رحماندوست: تلویزیون بجای «سیاست»،«ادبیات» برای کودکان پخش کند

تهران (پانا) - «مصطفی رحماندوست» معروف به شاعر«صد دانه یاقوت»؛ شاعر، نویسنده و مترجم کتاب‌های کودکان و نوجوانان از حال کرونازده کتاب کودک و نوجوان سخن گفت و معتقد است بازماندگی از تحصیل وضع خوانندگان آینده کتاب کودک را با بحران روبرو کرده است. راهکار این است که تلویزیون بجای «سیاست»، «ادبیات» برای کودکان پخش کند.

«مصطفی رحماندوست» در گفت‌وگو با پانا حال‌وروز شرایط نشر کتاب را مانند حال کرونازده جامعه امروز تشبیه کرد و گفت: «در این دوران همه‌چیزمان تحت تأثیر کروناست و نشر و کتاب هم از این وضعیت در امان نمانده است. در ایام کرونا متأسفانه همه‌چیز گران شد. این تورم‌های نقطه‌به‌نقطه و بی‌نقطه که نمی‌دانم چیست باعث شده هر بار دست در جیبمان می‌کنیم، می‌بینم هزینه زندگی حدود ده برابر شده و قیمت کتاب چندین برابر شده است. مسلماً تعداد کسانیکه کتاب می‌خرند کاهش پیداکرده است و حال کتاب و انتشار خوب نیست و نمی‌دانم چه خواهد شد.»

اقبال برای انتشار کتاب کودک ضعیف است
رحماندوست عنوان کرد: «باید بررسی کرد و دید چه می‌شود که برای انتشار موضوعات مختلف سرمایه‌گذاری می‌شود و استقبال می‌شود اما حوزه کودک چندان استقبالی نمی‌شود. خبر دارم که این روزها تعداد تیراژ کتاب‌ها به صد نسخه رسیده است، آن‌هم در کشوری که مدعی فرهنگ است و این وحشتناک‌ترین تیراژی است که ممکن است وجود داشته باشد. البته این تعداد نه فقط درمورد کتاب‌های تخصصی که حال‌وروز کتاب‌های عمومی هم همین است. در این اوضاع وحشتناک کتاب دیگر نمی‌توانیم بگوییم بزرگ‌سال یا کودک، تفاوتی ندارد زیرا حال‌وروز کتاب هم مثل احوال این روزهای جامعه کرونا زده است.
وی خاطرنشان کرد: «وقتی گرفتاری اقتصادی پیش می‌آید برای همه پیش می‌آید اما من بنا به دغدغه و تخصصم دارم کتاب کودک را بیشتر می‌بینم. این کتاب‌ها بسیار با قیمت بالایی دست خانواده‌ها می‌رسد و لذا تیراژش پایین می‌آید.»

کودک از تحصیل بماند، مخاطب کتاب کودک کم می‌شود
رحماندوست، نویسنده کتاب کودک و نوجوان با اشاره به آمارهای رسمی بازماندگی تحصیلی ایران در شرایط کرونا،گفت: «آمار رسمی آموزش‌وپرورش اعلام کرده است که تعداد بالای 4 میلیون نفر بخاطر کرونا از تحصیل بازمانده‌اند یعنی این تعداد نداشتند که یک تبلت یا تلفن همراه بخرند و به سیستم «شاد» بپیوندند. پس چطور سواد خواندن و نوشتن پیدا کنند که حالا بخواهند کتاب بخرند و بخوانند. تازه این‌ها در سنین کودکی و نوجوانی هستند.»

این شاعر با گوشزد کردن اتفاق ناخوشایندی که برای کودکان مخاطب کتاب‌ها به دلیل جاماندن از تحصیل در حال رخ دادن است، افزود: «من دردم این است که چرا در مملکتی که بعد از حدود 35 سال مبارزه با بیسوادی؛ از 12 درصد بیسواد به 15 درصد بیسواد رسیده است، به این فکر نکنیم که 4 میلیون دانش‌آموز بدون تحصیل مانده‌اند و همین‌ها در آینده قرار بوده مخاطب کتاب‌های کودک و نوجوان بشوند. با این احوال مسئولین با شجاعت آمار تعداد بازمانده از تحصیل را بیان می‌کنند، بدون اینکه تدبیری کنند و من نویسنده با خودم فکر می‌کنم این تعداد دانش‌آموز بازمانده از تحصیل که سواد ندارند، چطور قرار است کتاب من را بخوانند.»

تلویزیون بجای «سیاست»،«ادبیات» برای کودکان پخش کند
رحماندوست با ارایه راهکاری برای آشتی کودکان با ادبیات اظهار کرد: «با همین اوضاع بد تیراژ کم، کلی کتاب خوب داریم اما مطمئن نیستم در آینده همین تعداد کتاب را هم داشته باشیم زیرا در شرایطی که نویسنده و ناشر مجبورند کارهای دیگری انجام دهند به کار خوب نمی‌رسند. حداقل برای نگهداری و حفظ همین ارتباط کم کودک و کتاب خوب می‌توان از رسانه ملی استفاده کرد. رسانه ملی امکاناتی بگذارد تا ادبیاتی که به لحاظ کاغذی قابل‌دستیابی نیست، در تلویزیون مطرح شود اما این روزها به‌جای «ادبیات» در تلویزیون «سیاست» برای بچه‌های ما مطرح می‌شود و مشکل از سوء مدیریت است.»
وی افزود: «درگذشته ما شرایط جنگ را گذرانده‌ایم و آن زمان هیچی نداشتیم و امکانات مان محدود بود اما مدیریت مان خوب بود و همه در این نداشتن شریک بودیم و تیراژ کتاب بسیار بهتر از امروز بود.»

رقابت میان کتاب‌های ترجمه‌شده و داخلی نابرابر است
رحماندوست درباره وضعیت ترجمه کتاب کودک در داخل و خارج از مرزهای ایران، اظهار کرد: «ترجمه دست ناشر است و بدون رعایت کپی‌رایت که آبروبری در سطح جهانی است، کتاب را ترجمه و منتشر می‌کنند. علت اینکه کتاب‌های ترجمه‌شده بیشتر از کتاب‌های تألیفی، گیرایی دارند این است که هزار کتاب ترجمه‌شده از میان 50 هزارتا کتاب در دنیا انتخاب می‌شود. در این شرایط طبیعی است که کتاب‌های خوب گزینش شود و خب رقابت برای کتاب‌های خوب اندک داخلی ما سخت می‌شود. البته بسیاری از نویسندگان هم هستند که در این رقابت شرکت می‌کنند و از ایران هم ترجمه به کشورهای دیگر داریم. اگر قانون کپی‌رایت داشته باشیم، ناشر هرچه دلش خواست ترجمه نمی‌کند.»

ترجمه یا تألیف تفاوتی ندارد؛ فقط کودکان‌مان کتاب بخوانند
وی افزود: «ترجمه‌ها رو به بهبود است و همین هم شرایطی را فراهم کند تا بچه‌ها کتاب بخوانند خوشحال می‌شوم، حالا با ترجمه یا تألیف تفاوتی ندارد. مهم این است که بچه‌هایمان کتاب بخوانند، اما اصلش بازمی‌گردد به همان برنامه‌ریزی‌ها که در تمام کشورها برای تولید ملی‌شان حمایتی دارند. حتی اگر مبلغی را تعیین کنند که به نویسنده بدهند در کنارش شرایطی فراهم می‌کنند که نویسنده زندگی‌اش را بکند و بنویسد و ما این را هم نداریم.»
وی در ادامه به مشکلات حوزه کتاب اشاره کردو گفت: «مشکل ما این است که سوء برنامه داریم. وقتی می‌خواهند به کتاب‌های ترجمه‌ای گرند و نمره‌ای بدهند باید برنامه‌ریزی دقیق‌تری داشته باشند تا این اتفاق از دست دولت بیرون بیاید و ناشر این کار را بکند. اکنون در شرایط کرونا ارتباط آژانس‌های ادبی و پرداخت پول به کشورهای دیگر سخت شده است وگرنه تا قبل از کرونا روند رفتن کتاب‌های ایران و ترجمه توسط آژانس‌های ادبی خوب بود.»