نقش «برجام» و دستگاه دیپلماسی ایران در به انزوا کشاندن آمریکا

تهران (پانا) - مدیر برنامه مطالعات جهانی مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری با بیان اینکه پروژه آمریکا برای اعاده تحریم‌ها علیه ایران در شورای امنیت متوقف می‌شود، تاکید کرد آنچه امروز دیده می‌شود تا اندازه بسیار زیادی بازتاب تلاش‌های وزارت امور خارجه چه در زمان مذاکرات برجام و تنظیم ساختار حقوقی آن و چه بعد از آن است.

دیاکو حسینی در گفت‌وگو با پانا، درباره درخواست آمریکا برای فعال‌سازی «مکانیسم ماشه» علیه جمهوری اسلامی ایران و فعال‌سازی تحریم‌های پیش از برجام علیه کشورمان و نیز مخالفت اعضای برجام با درخواست ایالات متحده آمریکا در این زمینه، گفت: «آمریکایی‌ها می‌دانستند که در قانع کردن اعضای شورای امنیت نسبت به اینکه عضو برجام هستند و می‌توانند از مکانیسم‌های تعبیه شده استفاده کنند، با مشکل برخورد خواهند کرد، اما پیچیدگی‌های حقوقی که این ادعا دارد، این امیدواری را برای آمریکا ایجاد کرده است که بتواند به نحوی خصوصا با تکیه به بند ۱۰۹ منشور ملل متحد و به شکلی از رای‌گیری در قالب قطعنامه کار را جلو ببرد و در نهایت تحریم‌ها و قطعنامه‌های پیشین را احیا کند.»

این تحلیل‌گر ارشد مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری با بیان اینکه این اتفاق یک «نبرد حقوقی» است، ادامه داد: «احتمالا این نبرد تا یک ماه آینده ادامه خواهد داشت تا ببینیم تفسیر حقوقی کدام طرف پیروز خواهد شد.»

کاملا نامحتمل است که کشورهای عضو برجام با ترفند حقوقی آمریکا موافقت کنند

مدیر برنامه مطالعات جهانی مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری افزود: «آنچه ما اکنون شاهدیم این است که کار آمریکا بسیار دشوار خواهد بود و به راحتی قادر نیست و نخواهد بود صرفا با یک استدلال مبهم و نسبتا ضعیف حقوقی، بتواند این کار را انجام دهد. به ویژه اینکه اراده سیاسی بسیار قوی‌ای هم روبروی آمریکا وجود دارد. فکر می‌کنم آمریکا تلاش می‌کند که سایر اعضای شورای امنیت را به چالش بکشاند و از قدرت سیاسی خود استفاده کند برای اینکه بتواند جنبه‌های حقوقی این موضوع را تحت الشعاع قرار دهد. باید منتظر ماند و دید عملا در یک ماه آینده چه پیش خواهد آمد.»

حسینی با بیان اینکه احتمال بسیار کمی وجود دارد که آمریکا بتواند این مانع را پشت سر بگذارد و به راحتی و بدون اینکه با چالش هم حقوقی و هم سیاسی عمده‌ای مواجه شود، تحریم‌ها را اعاده کند، گفت: «با توجه به مخالفت سه کشور اروپایی که عضو دائم شورای امنیت هستند و همینطور چین و روسیه که بلافاصله بعد از درخواست آمریکا برای اسنپ بک انجام دادند، خیلی بعید و کاملا نامحتمل است که این کشورها با ترفند حقوقی آمریکا موافقت کنند و اجازه دهند تحریم‌های پیشین برگردد.»

ایران گزینه‌های مختلفی برای پاسخگویی دارد

وی اظهار کرد: «اگر به فرض بسیار بعید چنین اتفاقی هم رخ دهد، ایران گزینه‌های مختلفی را دارد، ما می‌توانیم واکنش‌های داخل برجام را دنبال کنیم، از جمله خروج ایران از توافق و در عین حال فکر می‌کنم گزینه عاقلانه‌تر و بهتر برای ایران این است که منتظر باشیم و ببینیم آیا تحریم‌های پیشینی که آمریکا ادعا می‌کند اعاده می‌شوند، اجرا می‌شوند یا نه. در صورت اجرای آن‌ها، ایران می‌تواند تصمیم بگیرد که چکار کند. فکر می‌کنم در آن زمان باید تصمیم بگیریم و به محض مشاهده اولین نشانه‌های اجرای آن تحریم‌ها، واکنش‌های قاطع لازم را ایران می‌تواند اتخاذ کند.»

این تحلیلگر ارشد مسائل بین‌الملل با بیان اینکه ایران دامنه انتخاب‌های متعددی را در آن شرایط خواهد داشت، تاکید کرد ولی کار به آنجا نخواهد رسید و فکر می‌کنم در همین شورای امنیت، پروژه آمریکا متوقف خواهد شد.

دستاوردهای سیاسی برجام بازهم خود را نشان داد

دیاکو حسینی در ادامه به تلاش‌های دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران در مقابله با اقدامات غیرقانونی آمریکا و ترامپ اشاره کرد و گفت: «زمانی که آمریکا از برجام خارج شد، موجی از انتقادات نسبت به دستگاه دیپلماسی و به ویژه مذاکرات منتج به برجام در داخل کشور به وجود آمد و با تشدید تحریم‌های آمریکا، در داخل چه از سر ناآگاهی نسبت به آنچه رخ می‌داد و چه از سر غرض‌ورزی و‌ نیات سیاسی، موج تخریبی گسترده‌ای علیه وزارت امور خارجه و به طور خاص مذاکره کنندگان شروع شد ولی امروز می‌بینیم بعد از به پایان رسیدن همه گزینه‌های فشار حداکثری علیه ایران، کار به جایی رسیده است که حتی کشورهای اروپایی علیه آمریکا بیانیه می‌دهند و با آن مخالفت می‌کنند و عملا آمریکا را به انزوا کشانده‌اند، دستاوردهای سیاسی واقعی برجام یک بار دیگر خود را نشان می‌دهد.»

برجام فقط توافق بین‌المللی است که آمریکا با خروج از آن با چالش بزرگ مواجه شده است

وی تاکید کرد: «این وضعیتی که اکنون ما در شورای امنیت می‌بینیم چه در ارتباط با ناکامی آمریکا در تمدید تحریم تسلیحاتی و‌ چه ادعای اخیر یعنی «مکانیسم ماشه» ، نشان داد که برجام به لحاظ حقوقی بسیار محکم است، البته نواقصی برای طرفین داشته و ایران هم هیچ وقت نگفته است که به طور کامل از این توافق راضی است ولی این شامل بقیه و ما هم می‌شود. با تمام این احوالات اما برجام نشان داد که یک ساختار حقوقی حساب شده و پیش‌بینی شده را دارد و همین وضع منجر به این شده است که برجام تنها توافق بین‌المللی است که آمریکا از بین تمام توافقات بین‌المللی که از آن خارج شده است با چالش بزرگی مواجه است و سدی از قدرت‌های بزرگ را در مقابل آمریکا تشکیل داده است. این امکان‌پذیر نمی‌شد اگر برجام ساختار حقوقی منسجمی نمی‌داشت یا منافع سیاسی را ایجاد نمی‌کرد. از ساختار حقوقی برجام که بگذریم، فعالیت‌های اخیر وزارت امور خارجه در پیگیری و رایزنی‌های بین‌المللی و حفظ تعامل‌های مثبت هم با چین و روسیه و هم با سه کشور اروپایی، تلاش وزارت خارجه در تشویق به خویشتن‌داری و بازنمایی آن در سیاست خارجی ما نقش بسیار بزرگی را داشته است که باعث شده است امروز حتی نزدیک‌ترین متحدان آمریکا که در برخی از جنبه‌ها هم‌نظر هم هستند، روبه‌روی آمریکا ایستاده‌اند. من فکر می‌کنم آنچه امروز ما می‌بینیم تا اندازه بسیار زیادی بازتاب تلاش‌های وزارت امور خارجه چه در زمان مذاکرات برجام و تنظیم ساختار حقوقی آن و چه بعد از آن است.»