جزئیات تمرین مواجهه صحیح با سیلاب در مدارس کشور

محمود امانی تهرانی، مشاور علمی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش و پرورش در نشست خبری «تمرین مواجهه صحیح با سیلاب در مدارس» که در‌ سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی برگزار‌ شد، با بیان اینکه دانش‌آموزان به طور بالقوه در معرض سیلاب قرار می‌گیرند و در این راستا باید آموزش‌های خوبی در نظام آموزش کشور صورت گیرد، گفت: سه سال است کتاب ‌جدیدی تحت عنوان «انسان و محیط زیست» در آموزش و پرورش تولید شده و در پایه یازدهم کشور در برنامه درسی قرار گرفته است و در این کتاب، ۷ محور محیط زیستی مورد توجه قرار گرفته است.

مشاور علمی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش و پرورش افزود: اولین فصل کتاب «انسان و محیط زیست» به موضوع آب پرداخته شده است و مابقی فصل‌ها به موضوع هوا، خاک، انرژی، تنوع زیستی، پسماند و گردشگری توجه شده است. فصل اول کتاب انسان و محیط زیست به طور ویژه مورد توجه شرکت مدیریت منابع آبی قرار گرفته است. معلمان در زمینه فصل اول ‌کتاب (آب) آموزش دیده‌اند و کارگاه‌های مختلفی در این زمینه برگزار‌شده است.

وی ادامه داد: همچنین در کتاب مذکور محتوای خوبی در قالب اینفوگرافی برای معلمان و دانش‌آموزان در نظر گرفته شده است. امسال در فصل اول این کتاب، بر روی موضوع سیلاب متمرکز شده‌ایم و سازمان محیط زیست برای پشتیبانی از کتاب وبگاهی تحت عنوان ensanzist.ir در نظر گرفته شده است که متون آموزشی و فیلم‌های متعددی بر روی سایت قرار گرفته است.

مشاور علمی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش و پرورش با بیان اینکه امسال تلاش می‌کنیم مفهوم بنیادی حریم و بستر رودخانه را به دانش‌آموزان منتقل و مهارت‌هایی را در زمینه مواجهه با خطر به آنان منتقل کنیم، گفت: دانش‌آموزان به طور بالقوه در معرض سیلاب قرار می‌گیرند که در این بخش باید آموزش‌های خوبی در نظام آموزشی کشور ارائه شود. این آموزش‌ها در روز ۵ اسفند متمرکز بر کتاب «انسان و محیط زیست» در‌پایه یازدهم اجرا خواهد شد و معلمان و دانش‌آموزان پایه یازدهم مجریان اصلی این طرح هستند.

وی خاطرنشان کرد: همچنین دانش‌آموزان پایه دهم و دوازدهم نیز به طور غیرمستقیم در‌معرض‌ یادگیری خواهند بود و دانش‌آموزان نیز باید مسائل را به خانواده و اطرافیان خود منتقل کند.

همچنین سیف‌الله آقابیگی، مدیرکل دفتر مدیریت بحران و پدافند غیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران در ادامه این نشست خبری با بیان اینکه وضع بارش در کشور از مهر سال 97 بهتر شده است، گفت: وضع بارش‌ها در بسیاری از مناطق کشور به گونه‌ای بود که از اسفندماه سال گذشته موجب‌ وقوع سیل شد و خسارات فراوانی را به زیرساخت‌های کشور وارد کرد.

مدیرکل دفتر مدیریت بحران و پدافند غیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران با تأکید بر اینکه آگاهی مردم باید در ارتباط با سیل افزایش یابد، گفت: در این راستا قرار شد آگاهی‌بخشی درباره با موضوع سیل را در دوره متوسطه دوم در نظام آموزشی کشور انجام شود و به این ترتیب کتاب «انسان و محیط زیست» برای اولین بار‌ در نظام آموزشی و اجرایی نهادینه شد.

آقابیگی در ادامه سخنان خود با بیان اینکه الگوی بارشی در کشور تغییر کرده است، گفت: الگوی بارش در کشور به گونه‌ای است که ضرورت انجام اقدامات از جمله تدوین کتاب «انسان و محیط زیست» برای اولین بار اجتناب‌ناپذیر بود.

وی ادامه داد: ابتدا‌ کاهش خسارت‌ها، در درجه دوم افزایش تاب‌آوری و حفظ سرمایه‌های کشور و استفاده شایسته از سرمایه‌های کشور در دستور کار قرار گرفته است. در سه مقوله مهم حوزه‌های جغرافیایی کشور، انسان نمی‌تواند کاری انجام دهد چون طبیعت ما به این شکل نهادینه شده است. ما در تغییر الگوهای بارشی به هیچ وجه نمی‌توانیم کاری انجام‌ دهیم و باید بپذیریم که در شرایط کشور ما مخصوصا در سال آبی 97-98 به شکل کامل خود را نشان داد الگوهای بارشی تغییر پیدا کرده است.

مدیرکل دفتر مدیریت بحران و پدافند غیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران با بیان اینکه فلسفه کتاب «انسان و محیط زیست» سازگاری و هماهنگی نظام آموزشی و رفتار آموزشی ما‌ در طبیعت است، گفت: سیلاب از جهت ایراد خسارت به زیرساخت‌ها و شریان‌های کشور نقش اول‌ را در حوادث ایفا می‌کند و در زمینه تلفات جانی مقام چهارم را دارد.

وی خاطرنشان کرد: بنابراین اگر بتوانیم در ارتقای رشد و آگاهی جامعه و رفتارهای خودمان تغییر ایجاد کنیم ‌و نحوه رفتار با سیلاب را به دانش‌آموزان آموزش دهیم، می‌توانیم به کاهش خسارت‌ها کمک کنیم. چون معتقدیم جامعه باید از طریق آگاهی ‌بخشی به دانش‌آموزان به جایگاهی برسد تا بتواند بهترین واکنش را مقابل بلایای طبیعی داشته باشد.

آقابیگی گفت: خوشحال هستم که در نظام آموزشی دنیا جزو کشورهای پیشرو هستیم در مقوله‌ انسان و محیط زیست که بنیان آن گذاشته شده است. همچنین موضوع تمرین سیلاب لازم نیست از الگوی کشور دیگری تبعیت کنیم گرچه اگر الگوی مترقی هم وجود داشته باشد می‌شود تبعیت کرد و چقدر خوب است که خود بانی و باعث ایجاد الگویی باشیم که کشورهای دیگر هم که متناسب با شرایط اقلیم ما هستند، از ما تبعیت کنند.

در ادامه این نشست، آرش یوسفی، مدیرکل دفتر آموزش سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه سازمان محیط زیست از دو دیدگاه در کنار موضوع تمرین مواجهه صحیح با سیلاب قرار گرفته است، گفت: اول اینکه به این مساله در سازمان محیط زیست رسیده‌ایم که برای اینکه بتوانیم وضع محیط زیست کشور را بهبود ببخشیم، عمده‌ترین کاری که لازم است انجام شود در حوزه فرهنگ‌سازی و آموزش است. برای این کار باید توان و ظرفیت‌های کشور را صرف نظام آموزشی کشور کرد. تجلی این مساله در کتاب انسان و محیط زیست شکل گرفت که در دو سال گذشته تدوین شد و اکنون در نظام آموزشی ما ارائه می‌شود.

یوسفی ادامه داد: تمام تمرکز جدی خود را در محیط زیست بر مساله آموزش و فرهنگ‌سازی انجام خواهیم داد و با همکاری سایر دستگاه‌ها برای تثبیت کتاب مذکور تلاش خواهیم کرد. تلاش می‌کنیم بحث تمرین مواجهه با سیلاب که به درستی شکل گرفته است را با توجه به حوادث ناگوار یکسال گذشته که در آستانه یکسالگی سیل استان‌های گلستان، لرستان و خوزستان هستیم، در مدارس داشته باشیم.

مدیرکل دفتر آموزش سازمان حفاظت محیط زیست افزود: با آموزش دانش آموزان خود بتوانیم آگاهی رسانی را هم به خانواده‌ها انتقال دهیم و انشالا شاهد خسارات کمتری باشیم چون این حوادث را نمی‌شود انکار کرد.

وی در ادامه با اشاره به بُعد دوم توجه سازمان محیط زیست در موضوع مواجهه صحیح با سیلاب در مدارس گفت: موضوع تغییرات اقلیمی و تاثیرات آن در شرایط اقتصادی، اجتماعی کشور را نمی‌توان انکار کرد. تغییر الگوهای بارشی، وقوع سیلاب‌ها و آتش‌سوزی‌های متعددی که داریم از نشانه‌های تغییر اقلیم است و نمی‌توان آن را انکار کرد. پس سازمان محیط زیست یکی از سیاست‌هایی که به طور جدی دنبال می‌کند بحث مدیریت تغییرات اقلیمی و همراستا شدن با نگاه جهانی به موضوع تغییرات اقلیمی است. بستر مناسبی با این برنامه آگاهی بخشی شکل گرفته است که بتوانیم توجه همگان را به موضوع تغییرات اقلیمی و تبعاتی که برای ما دارد را پررنگ کنیم.

یوسفی تصریح کرد: ما باید برای تغییرات اقلیمی آگاهی داشته باشیم. تمام دنیا هم رویکرد آگاهی‌بخشی را در پیش گرفته‌اند پس لازم است ما و سیاست‌گذاران و مسئولان نیز موضوع تغییرات اقلیمی را مورد توجه قرار دهند و به دنبال این هستیم که با آموزش دانش‌آموزان و آینده‌سازان کشور این بحث را مورد توجه قرار دهیم تا ضمن آگاهی‌رسانی به دانش‌آموزان و خانواده، متوجه شوند که با پدیده سیلاب چگونه مواجه شوند و خسارات را به حداقل برسانند.

مدیرکل دفتر آموزش سازمان حفاظت محیط زیست گفت: هدف ما این است که جامعه دانش‌آموزی و معلمان ما خطر سیلاب را جدی بگیرد و اطلاعات و آگاهی لازم را به آنها انتقال دهیم.

محمود امانی تهرانی، مشاور علمی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش و پرورش در ادامه در پاسخ به سوال پانا درباره جزئیات تمرین مواجهه صحیح با سیلاب در مدارس اظهار کرد: تمام دانش‌آموزان پایه یازدهم و تمام معلمان درس «انسان و محیط زیست» مجریان این اتفاق هستند. دانش‌آموزان این آموزش‌ها را به دیگران هم منتقل خواهند کرد و با خانواده و جامعه پیرامونی خود به اشتراک می‌گذارند. همچنین تدارک خوراک آموزشی بسیار خوبی در شیوه‌نامه آموزشی دیده شده است. شیوه‌نامه آموزنده‌ای تهیه شده است.

وی گفت: تمرین مواجهه با سیلاب در سطوح مختلف مورد حمایت قرار گرفته است و هم آموزش و پرورش از آن حمایت می‌کند و هم توان شرکت‌ مدیریت آب‌های منطقه‌ای در کشور در تمامی استان‌ها آماده هستند و آموزش‌های لازم را دریافت کردند. در کنار این دو گروه، محیط زیست نیز همکاری می‌کنند تا این اتفاق در مدارس متوسطه کشور طی روز پنجم اسفند انجام شود.

سمیعی، مشاور طرح مواجهه صحیح با سیلاب در مدارس با اشاره به اجرای این طرح گفت: هدف از اجرای این طرح آگاهی و مهارت به دانش‌آموزان برای مواجهه صحیح با سیلاب(قبل،حین و بعد سیلاب) است. 600 هزار دانش‌آموز پایه یازدهم داریم که درگیر این طرح هستند علاوه بر این با دانش‌آموزان پایه دهم و دوازدهم نیز 1.5 میلیون دانش‌آموز در جریان طرح قرار می‌گیرند.

وی ادامه داد: 20 هزار مدرسه متوسطه دوم در کشور داریم که شامل 8800 کلاس درس است و 27 هزار معلم انسان و محیط زیست در کشور داریم که درگیر این طرح خواهند شد. تاکید ما اجرای این طرح در استان‌های سیل‌خیز و مدارس آسیب‌پذیر است اما دانش‌آموزان در مدارس متوسطه گام به گام طبق راهنمایی که تدوین شده است آگاه می‌شوند. خوشحال هستیم که در اجرای این طرح سه ارگان وزارت نیرو، محیط زیست و آموزش و پرورش در کنار هم قرار گرفتند.

سمیعی درباره اینکه چرا روز 5 اسفند برای اجرای این تمرین در نظر گرفته شده است، توضیح داد: هدف ما این بود که وسط هفته باشد و روز پنج اسفند ماه هم روز مهندس و به نام خواجه نصیرالدین طوسی است ضمن اینکه اسفندماه موعد بارش‌های کشور است.