در گفتگوی وزیر آموزش‌وپرورش با روزنامه آرمان ملی مطرح شد؛
تمهیدات پیش‌بینی‌شده برای مدارس در صورت ادامه کرونا
تهران (پانا) - در گفتگوی وزیر آموزش‌وپرورش با روزنامه آرمان ملی مسائل روز آموزش‌وپرورش مانند کرونا و محدودیت‌های ایجادشده برای مدارس و تمهیدات پیش‌بینی‌شده در صورت ادامه کرونا مطرح و بررسی شد.
به گزارش مرکز اطلاع‌رسانی و روابط عمومی وزارت آموزش‌وپرورش، محسن حاجی میرزایی در گفتگویی با روزنامه آرمان ملی، به تشریح مسائل و موضوعات آموزش پرورش پرداخته است. بخش اول این مصاحبه را ازاینجا مطالعه کنید:
وزارت آموزش‌وپرورش در دولت دوازدهم، یکی از پرچالش‌ترین دوران آموزشی پس از انقلاب را سپری می‌کند. پاندومی کرونا و تقابل سلامت دانش‌آموزان و پیشرفت تحصیلی آنها، مسئولان این وزارتخانه را مانند بسیاری از کشورهای جهان همچون آلمان، انگلستان، آمریکا و... با چالش بزرگی مواجه کرده است. اما تفاوت ایران با کشورهای توسعه‌یافته در ضعف در ساختار نظام آموزشی برپایه مجازی و زیرساخت‌های موجود است که پس از گذشت یک‌سال از زمان پاندومی‌کرونا، هنوز این چالش با اپلیکیشن «شاد» برطرف نشده است؛ هرچند بیش از ۱۲میلیون دانش‌آموز در «شاد» احراز هویت شده‌اند. همچنین نابرابری اجتماعی و توزیع امکانات در کشور یکی دیگر از چالش‌های محسن حاجی‌میرزایی و معاونانش در این دوره بود که باعث شد هر روز خبر خودکشی یک دانش‌آموز، به‌علت نداشتن تبلت و گوشی هوشمند منتشر یا دانش آموزی مجبور به ترک تحصیل شود.
در این چالش‌های پرشمار که البته از دید شخص وزیر آموزش‌وپرورش یک فرصت برای آینده‌ای بهتر است، اجرای سند جهانی آموزش «۲۰۳۰» نیز یکی دیگر از مشکلات وزارتخانه متبوع ایشان به حساب می‌آید؛ موضوعی که در بودجه ۱۴۰۰ و در تقابل پاستور و بهارستان، دامن بند آموزشی سند جهانی ۲۰۳۰ را گرفت. دولت این بند را در لایحه بودجه قرار و برای آن ردیف بودجه اختصاص داد، اما طولی نکشید که از سوی دولت و سازمان برنامه و بودجه اعلام شد، آوردن این بند در لایحه بودجه، اشتباه بوده و به‌سرعت حذف شد. اما در نبود سند جهانی آموزش که پنج سال پیش در سازمان ملل تصویب شد و ایران نیز به همراه ۱۹۱ کشور دیگر آن را امضا کرده و متعهد به اجرای آن شدند، حالا آموزش‌وپرورش با همکاری شورای عالی انقلاب فرهنگی در حال تدوین و بررسی سند تحول بنیادین است که به قول مسئولان وزارت آموزش‌وپرورش، انسان‌هایی با قابلیت استقلال، عزت، پیشرفت و توسعه کشور تربیت می‌کند و مقصدی جدا با سند جهانی ۲۰۳۰ دارد. برای بررسی بیشتر این موضوعات، محسن حاجی‌میرزایی، وزیر آموزش‌وپرورش در گفت‌وگوی اختصاصی با «آرمان ملی» به نکات قابل تاملی اشاره می‌کند که در ادامه می‌خوانید.
نظام آموزش‌وپرورش در دوران وزارت شما با یک پاندمی سخت مواجه شد و با توجه به اینکه ما حدود چهار دهه پیش (در زمان جنگ تحمیلی) به نوعی شرایط مشابهی داشتیم و آموزش دانش‌آموزان فقط از طریق برنامه‌های آموزشی صداوسیما انجام می‌‌گرفت، اما این‌بار با 15میلیون دانش‌آموز، شرایط با آن زمان متفاوت است و به زیرساخت‌های قدرتمند و آنلاین نیاز دارد که متاسفانه ما در این موضوع با ضعف زیرساختی برای آموزش آنلاین مواجه بودیم. این درحالی است که کشورهایی چون استرالیا از سال‌ها قبل روی آموزش آنلاین و غیرحضوری کار کرده بودند. نظر شما درباره وضعیت نظام آموزشی بعد از شیوع کرونا چیست و چقدر بستر برای آموزش آنلاین و موثر در کشور ما وجود دارد؟
اینکه ما این دوره را دوره‌ای کاملا متفاوت و متمایز تعبیر کنیم، مثال کاملا درستی است. به‌هر‌حال نظام آموزش‌وپرورش طی دهه‌های گذشته فرآیند‌هایی را طراحی و مسیر‌هایی را پیش‌بینی کرده بود و نیروی انسانی خود را برای آن فرآیند‌ها و مسیر‌های مختلف تربیت کرده است. این نظام 15میلیون دانش‌آموز را بین 110هزار مدرسه توزیع کرده بود و فرآیند آموزشی انجام می‌شد. اطمینان از صحت انجام کار در چنین شرایطی میسر‌تر بود، به‌هر‌حال ما با 110هزار واحد آموزشی بر فرآیند آموزش نظارت داشتیم و به اجرای امر آموزش اهتمام می‌کردیم. اما کرونا به‌یکباره وضعیت را تغییر داد و همه آن مسیر‌های گذشته ما دچار اختلال شد. اشاره درستی فرمودید که در دنیا، این پدیده و پاندمی غیرمنتظره بود و واکنش نظام آموزشی به این پدیده نیز فاقد سابقه روشن و تجربه دقیق بود. اما بیش از 69درصد از معلمان در دنیا برای اولین‌بار با مفهوم آموزش مجازی آشنا می‌شدند و باید هرچه سریع‌تر خود را در قالب این فضا می‌دیدند. حتی در جاهایی که آموزش مجازی داشتند، معمولا از آموزش‌های ترکیبی استفاده می‌کردند و این بخش به‌صورت غیرحضوری و مجازی ادامه پیدا کرد.
پس ما باید به‌سرعت دست‌به‌کار می‌شدیم و در ابتدا با تدابیر، روش‌های مختلفی را تجربه کردیم. اولین اتصال و ارتباط ما با صداوسیما بود و از طریق تلویزیون (مثل تجربه دوران جنگ) آموزش‌ها را آغاز کردیم. اما دیگر فضای آموزشی با دوران هشت سال دفاع مقدس تفاوت بسیاری داشت و اگر می‌خواستیم که فقط از طریق صداوسیما آموزش‌ها را پیگیری کنیم، قطعا با مشکلات متعددی روبه‌رو می‌شدیم، چون این فضا تعاملی نبود و ثانیا فقط جنبه «عرضه» داشت، یعنی معلوم نبود در سمت تقاضا (دانش‌آموز) با چه شرایطی روبه‌رو است و ما نمی‌دانستیم چقدر از دانش‌آموزان از این فضا استقبال کرده‌اند و اینکه چطور باید پیگیری کنیم. آیا آنها قادرند پاسخ ابهامات‌شان را بگیرند یا خیر؟ چگونه تکلیف داده شود و چگونه تکلیف گرفته می‌شود و این مشکلات و ابهاماتی بود که در آموزش تلویزیونی با آنها روبه‌رو بودیم، پس ناگزیر شدیم تا راه‌حل دیگری پیدا کنیم.
ما ابتدا به‌سمت پیام‌رسان‌های داخلی رفتیم و از آنها کمک خواستیم، ولی آنها نمی‌توانستند شرایط ما را تامین کنند. ما دو شرط جدی و اساسی داشتیم، اول اینکه بتوانند محیطی کاملا ایزوله را در اختیار ما قرار بدهند و دوم، تست‌های فنی داشته باشند تا بتوانیم با اطمینان دانش‌آموزان را به آن سمت ببریم و قابلیت‌های آنها تست شده باشد، اما چون این امکان در پیام‌رسان‌های داخلی فراهم نبود، به فکر ایجاد یک اپلیکیشن آموزشی خاص افتادیم و اپلیکیشن «شاد» متولد شد.
اپلیکیشن شاد در روزهای اول ظرفیت بسیار محدودی داشت و فقط قابلیت مبادله پیام داشت، ولی به‌تدریج طی چند ماه گذشته ظرفیت‌هایش توسعه پیدا کرد و حالا به مرحله‌ای رسیده‌ایم که 700هزار ارتباط زنده در روز در «شاد» صورت می‌گیرد و تاکنون بیش از 15میلیارد پیام بین معلم و دانش‌آموز مبادله شده است. همچنین می‌توان به مبادله بیش از دو و نیم میلیارد فایل در این فضا اشاره‌ای داشت که اینها ظرفیت‌های مختلف شاد است. دوازده و نیم میلیون دانش‌آموز روی شاد احراز هویت شده‌اند و در کلاس و مدرسه خودشان در این فضا قرار گرفته و با معلم خود در ارتباط هستند. اما با همه این ویژگی‌ها، ما منکر مشکلات شاد نیستیم. زیرساخت‌های فنی ما کفایت لازم را برای آموزش آنلاین 15میلیون دانش‌آموز ندارد. همه دانش‌آموزان دسترسی به ابزار هوشمند ندارند و پوشش اینترنت در همه مناطق کامل نیست. اینها مشکلاتی است که در بستر شاد با آنها روبه‌رو هستیم. همه ما نگران هستیم، چون دانش‌آموزان را به سمت اینترنت و آموزش آنلاین بردیم و باید در بستر مجازی درس‌های آموزشی خود را فرابگیرند و شاید آلودگی‌ها و برخی از مشکلات در فضای اینترنت متوجه دانش‌آموزان شود؛ من این را نفی نمی‌کنم، ولی می‌گویم که به اعتبار آمار و ارقام هر چقدر به ظرفیت شاد افزوده شده، از ظرفیت برخی از اپلیکیشن‌های خارجی کاسته شده است و این نشان می‌دهد ما آنها را از محیطی کاملا متنوع به محیطی کاملا آموزشی آورده‌ایم. محیط شاد محیطی کاملا آموزشی است و تعاملاتی که جریان دارد، تعاملاتی کاملا آموزشی است.
و این شاید بدشانسی شما در دوران سخت وزارت‌تان بود.
من تعبیر بدشانسی را این‌طور اصلاح می‌کنم که در درون هر پدیده‌ای، تهدید‌ها و فرصت‌هایی وجود دارد، یعنی کرونا با همه تهدید‌های نگران‌کننده‌ای که برای سلامت جامعه دارد و هم کسب و کارها را تحت‌تاثیر قرار داد و به نوعی فعالیت‌های آموزشی را متوقف کرد و روابط اجتماعی را تغییر داد، ولی یک فرصت نیز داشت که ما با فضایی جدید و زیست‌بومی تازه آشنا شویم در این زیست‌بوم نو در کنار برخی از مخاطرات ظرفیت‌های کم‌نظیری وجود دارد. ما این روزها از این ظرفیت کم‌نظیر به‌خوبی استفاده می‌کنیم. من هر هفته با کل مدیران مدارس یک استان که بالغ بر چهار تا پنج‌هزار نفر هستند، صحبت می‌کنم و این ظرفیتی فوق‌العاده است و شاید ما در گذشته هیچ‌وقت این امکان را نداشتیم. ما هر هفته یک همایش سراسری نزدیک به هزار نفر را برگزار می‌کنیم، یعنی روسای آموزش‌وپرورش مناطق کل کشور که 750 نفر هستند و معاونان آموزش‌وپرورش و مدیران کل استان‌ها، روی شاد از طریق برنامه‌ای با عنوان «گفت‌وگوی هفته» با ما ارتباط دارند و هر هفته این گفت‌وگو با یکی از اعضای دولت انجام می‌شود. درصورتی‌که این همایش، هر یک‌سال یا دو‌سال یک‌بار با صرف آموزش‌های بسیار زیادی در آموزش‌وپرورش انجام می‌شد و خطراتی وجود داشت، چون آنها باید از همه مناطق ایران بیایند و در تهران حضور پیدا کنند.
ظرفیت دیگری که این زیست‌بوم جدید دارد در رابطه با سطح معلمان ماست که همه هم‌سطح نیستند و تجربیات و توانمندی‌های آنها یکسان نیست، توزیع آنها در کشور توزیع هماهنگ و یکسانی نیست و برخی از این مناطق دسترسی بهتری به معلمان باتجربه دارند و دسترسی برخی از مناطق به معلمان باتجربه کمتر است. امروز روی شاد، تمام محتوای آموزشی بارگذاری می‌شود و این امکان وجود دارد که دانش‌آموزی که در شهرستان خاش یا در جنوب کرمان یا در هرمزگان و آذربایجان‌غربی حضور دارد، بتواند از بهترین تدریس برخوردار باشد، بدون اینکه نیاز باشد به کلاس کنکور برود یا نزد معلمی برجسته به ادامه تحصیل بپردازد. در واقع آنها می‌توانند به معلمان باکیفیت دسترسی داشته باشند؛ اینها امتیازاتی است که زیست‌بوم جدید برای ما ایجاد کرده و توانایی‌های معلمان در تولید محتوای آموزش الکترونیکی و همچنین توانایی دانش‌آموزان برای آموختن در چنین فضایی افزایش پیدا می‌کند. این روزها تمرین‌های بزرگی انجام می‌دهیم که در آینده برای کشور مفید خواهد بود. این از بدشانسی ما نیست، بلکه از خوش‌شانسی نظام آموزشی کشور است.
یکی از بزرگ‌ترین مشکلاتی که در سطح جامعه دیده می‌شود، ضعف آموزش در میان دانش‌آموزان پایه‌های اول، دوم و سوم دبستان است. بسیاری از خانواده‌ها قادر نیستند خود را با شاد هماهنگ کنند و برای کمک کردن به فرزندشان در روند آموزشی، مشکل جدی دارند. از دید بسیاری از کارشناسان، اگر این دانش‌آموزان پایه ضعیفی داشته باشند در سال‌های آینده با مشکل جدی روبه‌رو می‌شوند و خطر ترک تحصیل در کمین آنهاست. ظاهرا حضرتعالی و دیگر معاونان شما به این نتیجه رسیده‌اید که از یکم بهمن امسال، آموزش حضوری را در دستورکار قرار دهید. نگرانی از سلامت دانش‌آموزان از یک‌سو و راهکارها برای ارتقای وضعیت تحصیلی این نسل در طرف مقابل را چطور ارزیابی می‌کنید؟
نگرانی شما و خانواده‌ها کاملا بجاست. ما هم این نگرانی را داریم و با موافقت ستاد ملی کرونا، دانش‌آموزان پایه اول و دوم که نمی‌توانند از طریق فضای مجازی آموزشی ببینند و اطمینان پیدا نمی‌کنیم که دقیقا مباحث درسی را یاد گرفته‌اند و در آینده با مشکلاتی مواجه می‌شوند، از اول بهمن‌ماه با رعایت همه پروتکل‌های بهداشتی به‌صورت حضوری و کاملا اختیاری و به صلاحدید خانواده‌ها به مدرسه بروند. اگر تعداد دانش‌آموزان یک مدرسه کم باشد و تعداد افرادی که در کلاس هستند تا ده نفر روی نیمکت‌های جداگانه کلاس بنشینند، دغدغه سلامت آنها تا حد زیادی برطرف خواهد شد. نگرانی دیگر ما برای دروس عملی و کارگاهی در هنرستان‌هاست که باید دانش‌آموز مباحث عملی را در کارگاه‌ها بیاموزد و از لحاظ نظری نمی‌تواند اینها را یاد بگیرد. ستاد کرونا تصویب کرد که کلیه دروس عملی ما به‌صورت حضوری و با رعایت پروتکل‌ها برگزار شود؛ بنابراین این دانش‌آموزان از اول بهمن‌ماه در مناطق زرد و آبی کلاس‌های حضوری برگزار می‌کنند. ما حدود 50هزار مدرسه داریم که کمتر از 50 نفر دانش‌آموز دارند و وقتی در یک مدرسه ابتدایی آنها را به شش کلاس تقسیم کنیم، هر کلاسی حداکثر زیر 10 نفر دانش‌آموز خواهد داشت؛ بنابراین اینها می‌توانند به مدرسه بروند و کلاس‌هایشان را به‌صورت حضوری برگزار می‌شود.
اگر تا خرداد 1400 وضعیت به همین صورت باشد و شیوع کرونا متوقف نشود، تمهیدات آموزش‌وپرورش چه خواهد بود؟
پس از یک‌سال که از پاندومی کرونا می‌گذرد، هنوز این پدیده در تمام دنیا ناشناخته است و ابهامات زیادی در رابطه با آن وجود دارد. مهم این است که دستگاه‌ها آمادگی کامل را داشته باشند و بتوانند به‌سرعت واکنش نشان دهند، یعنی متناسب با شرایط باشند. بنابراین تغییرات در سیاست‌هایمان را در ارزیابی که از اجرای سیاست‌های آموزش‌وپرورش و وزارت بهداشت داریم، انجام می‌دهیم و به تناسب هرچه فضا آماده‌تر باشد و نگرانی‌ها کمتر شود، آموزش‌های حضوری ما تقویت خواهد شد و اگر به محدودیت‌هایی برخوردیم، آموزش‌ها را به صورت ترکیبی انجام خواهیم داد.
یکی دیگر از چالش‌های دانش‌آموزان که می‌خواهیم در این بخش به آن بپردازیم، مشکل دانش‌آموزان در تامین تبلت و گوشی‌های هوشمند است. چندی پیش یکی از مدیران ارشد وزارت آموزش‌وپرورش اعلام کرد که 30درصد دانش‌آموزان تلفن‌همراه و تبلت ندارند و پنج میلیون دانش‌آموز عضو شاد نیستند. اگر این آمار درست باشد، در چند سال آینده با یک نسل روبه‌رو خواهیم شد که به‌دلیل فقر و نابرابری اجتماعی، از تحصیل برخوردار نبوده و در معرض آسیب‌ها قرار خواهند گرفت. تعبیر شما از این وضعیت چیست؟
این آمار قطعا درست نیست و احتمالا اشتباه است. ایشان این را اعلام نکرده، چون همه همکاران ما می‌دانند که حداکثر سه تا سه‌ونیم میلیون دانش‌آموز به شاد دسترسی ندارند. اما ما نمی‌توانیم عدم دسترسی به شاد را مساوی با عدم آموزش بدانیم. این دسته از دانش‌آموزان هم آموزش می‌بینند ولی از طریق صداوسیما و تلویزیون. امروز صداوسیما کل دروس پایه را پوشش می‌دهد و این دقیقا مطابق با زمان‌بندی درسی است، چون معلمان را خودمان به صداوسیما می‌فرستیم و برنامه درسی را طراحی کرده‌ایم و پوشش تلویزیون 97درصد است. ممکن است بسیاری اینترنت نداشته باشند، ولی تلویزیون دارند. دانش‌آموزانی نیز که تلویزیون ندارند، می‌توانند از طریق تولید بسته‌های آموزشی که به‌صورت بسته‌های خود‌آموز باکیفیت طراحی شده آموزش ببینند و از این طریق، جریان آموزشی خود را دنبال کنند.
می‌خواهم این نکته را به همه موارد اضافه کنم که همه ظرفیت‌هایی که ما ایجاد کرده‌ایم، امکان‌هایی است که در اختیار معلم قرار می‌گیرد و مسئول آموزش هر دانش‌آموز معلم اوست؛ بنابراین معلمان موظف هستند همه دانش‌آموزان خود را که در کلاس ثبت‌نام کرده و به آنها آموزش بدهند. حال اگر در شهر یا روستایی امکان حضوری وجود داشته باشد، آنها آموزش حضوری می‌بینند. ما امروز 12.5میلیون نفر را روی شاد احراز هویت کرده‌ایم، یعنی تقریبا کمتر از سه‌میلیون دانش‌آموز در این فضا نیستند و برخی از کسانی که روی شاد احراز هویت شده‌اند، شاید از این بستر استفاده نکنند، پس در بدترین شرایط، ما حداکثر سه‌ونیم میلیون دانش‌آموز داریم که در فضای آنلاین نیستند.
ارسال دیدگاه