ساخت فیلم برای پرده نقره‌ای به‌جای قفسه‌های آرشیو

برای یک فیلمساز هیچ چیز مهمتر از این نیست که فیلمش اکران شود. اصلا برای او اکران فیلم غایت منظور است. در واقع همه مرارت‌ها و مصایب این کار را برای آن ارتزاق روحی جان افزا انجام می‌دهد. اینکه فیلمش توسط مردم دیده و قضاوت شود حلقه آخر اتفاق بزرگی است که برای آن لحظه شماری کرده است.

شاید باور نکنید در چند سال پیش بسیاری از فیلم ها، اساسا به نیت اکران ساخته نمی شدند و سازندگان در همان مرحله تولید فیلم منتفع می شدند و نیازی به اکران فیلم برای عموم مردم نمی دیدند. مورد غریبی که تا همین چند سال پیش به عنوان یک سیاستِ ناگزیر از آن استفاده می شد و فیلم هایی تولید می شد که بهره و سودشان در جایی به جز اکران بود. این نحوه سیاستگذاری برای فعالیتی که قرار است رویکردی صنعتی داشته باشد، احتمالا پویا، جذاب و تاثیر گذار هم باشد‌، یک بن بست کامل است. سینمای ایران برای بودن و زنده ماندن نیاز دارد که دیده و قضاوت شود و این تنها از طریق اکران برای عموم امکان پذیر است.

بسیاری از فیلم‌هایی که پس از تولید راهی قفسه های آرشیو شدند‌، نه دغدغه مند بودند و نه به لحاظ فرم و محتوا صاحب ویژگی های خاصی بودند. این شیوه فیلمسازی آن هم با هزینه دولتی قطعا محکوم به شکست بود و امتیازی منفی برای مدیران سینمایی بود که هیچ چشم انداز دل انگیزی هم در آینده این سیاست دیده نمی‌شد.

چندی پیش، مدیر عامل بنیاد سینمای فارابی در دیدار با اعضای شورای مرکزی کانون کارگردانان تصریح کرد که از این پس سیاست این بنیاد تولید آثار سینمایی بر اساس مصالح کشور و موضوعات معتنابه کشور خواهد بود و دیگر فیلم را صرفا برای آرشیو نخواهد ساخت. این یعنی اینکه فیلمسازانی که می خواهند از حمایت بنیاد فارابی برخوردار شوند در مرحله اول باید آثاری بسازند که قابلیت اکران و رقابت با دیگر آثار سینمایی راداشته باشند و دیگر اینکه باید به مسایل و ملاحظات جاری و ساری کشور بپردازند.

رویکرد تازه بنیاد سینمایی فارابی از این جهت حائز اهمیت است که پیشتر برخی تولیدات سیاهه مراکز مختلفی که فیلم تولید می کردند، هیچ گاه امکان نمایش عمومی نمی یافتند و تنها سیاهه آمار تولیدی آن مرکز را پر رنگتر می کردند. بدون اینکه فیلم با مخاطب اصلی اش تعامل داشته باشد و از او فیدبکی داشته باشد همین موضوع باعث شده بود تا تهیه‌کنندگان بسیاری برای برخوردار شدن از این نعمت و سیاست غلط سر و دست بشکنند و خود را به آب و آتش بزنند تا از این حمایت ها برخوردار شوند. چون آنها را از مصیبتی به نام چرخه اکران و چالش های آن دور می کرد و این برای آنها که اثرشان قابلیت و ظرفیت رقابت اکران را نداشت یک امتیاز بزرگ بود تا بدون دغدغه در همان مرحله تولید‌، منافعشان تامین شود.

از بنیاد سینمایی فارابی به عنوان یکی از مراکز مهم تولید و پشتیبانی فیلم کشور، انتظار می‌رود به فیلمسازی برای اکران رونق بدهد و باعث متنوع تر شدن آثار ارائه شده به این بخش شود. این می تواند آغازی خوب برای یک تحول بزرگ باشد تا دیگر فیلم صرفا برای آرشیو تولید نشود.

در گذشته برگزاری رویدادهای فرهنگی مثل جشنواره کودک و نوجوان مستمسکی بود برای ساخت آثاری که صرفا به نمایش در جشنواره محدود می شد. در واقع این فیلمها "یکبار مصرف" بودند و هیچ گاه فرصتی برای اکران عمومی نمی یافتند. از این منظر باید گفت انتظار می‌رود رویه غلطی که در ادوار گذشته معمول بوده، به کلی کنار گذاشته شده و سیاستی جایگزین شود که فیلم‌ها برای قفسه‌های آرشیو ساخته نشود.

*منتقد و کارشناس سینما