی عشایری و سازگار کردن خود با آن کار هرکسی نیست‌. اگر چه امروزه عده ای از مردم عشایر برای دسترسی به امکانات رفاهی بهتر به سمت روستا ها و شهرها مهاجرت کرده انده اما هنوز هم در بین مردم عشایر، هستند انسان هایی که با وجود سختی های بسیار، زندگی عشایری را به هیاهوی زندگی شهری ترجیح می دهند. چرا که آن ها از بدو تولد در طبیعت زیسته اند و در دامان دشت ها و کوه های آن قد کشیدند و طبیعت را جزئی از وجود خود می دانند. آن ها به فراز و نشیب های زندگی عشایری عادت کرده اند و معتقدند که نمی توانند این سبک از زندگی را کنار بگذارند.

دانش آموز خبرنگار: حکیمه علیخانی