معیشتی که با نابودی جنگل‌های زاگرس از بین می‌رود...

تهران (پانا) - آتش‌سوزی، قطع درختان و تأمین سوخت مردم محلی زاگرس‌نشین، آفت جوانه‌خوار بلوط، خشکسالی‌های پی در پی در ۱۰ سال اخیر، تهیه ذغال از چوب بلوط توسط سودجویان و ... در طول سال‌های اخیر حیات بلوط‌های زاگرس را با چالش جدی مواجه کرده است.

به‌گزارش ایسنا، بلوط یکی مهم‌ترین گونه‌های گیاهی ودرختچه‌ای زاگرس است، معمولا این گونه گیاهی دارای عمر طولانی بالای ۵۰۰ سال در منطقه زاگرس است.

حدود ۳۱۱ هزار هکتار از اراضی چهارمحال و بختیاری را جنگل‌ها تشکیل می‌دهد و این استان یکی از مهم‌ترین رویشگاه‌های بلوط در کشور است،

آتش‌سوزی، قطع درختان و تأمین سوخت مردم محلی زاگرس‌نشین، آفت جوانه‌خوار بلوط، خشکسالی‌های پی در پی در ۱۰ سال اخیر، تهیه ذغال از چوب بلوط توسط سودجویان و ... در طول سال‌های اخیر حیات بلوط‌های زاگرس را با چالش جدی مواجه کرده است.

آفت جوانه‌خوار بلوط در سال‌های اخیر موجب خشکلی بخش اعظمی از جنگل‌های بلوط زاگرس در چهارمحال و بختیاری شد، اقداماتی نیز از سوی اداره‌کل منابع‌طبیعی و آبخیزداری استان برای مقابله با این آفت انجام شد، اما متأسفانه به علت صعب‌العبور بودن منطقه اجرای روش‌های مبارزه‌ای در این منطقه به شیوه‌های کنونی پاسخگو نیست و جنگل‌های بلوط در معرض خطر جدی قرار دارند.

اعتبارات اختصاص یافته برای مبارزه با آفت جوانه‌خوار از سوی مدیریت بحران جوابگو نیست

علی‌ محمدی‌مقدم، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه آفت جوانه‌خوار بلوط یکی از مهم‌ترین عوامل تخریب جنگل‌های بلوط زاگرس است، اظهار کرد: آفت جوانه‌خوار بلوط از سال ۹۲ در چهارمحال و بختیاری شیوع پیدا کرد و از سال ۱۳۹۴ مبارزه بیولوژیک با این آفت در استان آغاز شد.

مدیرکل منابع‌طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه حدود ۲۴ هزار هکتار از جنگل‌های بلوط استان با آفت جوانه‌خوار بلوط درگیر است، گفت: مبارزه با این آفت در 4300 هکتار از جنگل‌های بلوط استان آغاز شده است و پس از بررسی‌های صورت گرفته نتایج مبارزه مطلوب ارزیابی شد.

وی با اشاره به اینکه شیوع آفت جوانه‌خوار بلوط از جنگل‌های منطقه مشایخ در چهارمحال و بختیاری آغاز شد اضافه کرد: در سال‌های گذشته جنگل‌های اردل، کیار و لردگان با این آفت درگیر بودند و در حال حاضر محلول‌پاشی در جنگل‌ها برای مبارزه با آفت با استفاده از ظرفیت مردمی ادامه دارد.

محمدی‌مقدم افزود: حدود ۲۰ هزار خانوار در مناطق جنگلی چهارمحال و بختیاری ساکن هستند و به نوعی معیشت این خانواده‌ها به این جنگل‌ها وابسته است و به نوعی با آن‌ها عجین شده‌اند.

مدیرکل منابع‌طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری در پایان خاطرنشان کرد: متأسفانه اعتبارات اختصاص یافته برای مبارزه با آفت جوانه‌خوار از سوی مدیریت بحران جوابگو نیست و برای مبارزه با این آفت نیازمند اعتبارات هستیم.

۵۰ درصد پتانسیل‌های بالقوه رویشگاه‌های جنگلی چهارمحال و بختیاری در طول زمان از دست رفته است

بیت‌الله محمودی، عضو هیات علمی گروه علوم جنگل‌ دانشگاه شهرکرد در خصوص وضعیت جنگل‌های چهارمحال و بختیاری، اظهار کرد: در مقیاس ملی و استانی شاهد روند مستمری از تخریب جنگل‌ها هستیم که روند تخریب جنگل‌ها در استان‌های محروم از جمله چهارمحال و بختیاری شدت بیش‌تری دارد.

رئیس انجمن جنگل‌بانی چهارمحال و بختیاری عدم توسعه‌یافتگی، کمبود زیرساخت‌های رفاهی در مناطق روستایی، پایین بودن شاخص‌های درآمدی، فقر، بیکاری، سودجویی‌های شخصی و نهادی در کنار برنامه‌های توسعه‌ای را از مهم‌ترین عوامل تخریب جنگل‌ها عنوان کرد و گفت: بررسی‌ها نشان‌دهنده این است که ۵۰ درصد پتانسیل‌های بالقوه رویشگاه‌های جنگلی استان در طول زمان از دست رفته است.

وی در خصوص درگیری جنگل‌های بلوط با آفات، عنوان کرد: تنش‌های ناشی از بهره‌برداری و تخریب‌های مکرر، وضعیت جنگل‌های چهارمحال و بختیاری را از منظر اکولوژیک در موقعیت بسیار شکننده‌ای قرار داده است، به گونه‌ای که با هر فشار و مخاطره طبیعی مثل آفات و امراض ساختار و موجودیت این جنگل‌ها به شدت تحت تأثیر قرار می‌گیرد.

محمودی با بیان اینکه جنگل‌های چهارمحال و بختیاری امکان و توان بازیابی و تجدیدپذیری خود را تا حد بسیاری زیادی از دست داده‌اند، یادآور شد: شرایط تداوم خشکسالی‌ها نیز مزید بر علت شده است و جنگل‌های استان را در موقعیت کاهش رطوبت مورد نیاز پوشش جنگلی قرار داده است.

رئیس انجمن جنگل‌بانی چهارمحال و بختیاری خاطرنشان کرد: گونه‌های جنگلی زاگرس و به خصوص گونه بلوط ایرانی، از نرمش و توان اکولوژیک فوق‌العاده خوبی برخوردار است و اگر این توان طبیعی نبود تاکنون اثری از جنگل‌های زاگرس و استان باقی نمی‌ماند، حفاظت و حمایت همه جانبه از ساختار جنگل‌ها فرصت مقابله طبیعی جنگل با آفات و بیماری‌ها را فراهم می‌کند.

وابستگی ۴۰ درصد معیشت مردم روستاهای چهارمحال و بختیاری به جنگل

وی در خصوص نقش جوامع محلی در آسیب یا حفاظت از جنگل‌ها، عنوان کرد: نزدیک به ۴۰ درصد روستاهای چهارمحال و بختیاری در داخل یا مجاور عرصه های جنگلی واقع شده‌اند که به نوعی برای تأمین معیشت و زندگی همچنین رفع نیازهای سوختی و غیر سوختی به جنگل وابسته هستند؛ این وابستگی که در بسیاری از روستاهای جنگلی استان وضعیت شدیدی هم دارد آسیب‌های جبران‌ناپذیری را متوجه گستره‌های جنگلی استان می‌کنند.

محمودی در ادامه با اشاره به اینکه تخریب و زوال جنگل‌های بلوط در مرحله نخست اخلال جدی در فعالیت‌های معیشتی جنگل‌‎نشینان به خصوص در بخش کشاورزی ایجاد می‌کند، بیان کرد: سرعت و شدت فرسایش خاک در مناطق جنگلی استان که دچار تخریب و کاهش تراکم هستند بیش از ۴ برابر سایر اراضی است، بر این اساس فرسایش شدید خاک، لغزش و رانش زمین آسیب و خطر جدی را برای مساکن روستایی نیز ایجاد می‌شود، این مسئله در روستای آبیدک شهرستان لردگان به وضوح قابل مشاهده است.

عضو هیات علمی دانشگاه شهرکرد تاکید کرد: یکی از راه‌های حفاظت از جنگل‌ها معطوف شدن برنامه‌های توسعه‌ای استان به خصوص طرح آمایش سرزمین است.

وی گفت: هر روزه شاهد خبرهایی از قطع بی‌رویه درختان بلوط به خصوص در شهرستان‌های لردگان، اردل و کیار هستیم، که لازم است عزم و همت جدی‌تری برای حفاظت فیزیکی از گونه ارزشمند بلوط وجود داشته باشد، افزایش تعداد جنگل‌بانان و سرکشی مداوم مسئولان و کارشناسان منابع طبیعی در کنار همکاری سایر دستگاه‌های مرتبط استان می‌تواند عملیات نگهداشت و کنترل جنگل را ساماندهی کرد.

آرزو بنی‌هاشمی، رئیس اداره حفاظت و حمایت اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری نیز اظهار کرد: خشکسالی و کمبود بارش‌های پیاپی و به دنبال آن هر گونه استرس در طبیعت باعث بر هم خوردن توازن اکولوژیک در محیط شده به طوری که بسیاری از حشراتی که از جنگل به عنوان پناهگاه استفاده می‌کنند، تبدیل به آفات شده و باعث ایجاد خسارت می‌شوند.

پروانه جوانه‌خوار بلوط از مهم‌ترین آفت‌هایی که در فصل بهار فعالیت خود را در سطح‌ها آغاز می‌کند

وی افزود: پروانه جوانه‌خوار بلوط (Tortrix viridand)، از جمله مهم‌ترین آفت‌هایی است که با آغاز فصل بهار در سطح جنگل‌های بلوط در ناحیه رویشی زاگرس شروع به فعالیت کرده و خسارات زیادی را به عرصه‌های طبیعی وارد می‌کند.

بنی‌هاشمی تاکید کرد: این حشره با تغذیه بی‌رویه از جوانه‌ها و برگ‌های درختان، ظاهر درخت را عاری از برگ می‌کند و همین باعث می‌شود بسیاری از مردم با گمان بر خشکیدگی درخت، اقدام به قطع آن در عرصه کنند.

رئیس اداره حفاظت و حمایت اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری بهترین عامل کنترل این آفت را شناسایی دشمنان طبیعی (سن‌ها، زنبورها، کفشدوزک‌ها و حشرات و ...) و تکثیر، پرورش و رهاسازی آن‌ها در طبیعت عنوان کرد و گفت: هم اکنون تعداد دشمنان طبیعی برای مبارزه با این آفات کافی نیست، از این رو روش‌های بیولوژیک برای کنترل آفت جایگزین و استفاده می‌شود.